“Bir qurşaq, bir yol”a qarşı Hindistan-Avropa dəhlizi...
11-09-2023 [15:06]
Şahin CƏFƏRLİ
***
Dünən G-20 toplantısı çərçivəsində vacib bir anlaşmaya dair rəsmi açıqlama verildi. ABŞ, Almaniya, Fransa, İtaliya, Avropa Birliyi, Hindistan (Bharat), Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri yeni geoiqtisadi təşəbbüs barədə razılığa gəldiklərini elan etdilər. Bu dövlətlər arasında Hindistan - Orta Şərq – Avropa İqtisadi Dəhlizinin (İndia - Middle East - Europe Economic Corridor / İMEC) yaradılması ilə bağlı Anlaşma Memorandumu imzalandı.
Çin liderinin Hindistandakı G-20 zirvəsinə qatılmaması güman ki, bu məsələ ilə əlaqədar idi.
İMEС-nin 2 ayrı dəhlizdən ibarət olması nəzərdə tutulur: Hindistanı Fars Körfəzi ilə birləşdirəcək Şərq dəhlizi və Fars Körfəzini Avropa ilə birləşdirəcək Şimal dəhlizi. İdeya bundan ibarətdir ki, mövcud dəniz və avtomobil nəqliyyatı marşrutlarını tamamlayacaq transsərhəd gəmi-dəmir yolu tranzit şəbəkəsi yaradılsın, dəmir yolu marşrutu boyunca elektrik enerjisi və internet kabelləri, eləcə də təmiz hidrogen ixracı üçün borular çəkilsin.
İMEC ötən il G-7 liderlərinin qəbul etdiyi İnfrastruktura Qlobal İnvestisiyalar üzrə Tərəfdaşlıq (PGII) təşəbbüsünün bir hissəsi olaraq düşünülür. PGİİ ABŞ tərəfindən Çinin “Bir qurşaq, bir yol” qlobal təşəbbüsünə kontr-proyekt kimi planlaşdırılıb. Gördüyümüz kimi, yeni dəhlizdə mərkəzi rol Çinin regional rəqibi və başqa bir qədim sivilizasiya olan Hindistana ayrılır. Əgər reallaşarsa, İMEC çərçivəsində Hindistanın Pakistan və İrandan yan keçməklə Orta Şərq və Avropaya çıxışı təmin olunacaq.
İMEC layihəsi mənə qədimlərdə mövcud olmuş və Hindistandan Avropaya uzanan “Ədviyyat yolu”nu xatırlatdı. Coşğun inkişaf erası arxada qalmış və getdikcə ciddi problemlərlə üzləşməkdə olan Çinin “İpək yolu”na paralel və ona rəqib kimi Hindistanın “Ədviyyat yolu” dirçəldilir, “Səma İmperiyası”na qarşı Bharat Cümhuriyyətinin qlobal geosiyasətdə və geoiqtisadiyyatda rolu yüksəldilir. ABŞ liderliyindəki Qərb öz növbəsində, polisentrik düzənin xaotik formalaşma dönəmi kimi qiymətləndirə biləcəyimiz hazırkı mərhələdə “Qlobal Cənub”un vacib komponentləri ilə tərəfdaşlığını və qarşılıqlı bağlılığını dərinləşdirməklə onun gələcəkdə Qərbə rəqib və alternativ qütb kimi ortaya çıxması perspektivini (bu cür perspektiv varsa) indidən əngəlləməyə çalışır. Belə bir alternativ qütbün yaranması üçün çox canfəşanlıq edən Rusiyanın hazırda qalibiyyətli çıxış ehtimalı olmayan bir keşməkeşin içində çabaladığını və ucuz xammal bazarı qismində tərəfdaşların iştahını qabartması xaricində əsla bir cazibə mərkəzi ola bilməyəcəyini xatırlatmaq da yerinə düşər. Bu baxımdan BRİKS, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi qurumların zaman-zaman Avropa Birliyi, NATO kimi inteqrativ birliklərə alternativ güc mərkəzi kimi təqdim olunmaları ciddiyyətdən və gerçəklərdən uzaqdır. Ən azı Çin və Hindistan arasındakı fundamental problemlər çözülmədən (bu isə qeyri-mümkün görünür) adı çəkilən qurumların blok məntiqi ilə inkişaf yoluna daxil olması imkansızdır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Hindistan - Orta Şərq – Avropa İqtisadi Dəhlizi hələlik ideyadır və praktik müstəviyə proyeksiyası necə və neçə müddətə gerçəkləşəcək, maliyyələşmə mənbələri və mexanizmləri hansı şəkildə qurulacaq, bunlar məlum deyil. Aydın olan budur ki, layihə uzunmüddətli dövrə hesablanıb. İki ay ərzində adı çəkilən ölkələrin ekspert səviyyəsində təmsilçiləri toplaşıb, fəaliyyət planı hazırlamalıdır. Bu plan ortaya çıxdıqdan sonra daha konkret fikirlər söyləmək mümkündür.
MİA.AZ
Ərdoğan İlham Əliyevi Türkiyədən Bakıya belə yola saldı - FOTOLAR
Tramp "TikTok"a verilən müddəti yenə uzadıb
Millimiz Moldovaya qalib gəlib
Prezident İlham Əliyev Kahramanmaraşda - "Azərbaycan" məhəlləsinin açılışı oldu, mühüm mesajlar verildi (FOTOLAR, YENİLƏNİB)
Ləmbəranskidən boşalan vəzifəyə təyinat olub
Lənkəranda avtomobil aşıb, 5 nəfər xəsarət alıb (YENİLƏNİB)
“Bakcell” “PwC illik CEO sorğusu”nda iştirak edib - Açıqlama
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Əli Əsədov bp şirkətinin baş icraçı direktoru görüşüb
İranın xarici işlər naziri Türkiyəyə gəlir
Bolqarıstanın İrandakı səfirliyini Bakıya köçürüb
Ulduz” jurnalının iyun sayı işıq üzü görüb
Yəhudilər qayıqla Kiprə qaçır? - “The Tehran Times” “İsrailin hücumu nədən gözlənilməz oldu”, sualına cavab verir
Almaniya İsrailə 4 milyon avroluq silah göndərəcək
ERMƏNİ GENERAL BAKIDA HAKİM QARŞISINDA - Manukyan prokurorun suallarını cavablandırıb
İran mediası: "İsrailin komandanlıq və kəşfiyyat qərargahı vurulub"
Məleykə Əsədova Xalq artistini "ifşa etdi": "Hamını aldadır"
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
Dövlət qulluğuna qəbul imtahanı keçiriləcək
YENİ KOMİSSİYA YARADILDI - Əli Əsədov sədr, onlar üzv oldu (SİYAHI)
"Hafka" kirayədə qalır - Bütün əmlakını satıb
Sumqayıtda fabrikdə yanğın olub
Çimərliklərdə monitorinqlər aparılıb
İlham Əliyev BP şirkətinin baş icraçı direktorunu qəbul edib - Nələr müzakirə olunub? (FOTOLAR)
İRAN TEL-ƏVİVİ ELƏ RAKETLƏRLƏ VURDU Kİ... - FOTO
Yaponiyada güclü zəlzələ - 6,1 bal gücündə
İTKİN DÜŞMÜŞ DAHA BİR ŞƏHİDİN ŞƏXSİYYƏTİ MÜƏYYƏNLƏŞDİ - FOTO
“Əmək pensiyaları haqqında” qnaun dəyişir - Kimlərə güzəşt olunacaq?
Azərbaycan neftinin qiyməti cüzi ucuzlaşıb
Mahir Emrelinin yeni klubu bəlli olub
Dilan Polatın şəxsi mühafizəçisi güllələnib - "Üç deyil, 7 güllə sıxılıb, yaxşı baxsınlar"
Müdafiə Nazirliyi Mətbuat Xidmətinin keçmiş rəisi vəfat edib
İsrail qırıcıları İranı yenidən vurdu, Tehrandan cavab gecikmədi - Müharibə davam edir
Süni intellektlə mənə göz vuran Mono Liza... - Təbriz VƏFALI YAZIR
ABŞ-ın ağır bombardmançı təyyarələri İrana hücuma hazırlaşır - "Atəşkəs deyil, zəfər gözləyirəm"
“Yırtıcı Sərçə” İran birjasından 90 milyon dollar oğurlayıb - "Sepah"ı təhqir edən hesabda bu qədər pul "yandırılıb"
Xəzər dənizində zəlzələ baş verib
Putin: "Bu məsələ lham Əliyev tərəfindən qaldırılıb və mən..." - "Geridönməz proseslərin qarşısını almaq üçün bütün tədbirləri görmək lazımdır"
İran XİN: "Omana ABŞ-la danışıq üçün heyəti göndərilməyib"
İranın BMT-dəki rəsmisi Trampı "yalançı" adlandırdı: "Heç kim Ağ Evin qapısına getməyib, mərhəmət diləməyib"
İranın Atom Enerjisi Təşkilatı: "Nüvə obyektləri əla vəziyyətdədir"