“Bir qurşaq, bir yol”a qarşı Hindistan-Avropa dəhlizi...
11-09-2023 [15:06]
Şahin CƏFƏRLİ
***
Dünən G-20 toplantısı çərçivəsində vacib bir anlaşmaya dair rəsmi açıqlama verildi. ABŞ, Almaniya, Fransa, İtaliya, Avropa Birliyi, Hindistan (Bharat), Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri yeni geoiqtisadi təşəbbüs barədə razılığa gəldiklərini elan etdilər. Bu dövlətlər arasında Hindistan - Orta Şərq – Avropa İqtisadi Dəhlizinin (İndia - Middle East - Europe Economic Corridor / İMEC) yaradılması ilə bağlı Anlaşma Memorandumu imzalandı.
Çin liderinin Hindistandakı G-20 zirvəsinə qatılmaması güman ki, bu məsələ ilə əlaqədar idi.
İMEС-nin 2 ayrı dəhlizdən ibarət olması nəzərdə tutulur: Hindistanı Fars Körfəzi ilə birləşdirəcək Şərq dəhlizi və Fars Körfəzini Avropa ilə birləşdirəcək Şimal dəhlizi. İdeya bundan ibarətdir ki, mövcud dəniz və avtomobil nəqliyyatı marşrutlarını tamamlayacaq transsərhəd gəmi-dəmir yolu tranzit şəbəkəsi yaradılsın, dəmir yolu marşrutu boyunca elektrik enerjisi və internet kabelləri, eləcə də təmiz hidrogen ixracı üçün borular çəkilsin.
İMEC ötən il G-7 liderlərinin qəbul etdiyi İnfrastruktura Qlobal İnvestisiyalar üzrə Tərəfdaşlıq (PGII) təşəbbüsünün bir hissəsi olaraq düşünülür. PGİİ ABŞ tərəfindən Çinin “Bir qurşaq, bir yol” qlobal təşəbbüsünə kontr-proyekt kimi planlaşdırılıb. Gördüyümüz kimi, yeni dəhlizdə mərkəzi rol Çinin regional rəqibi və başqa bir qədim sivilizasiya olan Hindistana ayrılır. Əgər reallaşarsa, İMEC çərçivəsində Hindistanın Pakistan və İrandan yan keçməklə Orta Şərq və Avropaya çıxışı təmin olunacaq.
İMEC layihəsi mənə qədimlərdə mövcud olmuş və Hindistandan Avropaya uzanan “Ədviyyat yolu”nu xatırlatdı. Coşğun inkişaf erası arxada qalmış və getdikcə ciddi problemlərlə üzləşməkdə olan Çinin “İpək yolu”na paralel və ona rəqib kimi Hindistanın “Ədviyyat yolu” dirçəldilir, “Səma İmperiyası”na qarşı Bharat Cümhuriyyətinin qlobal geosiyasətdə və geoiqtisadiyyatda rolu yüksəldilir. ABŞ liderliyindəki Qərb öz növbəsində, polisentrik düzənin xaotik formalaşma dönəmi kimi qiymətləndirə biləcəyimiz hazırkı mərhələdə “Qlobal Cənub”un vacib komponentləri ilə tərəfdaşlığını və qarşılıqlı bağlılığını dərinləşdirməklə onun gələcəkdə Qərbə rəqib və alternativ qütb kimi ortaya çıxması perspektivini (bu cür perspektiv varsa) indidən əngəlləməyə çalışır. Belə bir alternativ qütbün yaranması üçün çox canfəşanlıq edən Rusiyanın hazırda qalibiyyətli çıxış ehtimalı olmayan bir keşməkeşin içində çabaladığını və ucuz xammal bazarı qismində tərəfdaşların iştahını qabartması xaricində əsla bir cazibə mərkəzi ola bilməyəcəyini xatırlatmaq da yerinə düşər. Bu baxımdan BRİKS, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi qurumların zaman-zaman Avropa Birliyi, NATO kimi inteqrativ birliklərə alternativ güc mərkəzi kimi təqdim olunmaları ciddiyyətdən və gerçəklərdən uzaqdır. Ən azı Çin və Hindistan arasındakı fundamental problemlər çözülmədən (bu isə qeyri-mümkün görünür) adı çəkilən qurumların blok məntiqi ilə inkişaf yoluna daxil olması imkansızdır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Hindistan - Orta Şərq – Avropa İqtisadi Dəhlizi hələlik ideyadır və praktik müstəviyə proyeksiyası necə və neçə müddətə gerçəkləşəcək, maliyyələşmə mənbələri və mexanizmləri hansı şəkildə qurulacaq, bunlar məlum deyil. Aydın olan budur ki, layihə uzunmüddətli dövrə hesablanıb. İki ay ərzində adı çəkilən ölkələrin ekspert səviyyəsində təmsilçiləri toplaşıb, fəaliyyət planı hazırlamalıdır. Bu plan ortaya çıxdıqdan sonra daha konkret fikirlər söyləmək mümkündür.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Rəsmi Ankaradan İsrailin qərarına sərt etiraz: "Bu, atəşkəs prosesinə qarşı təxribatdır"
"Ən azı, məğlub olmaq istəmirdik" - Qurban Qurbanov
Nuri Şahinin komandası 5 oyundur qələbə üzünə həsrət qalıb
Ərdoğan Omanın sultanına “Togg” hədiyyə etdi - FOTOLAR
Okan Buruk: "Çempionlar Liqasında qol fərqi də çox vacibdir"
Çempionlar Liqası: "Qarabağ" və "Qalatasaray" meydanda, qapılara 8 qol atılıb (Yenilənib)
Əli İnsanovdan Ramiz Mehdiyevlə bağlı açıqlama: "Burnunu tutsan, canı çıxar, dözməz orada"
İran XİN: "ABŞ-ın əsassız tələbləri davam etdikcə..."
Putin ordunu topladı, nüvə silahı təlimi: qitələrarası ballistik və qanadlı raketlər sınaqdan çıxarıldı - Kreml açıqlama yaydı
Netanyahu ABŞ vitse-prezidenti ilə görüşdə: "Türkiyəni bölgədə istəmirik" - "Biz üzərimizə düşəni edirik, edəcəyik"
Xalq artisti Şeyx Əbdül xəstəxanaya yerləşdirilib
"Fənərbağça" İH-nin üzvü həbs təhlükəsiylə üzləşib - "Qalatasaray" rəsmisini təhqirə görə
Dabaq xəstəliyi Şəki-Zaqatalanı bürüyüb - Vaksin fayda vermir, mal-qaralar tələf olur
QHT işi: Hafiz Həsənovun məhkəməsi başlayıb
Nazirdən daha bir etiraz doğuran təyinat - İşçilərə maşın yudurdan qadın Bakının ən böyük məktəbinə direktor göndərildi
Məşhur aktyorun bacısı saxlanılıb - Keçmiş ərinin sevgilisini döyüb
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
"Səmavi dinlər" layihəsi Vatikanda təqdim olunub
Əliyevin Qazaxıstana səfəri: diqqət çəkən məqamlar və bölgənin gələcəyinə hesablanmış addımlar - TƏHLİL
KİMLƏR GƏLİR VERGİSİNƏ CƏLB OLUNACAQ? - DETALLAR
Superliqanın 10 klubundan şikayət olunub - Siyahı
Mirça Luçesku türk futbolçunu Rumıniya millisinə dəvət edib
Yaşayış minimumu və ehtiyac meyarı artırılır - Bu qədər
Azərbaycanda təhsil alan əcnəbi tələbələr arasında maarifləndirmə işi aparılıb - FOTO
"Fənərbağça"nın baş məşqçisi iki futbolçuya xəbərdarlıq etdi: "Ya özünüzü düzəldin, ya da..."
Qurban Pirimov direktor təyin olunub
Rusiya uşaq bağçasını bombalayıb - Ölən və yaralananlar var
ARVAD ƏRİNİ GÜLLƏLƏYİB, DAHA SONRA İSƏ... - Bakıda dəhşətli hadisə
Türkiyə ilə Qətər arasında yeni müqavilələr imzalanıb - SİYAHI
AAYDA-ya məxsus şirkətlərin böyük məbləğdə borcları üzə çıxdı - Niyə ödənməyib? (SİYAHI + MƏBLƏĞLƏR)
İlham Əliyev Yaqub Eyyubova "İstiqlal" ordeni verdi: "Siz canla-başla, sədaqətlə..." - FOTOLAR (Yenilənib)
Gülnarə Muxtarova vəzifədən azad olunub
YENİ MEDAL TƏSİS EDİLDİ - FOTO
Ramiz Mehdiyevi "Ağsaqqal"ı sayan məmurlar...
XİN başçısı: "Orta Dəhlizin ikinci xətti Ermənistanı tranzit ölkəsinə çevirə bilər"
Mərkəzi Bankdan Ramiz Mehdiyevin gəlinin adına olan bankla bağlı açıqlama: "...hər hansı bir problem yoxdur"
İsrail telekanalında Türkiyə açıq şəkildə təhdid edilib: "Türk qoşunları bölgəyə girərsə...."
İsrail Fələstinin qanuni ərazilərində hərbi nəzarət məntəqələri yaradıb - Həbslər genişlənib
Estoniya Azərbaycanda səfirlik açacaq