ABŞ-ın BÖYÜK PLANI və ya TÜRK GƏMİSİNƏ QƏFİL BASQININ ƏSAS MƏQSƏDİ: Ərdoğana hansı mesajı vermək istəyirlər?
26-11-2020 [19:00]
Ərgün Dilər
“Takvim”, Türkiyə, 25 noyabr 2020-ci il
***
Neçə gündür haqqında yazdığım böyük güc balansı yaşadığımız hadisələr vasitəsilə inşa edilir. Ən son hadisə odur ki, yunan komandirin əmri ilə alman döyüş gəmisi “Hamburg” beynəlxalq sularda Liviyaya humanitar yardım aparan “Roseline-A” adlı türk gəmisini durdurub. Gəmi heyətini dartışdırıb, içəridə axtarış aparıb. Heç bir xəbərdarlığı ciddi qəbul etməyərək, gəmini saatlarla gözlədib. Sonra da heç bir şey olmamış kimi, yoluna davam edib.
Təbii, Ankara reaksiya verib…
Yaxşı, bəs, bu hadisə nə idi? Nə üçün bu basqın edildi? Mesaj nə idi, kimə verilirdi?
Əslində, bütün sualların cavabı ortadadır.
“Hamburg” döyüş gəmisinin basqını göstərir ki, Ankara hər bir problemi artıq Merkellə müzakirə etməyə məcbur olacaq. Fərz edilənin əksinə, bu ünvan Bayden və komandası deyil, birbaşa Berlin olacaq.
İstəyirsinizsə, bu məsələni açaraq irəliləyək. Bu hadisədən təqribən bir həftə öncə ABŞ Xarici işlər naziri Mayk Pompeo 7 ölkəni əhatə edən bir səfərə çıxmışdı. Fransadan başlayan proqrama Türkiyə də daxil idi. Gürcüstan, Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ və Qətər də bu proqrama daxil edilmişdi. Təyyarədə Pompeo ilə birlikdə səfər edənlərin arasında ABŞ-ın yeni prezidenti seçilən Baydenin sağ və sol qolu da vardı. Deyəsən, bunu yalnız mən yazdım.
Bu, adi bir səfər deyildi, incə detallarına qədər planlaşdırılmış bir addım idi. Yəni, ABŞ dövlət olaraq səfər edirdi…
Pompeo, Fransada diqqəti Şərqi Aralıq dənizi, Suriya, Liviya və Dağlıq Qarabağdakı duruma cəlb etdi və bunları dedi: “Türk hərbi gücünün artan şəkildə istifadə olunması bizi qayğılandırır… Prezident Ərdoğanı bu cür fəaliyyətlərin xalqının yararına olmadığına inandırmaq üçün Avropa və ABŞ-ın birlikdə çalışması lazımdır.”
ABŞ-ın “kölgə prezidenti” Pompeo Liviya, Qarabağ və Şərqi Aralıq dənizində olan türkdən, türklərin davranışından narahat idi. Bunu da diplomatik dillə söyləyirdi. Əslində, təhdid edirdi. Bayden “Böyük Amerika geri dönür!” şüarını səsləndirərkən yanına alacağı gücün AB olacağını vurğulayırdı. Aradakı dərin əlaqələr bir yana, Vaşinqtonun Çini durdurması, qısa zamanda nəticə ala bilməsi üçün Almaniyanın lideri olduğu təşkilata ehtiyacı vardı.
Daha öncə də yazdım. Çin istehsal etdiyi 5 çeşid malın birini ABŞ-a satır. ABŞ oyunu bu çərçivədə dəyişdirə bilməzdi. Bunu təkbaşına etməsi zəhmətli və uzun vaxt alacaq bir yol olacaqdı. Bu səbəblə, Almaniyanı və onun idarə etdiyi Avropanı yanına almalı idi.
Çin Avropaya ildə ortalama 400 milyard dollarlıq mal ixrac edir. Çinlə Avropa arasındakı ticarət balansı, Avropanın oradakı investisiyaları nəzərə alınmazsa, tamamilə Pekinin lehinədir.
Yaxşı, bəs, Çinə ən böyük dəstəyi verən kim idi? Dünən də yazdım: İngiltərə. Dövrün baş naziri Tereza Mey 50 ingilis zənginini yanına alıb Pekinə gedir və “Qlobal ittifaqımız başlamışdır” deyir, ittifaqı elan edirdi. London İngilis Millətlər Cəmiyyəti, Qətər, Çin və Türkiyə kimi ölkələrlə quracağı ittifaqla kimi çətin duruma salacaqdı? Bundan kim zərər görəcəkdi? Əlbəttə, ilk növbədə ABŞ, sonra da AB. Yəni, Almaniya.
İndi gələk daxilə. Hadisələrin gedişatını görən və dəyərləndirən Prezident Ərdoğan “Gələcəyimizi Avropa ilə quracağıq” dedi. Ertəsi gün isə hüquqi diskussiyalar vasitəsilə fərqli tonda mesaj verdi. Ad vermədən Bülənt Arıncı da tənqid edərək, “Heç kimin fikirləri Prezidentlə, hökumətimizlə, partiyamızla əlaqəli hala gətirilə bilməz. Biz terror təşkilatı ilə əl-ələ, qol-qola, çiyin-çiyinə Ankaradan İstanbula yürüş edənlərlə birlikdə ola bilmərik. Yasin Börülərimizin ölümünə səbəb olanlar, Kobani qətliamının səbəbkarları Tayyib Ərdoğan və mübarizə yoldaşları tərəfindən əsla müdafiə edilə bilməz. Heç bir zaman Kavalalarla bir arada ola bilmərik” dedi.
Məhz bu açıqlamalardan bir neçə saat sonra Vaşinqton-Berlin xətti dövrəyə girdi. Yeni güc balansının yaranması iki paytaxtı hərəkətə keçirdi və dünənədək Şərqi Aralıq dənizində yalnız soyuqqanlı şəkildə hərəkəti müdafiə edən Merkel səhnəyə çıxdı. Yunan komandanlığı altında olsa da, dəniz hüququ sahəsində çox öndə olan almanların açıq dənizdə humanitar yardım aparan bir gəmiyə müdaxilənin yolverilməzliyini bilmədikləri düşünülə bilməz. Çünki bilirdilər. Fransa və Yunanıstanla aramızda olan bütün problemlərin həllində vasitəçi olan Berlin indi sürəti artırırdı. Səbəbi isə Trampın gedişi, Baydenin gəlişi idi. Merkel açıq və aydın şəkildə “ABŞ bir saylı müttəfiqimizdir” deyirdi. Həm də Baydeni təbrik edərkən…
Durum belə idi. ABŞ dünyadakı birinci rəqibi olan Çini durdurmaq istəyirdi. Bu, onlar üçün həyati önəmli idi. Bunu da Almaniya, Avropa olmadan edə bilməyəcəklərini düşünməkdə idilər. Bu iş Baydenin prezidentliyi dövründə bitməli idi. Bu səbəblə də strateji ortaq qəti olaraq Almaniya olacaqdı.
Almaniya da ABŞ üçün bunu təmin edərkən, təbii, Afrika və Şərqi Aralıq dənizi kimi strateji yerlərdə olmaq istəyəcəkdi… Məhz bu səbəblə əngəl kimi gördükləri Türkiyəyə qarşı həmlə etdilər. Prezident Ərdoğan, “Heç bir zaman Kavalalarla bir arada ola bilmərik” dedikdən bir neçə saat sonra türk gəmisinə basqın edildi. Adlara ilişib qalmayın. Önəmli olan Prezident Ərdoğanın güzəştə getməməsi, dik durması idi. Bu kontekstdə, “Hamburg” freqatı seçilmişdi. Komandirin kim olmasının heç bir əhəmiyyəti yox idimi? Gəmiyə basqın edənlər almanlar idi. “Hamburg” freqatı almanlar qədər ABŞ üçün də xüsusi önəm kəsb edirdi. Liviyaya humanitar yardım aparan türk gəmisi “Roseline-A”-ya basqın edən alman “Hamburg” freqatı ABŞ-ın ən önəmli təyyarədaşıyan gəmisi olan “USS Dwight D.Eisenhower”-in mühafizəsində idi. Tərəfdaşı idi. Almanlar üçün başqa belə bir örnək də yoxdur. Yəni, əsas məsələ komandirin bir yunan olması deyil. Bu, türk gəmisinin durdurulmasını aşan böyük bir məsələdir. ABŞ-ın Çinlə apardığı, aparacağı mübarizənin Aralıq dənizinə proyeksiya olunmasından başqa bir şey deyildir.
Ankara da bunu bildiyi üçün diplomatiyaya öncəlik verərək iqlimi yumşaltmaq istədi. Çünki 11 dekabrda Avropadan sanksiya haqqında qərarın çıxması gizli manşetlərdə yer almaqdadır. Vaşinqton-Berlin xətti qəti şəkildə maliyyə əməliyyatları ilə ölkəmizi yoracaq, dəstəklədiyi müxalifətə meydan açacaq. Doğrusu, hadisələr elə bu istiqamətdə gedir. Məqsəd Prezident Ərdoğanı parlament sisteminə geri döndərməkdir. Bu yolla öncə ona koalisiya ilə nəzarət etməyi, sonra da onu neytrallaşdırmaq yoluna imkan verən durumu yaxalamağı düşünürlər. Oyun, ssenari budur.
Bu səbəblə, öncə daxildə AKP ilə MHP arasında gərginliyi artırmağı sınaqdan çıxaracaqlar. Sistemi pozmaq üçün hərəkətə keçəcəklər. AKP-ni içəridən də qaşıyacaqlar.
Lakin öncə Prezident Ərdoğanın bütün məsələləri Merkellə müzakirə etməsinin önünü açmaq istəməkdədirlər. Ağıl və informasiyanın çox dəyərli olduğu bir burulğandan keçməkdəyik. Hadisənin mahiyyəti budur. Yerdə qalanı nağıldır.
Qeyd: “Hamburq” freqatında 4 amerikalı, 2 yunan və 1 fransız zabiti iş başındadır.
Tərcümə Strateq.az-ındır
Bu gün nə gözləyir? - BÜRCLƏR
İtaliya polisindən əməliyyat: 50 mafiya üzvü həbs olundu
Türkiyədə COVİD-19: son gündə daha 6289 nəfərdə aşkarlanıb
Türkmənistan prezidenti Ceyhun Bayramovu qəbul edib
AZƏRBAYCANDA JURNALİST GÜLLƏLƏNDİ - Qatil kimdir? + FOTO
Qazaxıstana ixrac olunan pomidorla bağlı araşdırmalar aparılır
Trampın Baydenə 4 sözdən ibarət məktubu üzə çıxdı: "Co, bilirsən, mən qazandım" - FOTO
Qurban Qurbanov: "Mahir Emreliyə Polşa klubundan təklif gəlib"
Bu prokurorluq işçilərinə ailə tərkibinə görə əlavə pul ödəniləcək - Hökumətdən qərar + Məbləğlər
ABŞ-ın sabiq səfiri: "Türkmənistandan yeni qaz həcmləri Azərbaycanda, eləcə də Türkiyədə təbii bazara malikdir"
ABŞ-da daha 178225 nəfər koronavirusa yoluxub
YAP Siyasi Şurasının üzvü: "İdarəetmədə çevikliyin və səmərəliliyin artırılması hədəflərə qısa zamanda çatmağı stimullaşdıracaq"
Vüqar Rəhimzadə: "Anlaşma Memorandumunun imzalanması Azərbaycanın tranzit ölkə kimi əhəmiyyətini daha da artıracaq"
Müdafiə Nazirliyi Kəlbəcərdən növbəti görüntülər yaydı - VİDEO
Naxçıvanda Media İnkişaf Agentliyi yaradılıb
Polisdən zəncirvari əməliyyat: 14 kq narkotik dövriyyədən çıxarıldı, saxlanılanlar var + VİDEO
Bakı şəhər prokurorluğunda əməliyyat müşavirəsi: "8 nəfər intizam məsuliyyətinə cəlb edilib..."
Bu ölkələrdən Azərbaycana bütün növ diri quş və quşçuluq məhsullarının idxalına qadağa qoyuldu - Səbəb
TƏBİB-dən peyvənd olunanlar barədə açıqlama: "Halı pisləşən olmayıb"
Dünyada 2086159 nəfər koronavirusdan ölüb - Statistika
Vilayət Eyvazov və nazir müavinləri şəhid hərbi qulluqçusunun vida mərasimində – FOTO
Dillər Universiteti şəhid tələbəsi barədə kitab çap etdirib
Avropa Mərkəzi Bankı faiz dərəcələri ilə bağlı yeni qərar verdi
Azərbaycanda daha 218 nəfər koronavirusa yoluxub, 9 nəfər vəfat edib - Qərargah son məlumatı yaydı
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
ŞƏHİD SABİR (Esse)
Orta məktəblərdə bu şagirdlərə "0" qiyməti yazılacaq - Xəbərdarlıq
Nazirlik: "Yanvarın 27-də məktəblilərin qış tətili başlayır"
Qiymətləndirmədən keçən şagirdlərə iki dəfə qiymət yazılacaq
Müdafiə Nazirliyi Füzulidən yeni görüntülər yayıb - VİDEO
Azərbaycan və Türkmənistan prezidentləri videokonfrans formatında görüşüb - Çıxışların TAM MƏTNİ
Ağ Ev: "ABŞ İrana qarşı məhdudiyyətləri gücləndirəcək"
PAŞİNYAN PARLAMENTİN İCLASINDA: "90 % və daha çox azərbaycanlı əhaliyə malik Şuşa erməni şəhəridir?”
Hərbi Prokurorluq: "2858 şəhidin şəxsiyyəti tam müəyyən edilib"
“Qalatasaray” İngiltərədən hücumçu alıb
Merkel: "Biz pandemiyanın çətin mərhələsindəyik"
Azərbaycanda Böyük Britaniya Film Festivalı keçiriləcək
DİN: "Karantin rejimi qaydalarını pozan 3 nəfər həbs, 1296 nəfər isə cərimə olunub"
Qazinin adına yardım üçün açılan bank hesabından pul oğurlanıb