Xəzərdə suyun səviyyəsinin enməsi... - Professor yazır
08-01-2025 [10:08]
Saleh MƏMMƏDOV,
Professor, sabiq nazir
***
Həsən Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu Xəzər dənizinin sahillərinin və dibinin geomorfologiyası şöbəsinin müdiri, coğrafiya elmləri doktoru, professor Əmir Əliyev Xəzər dənizində suyun səviyyəsinin düşməsinin əsas səbəblərini, bundan yaranan problemləri və həll yolu barədə dedikləri tarixi reallıqdır.
Tarixi təcrübədə bu cür enmə-qalxma çox olub. Hətta 70-ci illərdə oğru Aqanbekyanin başçılığı ilə Şimal dənizlərinin Xəzərə axıdılması üzrə 143 milyard dollarlıq layihə də yerinə yetirmişlər. Amma sonralar layihə başa çatmamış Xəzərin səviyyəsi öz-özünə sürətlə qalxmış və 90-ci illərin ortalarından etibarən yenidən çəkilməyə başlamışdı. Amma təbiətin dəyişikliklərinə ümid etmək olmaz. Xüsusi elmi tədqiqat qrupu yaradıb geniş tədqiqat işinə başlamaq lazımdır.
https://www.britannica.com/list/7-lakes-that-are-drying-up
Məsələ burasındadır ki, dünyada təbii və insan təsirlərindən dolayı öz-özünə quruyan göllər və dənizlər mövcuddur. Bir nümunə olaraq Boliviyada yerləşən "Poopo Gölü" göstərilə bilər ki, bu göl 2015-ci ilin dekabrına qədər quraqlıq, iqlim dəyişiklikləri və suyun suvarma və mədənçilik üçün yönləndirilməsi nəticəsində tamamilə qurumuşdu.
"Xəzər Dənizi" barədə isə, bu dünyanın ən böyük daxili su hövzəsidir və su səviyyəsində əhəmiyyətli azalma müşahidə edilir. 1990-cı illərin ortalarından bəri Xəzər Dənizinin su səviyyəsi təxminən iki metr azalmışdır və əsrin sonuna qədər əlavə olaraq 9-18 metr azalacağı proqnozlaşdırılır. Bu azalma əsasən iqlim dəyişiklikləri, Volqa kimi çaylardan gələn suyun azalması və kənd təsərrüfatı və sənaye üçün suyun artan istifadəsi ilə əlaqədardır.
https://geographical.co.uk/.../the-caspian-sea-is...
Xəzər Dənizinin tamamilə quruması ehtimalı az olsa da, davam edən azalma ekosistemlərə, iqtisadiyyata və regional sabitliyə ciddi təhlükələr yaradır. Bu problemlərin həlli üçün səylər göstərilsə də, beynəlxalq əməkdaşlıq və davamlı su idarəetmə praktikalarına ehtiyac var.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Polis körpüdən özünü atmaq istəyən şəxsi xilas etdi - FOTO
Qəzzada daha üç jurnalist həlak olub
TƏHSİLƏ GÖRƏ NARAHAT OLMAYIN: heç nə yaxşı olmayacaq...
"Qarabağ"ın futbolçusu: ""Benfika"nı yaxşı təhlil etmişik"
Emin Əmrullayev: "Xaricdə təhsil üzrə dövlət proqramında qəbul prosesi çətinləşdiriləcək"
Ceyhun Bayramov Qətərdə sammitdə çıxış edib
“Bakcell” Bilik Günü münasibətilə Müasir Təhsil Kompleksinin şagirdləri ilə görüşdü - FOTOLAR
ƏRDOĞAN QƏTƏRDƏN İSRAİLƏ GÖZDAĞI VERDİ: "Sizi durdurmağa gücümüz var" - Türkiyə lideri müsəlman ölkələrə təklif verdi (VİDEO)
Nəsimi rayonunun orta məktəblərində “15 sentyabr - Bilik günü" qeyd olundu - FOTOLAR
Daha bir ölkə Rusiyaya nota verdi
Tramp FED rəhbərinə ləqəb qoşub
Bilik günü: 288 nömrəli məktəbdə "birinci"lərin duyğuları - VİDEO
Xalq artistinin nəşi Azərbaycana gətiriləcək
Azərbaycan, Qazaxıstan, Qətər, Özbəkistan, Pakistan və Türkiyə xüsusi təyinatlılarını bir arada - VİDEO
Şuşada külli miqdarda silah-sursat aşkarlanıb - DTX, DİN və ANAMA birgə məlumat yaydı
Prezident İlham Əliyev Türkiyə Baş Qərargah rəisini qəbul edib - Nələr müzakirə olunub?
PAYIZ “ULDUZ”U GÖRÜŞÜNÜZƏ GƏLDİ
Bakıda və rayonlarda leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
"Qarabağ" və "Neftçi"nin oyunlarını FIFA referiləri idarə edəcək
Baş nazir İsraili beynəlxalq yarışlardan kənarlaşdırmağa çağırıb
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
İcra başçısının sabiq müavininə ağır ittiham var
"Vüsal 300" kimi tanınan iş adamı həbs olundu - Ofislər, avtomobil qarajı üzərinə həbs qoyulub və... (Yenilənib)
Əməkdar müəllimin I sinifə qədəm basan nəvəsi: "Elə ilk dərs günü o, bizi bir ana, bir müəllim..." - FOTOLAR
İlham Əliyev Qarabağdan mesajlar verir - TƏHLİL
AYNA rəhbəri ABŞ-da gizlənən İlqar Hacıyevin milyonluq villasını alır: dənizə mənzərə + FOTOLAR
Əli Əsədov sərəncam imzalayıb
Prezident Qarabağda 4 kəndin sakinləri ilə görüşdü: "Qarabağ bölgəsinin sakinləri ən gözəl şəraitə layiqdir" + FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Həkim Azər Maqsudovun məhkəməsi qapalı keçiriləcək
APARAT RƏHBƏRİ VƏZİFƏDƏN GETDİ: Nazir oktyabrda yola salınacaq? - GİN-də nə baş verir?
Zeynəb Xanlarovanın nəvəsinin toyu olacaq
Qəzzada 25 fələstinli həlak olub
İordan çayının qərb sahilində əməliyyat: 11 tələbə həbs edildi
Emin Cəfərov UEFA-dan təyinat alıb
Bakıda ermənilərin məhkəməsi: Kərkicahan sakinlərinin öldürülməsi ilə bağlı sənədlər elan olunub
Şimali Koreya: "Bizim nüvə dövlət statusumuz geridönməzdir"
Türkiyənin 17 şəhərində FETÖ əməliyyatı: saxlanılanlar var
CHP-nin qurultaylarının ləğvi tələbi - Məhkəmə təxirə salınıb
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
CHP funksioneri həbs olunub - AKP-yə keçən bələdiyyə üzvünə görə
"Əvvəl Tanrıdan bir ər istəyirsiniz, sonra ərdən..."