YENİDƏN ÇALXALANAN SURİYA və ya İSRAİLİN PLANI: nə baş verir? (TƏHLİL)
10-03-2025 [14:59]
Suriyada vəziyyət yenidən gərginləşib. Yayılan xəbərlərdə proses devrilmiş lider Bəşər Əsədə bağlı qüvvələrlə Əhməd əş-Şaraya sadiq yeni hökumət gücləri arasında döyüşlər kimi təqdim edilir, lakin məsələ bir qədər fərqlidir.
Hər şeydən öncə ələvi və nusayrilərin Əsədin devrilmə prosesində susub, o ölkədən qaçandan aylar sonra hərəkətə keçməsi məntiqsiz görünür.
Ələvilərin gec-tez Suriyada muxtariyyət, hətta müstəqillik iddiası ilə çıxış etməsi gözlənilirdi. Onsuz da Suriyada hakimiyyət dəyişikliyi fonunda ölkədəki ələvilər ciddi narahatlıq içində idilər. Ələvilərdən fərqli olaraq nusayrilər Əsəd ailəsinin ən sadiq tərəfdarları olub. Rejimin devrilməsi və Suriyanın yeni lideri Əhməd əş-Şaranın hakimiyyətə gəlməsi fonunda ələvi-nusayrilərin hədəfə gəlməsi an məsələsi idi.
Əslində, bunun ən təməl səbəbi əş-Şaranın radikal keçmişi ilə bağlıdır. İŞİD-in Yaxın Şərqdə yaratdığı qorxu və etdiyi qətliamlar, Əş-Şaranın bir dövr yollarının bu terror təşkilatı ilə kəsişməsi ələvi-nusayriləri narahat edirdi. Şara yeni konstitusiyada etnik və dini azlıqların hüquqlarının tanınacağını desə də, ələvilər buna inanmır.
Əş-Şaranı hərəkətə keçirən əsas məsələ isə bu ilin fevralında türkmənlər, kürdlər və ərəblərdən ibarət Suriya ələvilərinin ölkənin qərbindəki Uqarit bölgəsində muxtariyyət elan etməsi oldu. Ələvilərin muxtariyyət elan etdiyi Uqarit bölgəsi Suriyanın Latakiya və Tartus vilayətlərini əhatə edir. Bu vilayətlər strateji baxımdan çox mühümdür, çünki Suriyanın Aralıq dənizinə çıxışını təmin edir. Yəni Uqarit bölgəsinin muxtar olması Suriyanın Aralıq dənizinə çıxışını bloklaya bilər.
İndiki məqamda əsas sual isə ələviləri üsyana kimin sövq etməsidir. Əslində bir çox yerli-xarici ekspert Rusiya-İran faktorunu qabardır. Xüsusilə İranın ələvi qiyamının pərdəarxasındakı ölkə olduğunu iddia edir. Bu iddianı əsaslandıranların arqumenti isə dekabrın sonlarında Türkiyə xarici işlər naziri Hakan Fidanın Dəməşqə ilk səfərində İranın ali rəhbəri Əli Xameneinin Suriya gənclərini “ayağa qalxmağa” çağırmasıdır.
İran ali rəhbərinin ələvilər üzərində nüfuzu yoxdur. Ümumiyyətlə, ələvilik şiəlikdən gəlsə də, xeyli fərqləri var. Bu mənada İrandan çox prosesin pərdəarxasında İsrailin olması daha realdır. Bunu ələvi qiyamının başladığı vaxt da təsdiq edir.
Qiyam yeni hökumətin cənubda druzi, şərqdə isə kürd separatizmi arasında sıxışdığı bir vaxtda başlayıb. Proses sabiq rejimlə yeni rejim arasındakı güc və sərvət mübarizəsi kimi görünsə də, regional dinamika daha çox diqqət çəkir.
İsrail regionun siyasi xəritəsini öz maraqları çərçivəsində tərtib etmək istəyir. Bu prosesi Qəzzada HƏMAS, Livanın cənubunda “Hizbullah”la mübarizə fonunda açıq-aydın gördük. Sıra Suriyadadır. Qeyd etdiyim kimi, İsrail Suriyanı zəiflətmək üçün cənubda druzi, şərqdə kürd, şimal-qərbdə isə ələviləri ayaqlandırır. Təl-Əvivin Suriyanı parçalayıb, ya da sırf zəiflətmək üçün belə bir plan irəli sürdüyünü zaman göstərəcək. Proses Suriya üçün heç də xoş deyil.
Turan Rzayev
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
BMT: "İsrail Qəzzaya 18 yardım müraciətindən 11-ni geri çevirib"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Rusiya və Ukrayna arasında əsir mübadiləsi oldu
Ruben Vardanyan Bakıda hakim qarşısında - Zərərçəkmiş şəxslər ifadə veriblər (Yenilənib)
Azərbaycanda brend yaradıb dünya bazarına çıxarmaq asandı? - Namiq Bayramovla MÜSAHİBƏ
Deputatlar daha 12 məsələni müzakirəyə çıxaracaq - SİYAHI
Mayın 11-də keçirilən imtahanların nəticələri elan edilib
"Kəpəz"də yeni baş məşqçi təyinatı olub
Qarabağ zonasında daha 889.2 hektar ərazi minalardan təmizlənib
AMEA prezidentinin aylıq qazancıə nə qədərdir? - Sabiq deputat elə faktlar açıqladı ki...
Misir Mərdanovun səhhətində problem yaranıb
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
"Sity Net" "Jurnalistlərin binası"nda "üsyan"a zəmin yaradıb - Şirkət abunəçilərinə necə fırıldaq gəlib?
Lənkəranda ahıl qadına kələk gəliblər
Azərbaycanla Çin arasında viza rejimi ləğv olunub
General və zabitlərə əlavə səlahiyyət verildi - Əsgərlər, matrosları və çavuşların həbsiylə bağlı
İlham Əliyev Polşanın yeni prezidentinə məktub göndərib - Mətn
"Beşiktaş" Osayi Samuelin transferini həll edib - Bəs Xaka?
“Holcim Azərbaycan”nın "geydirmə" “Usta Mənəm” müsabiqəsi: qaranlıq məqam və iddialar var
Kütahyada 4,5 bal gücündə zəlzələ olub
Bəstəkar keçmiş komitə sədri, baldızı və generaldan şikayət edir - "Məni azadlığa çıxmağa qoymurlar"
Avstriyada məktəbdə silahlı insident: şagird 8 nəfəri öldürüb
"Turan Tovuz" klubu 9 futbolçusu ilə vidalaşıb
Əli Əsədov Özbəkistanda - FOTOLAR
Prezident İlham Əliyev sərəncam imzalayıb - Akademiklə bağlı
Azərbaycan- Türkiyə hərbçiləri yeni təlimlərdə - VİDEO
Keçmiş icra başçısı müsadirə olunan əmlaklarını geri ala bilmədi - Məhkəmə qərar verdi
Sabah Bakıda isti hava olacaq
Ərəblər "Qalatasaray"ın sabiq futbolçusu üçün kisənin ağzını açıb - İlə 22 milyon avro maaş...
SOCAR Almaniyaya qaz nəql edəcək - 10 illik müqavilə imzalanıb
Agentlik icra başçısının tender planına "yox" dedi
"Formula 1": Azərbaycan Qran-prisinin keçiriləcəyi tarix bəlli olub
MN: "Pirəkəşküldə yararsız döyüş sursatları məhv ediləcək"
"Mançester Yunayted" 10 futbolçu ilə yolunu ayırdı - 70 nəfərlik transfer siyahısı var
Trampdan Londonda Çinlə davam edən ticarət danışıqları haqda açıqlama: "Yaxşı xəbər aldım"
Bakıda tələbə qız zəhərlənmədən vəfat edib
Azərbaycan neftinin qiyməti 71 dollara çatıb
VƏZİFƏYƏ ÖMÜRLÜK ÇÖKƏNLƏR: Yaqub Məmmədov, Abel Məhərrəmov, Əhliman Əmiraslanov, Bəhlul Ağayev və... - Sabiq deputat "bu, nə ənənədir" deyir
Direktor: "Regionlarda yerli istehsal gücləndirilməli və yeni ticarət obyektləri yaradılmalıdır"
Ekspert: "Dövlət İmtahan Mərkəzi ixtisas seçimi ilə bağlı daha çox vaxt verməlidir" - VİDEO
Vüqar Səfərlinin oğlu əmlak davasına başlayıb
Tramp Netanyahuya İranla bağlı "barmaq silkələdi": "Hadi, qalx və müzakirə et" - "Tehran geri çəkilmək istəmir, nifrət etdiyim şey isə..."
Dənizkənarı Milli Park ərazisində suda cəsəd tapılıb
Qəzzada daha bir jurnalist öldürülüb