jpg-1624466446.jpg)
jpg-1764233693.jpg)
ƏLİYEVİN TƏKLİFİ və ya TDT ORDUSUNUN AYAQ SƏSLƏRİ... - Təhill
13-10-2025 [15:56]
Prezident İlham Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Dövlət Başçıları Şurasının 12-ci Zirvə Görüşündə çıxışı zamanı üzv ölkələrin birgə hərbi təlimlərinin keçirilməsini təklif etdi.
Sitat:
“Ölkələrimiz arasında hərbi, müdafiə və təhlükəsizlik sahələrində geniş əməkdaşlığı nəzərə alaraq, 2026-cı ildə Azərbaycanda Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv ölkələrin birgə hərbi təliminin keçirilməsini təklif edirik”.
Prezidentin bu unikal təklifi diqqətçəkəndir. TDT hələlik ortaq hərbi təlimlər keçirməyib, amma təşkilata üzv olan ölkələr, məsələn, Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan ortaq hərbi təlimlər keçiriblər. Bu mənada, gec-tez belə bir təklifin irəli sürüləcəyi gözlənilən idi. Digər tərəfdən, hazırda belə bir təlimə çox ehtiyac var.
TDT-yə tamhüquqlu və müşahidəçi üzv olan ölkələrin heç də hamısı eyni hərbi sistemə sahib deyillər. Daha dəqiq desək, Macarıstan NATO, Türkiyə NATO və yerli ordu modelinə sahib olduğu halda, Mərkəzi Asiya ölkələrinin çoxu keçmiş SSRİ hərbi sisteminə malikdir. Azərbaycan isə xüsusilə son illərdə aparılan islahatlarla, NATO və Türkiyə modelinə yönəlib. Yəni təşkilat daxilində vahid ordu sistemi yoxdur.
Bu ordu sistemini formalaşdırmaq üçün ilk növbədə Azərbaycan Prezidentinin qeyd etdiyi kimi birgə hərbi təlim keçirilməlidir. Beləliklə üzv və müşahidəçi üzv ölkələrin orduları arasındakı fərqlər müəyyən edilə və bu, gələcəkdə ortaq TDT ordusunun yaradılması praktikasına hazırlıq sayıla bilər. Fərqlər qədər, əskikliklərin müəyyən olunması da mühümdür.
Qeyd etdiyim kimi, bu təlimlər gələcəkdə “Türk NATO-su”nun yaranması üçün mühüm hazırlıq ola bilər. 12.08.2025-ci il tarixində yazdığım bir təhlildə qeyd etmişdim ki, TDT-nin gələcəkdə NATO-ya bənzər təhlükəsizlik mexanizmlərinə və Avropa İttifaqına (Aİ) bənzər iqtisadi inteqrasiyaya sahib olması mümkündür. Hətta bu prosesdə ABŞ və Böyük Britaniya da maraqlıdır.
Aydın məsələdir ki, NATO istisnalar xaric daha çox Avropa xarakterli hərbi təşkilatdır. Bu mənada, ABŞ bütün ölkələri Alyansa üzv etməkdənsə, digər qitə və strateji regionlarda NATO bənzəri təşkilatların yaranmasına dəstək verir. Məsələn, AUKUS (Avstraliya, Birləşmiş Krallıq, ABŞ), QUAD (ABŞ, Yaponiya, Hindistan, Avstraliya), İbrahim Sazişləri (Abraham Accords) layihəsi buna nümunədir. Beləliklə TDT-nin də gələcəkdə hərbi qanadının olması mümkündür.
İstisna deyil ki, sözügedən layihənin gerçəkləşməsi halında ehtimal mərkəz qərargahı Türkiyədə olacaq. Lakin bununla belə, Azərbaycanda da mərkəz qərargah yerləşə bilər. Xüsusən vaxtilə Türkiyə–Rusiya müşahidə məntəqəsinin yerləşdiyi Ağdam, ya da Rusiya sülhməramlılarının yerləşdiyi Xocalıda qərargahın qurulması mümkündür.
Nəticə etibarilə, Prezident İlham Əliyevin TDT-yə üzv ölkələrin birgə hərbi təlimlərinin keçirilməsini təklif etməsi indiki məqamda “Türk NATO-su”nun qurulması mənasına gəlməsə də, gələcəkdə bunun olma ehtimalının müzakirə edildiyi, hətta təsdiqlənməyən, lakin üzərində işlənən bir layihənin masada olması kimi dəyərləndirilə bilər.
Turan Rzayev
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Avropa Liqası: "Fənərbağça" "Ferensvaroş"la bacarmadı
İraqda qaz yatağına hücum olub - Rəsmi Ankara hərəkətləndi
ABŞ-la Venesuela müharibənin astanasında - Prezident döyüş təyyarələrinə "hazır olun" əmrini verdi
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
MEDİA-nın icraçı direktoru Özbəkistan nümayəndə heyəti ilə görüşüb
Sabah Bakının iki rayonunda qaz olmayacaq
Şərurda yük maşını 75 yaşlı qadını vuraraq öldürüb
Ukrayna Rusiyaya 14 mülki şəxsi təhvil verib
Ukraynanın müdafiə naziri Brüsseldə NATO Baş katibi ilə görüşəcək
İordan çayının Qərb sahilində gərginlik - Bir nəfər güllələnib
"Fənərbağça"lı iki oyunçu eyni komandaya gedir
Nadir köpəkbalığı növü sahilə "vurdu", camaat doğrayıb ətini daşıdı - Üç dəqiqə içində (FOTTO)
Köpəkbalığı qadın parçalayıb - Avstraliyada
Yeni icra başçısı tələbələrlə görüşüb
BMT-dən hesabat: "Bu ölkədə 21 milyondan çox insan aclıq çəkir"
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
İstanbula güclü yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
İndoneziyada təbii fəlakət: 61 nəfər ölüb
İki məşhur hospitalla bağlı ağır ittiham var
Füzulidə DOST məntəqəsi fəaliyyətə başlayıb
PLASTİK CƏRRAHLARLA BAĞLI YENİ QƏRAR VERİLDİ - Nələr olacaq?
ARB 24-ün fəaliyyətə başlamasının 7 ili tamam olur
Mikayıl Cabbarov federasiya prezidenti seçildi
Hakan Fidan Almaniyaya gedir
Xəzər TV: "2-ci faylın yayımlanması zamanı texniki problem yaranıb"
“Xəzər TV”də veriliş Almaxanıma görə yarımçıq saxlanılıb? - Müğənninin atası danışdı
Abşeronda silsilə oğuurluq edən şəxs tutulub
Papa Türkiyəyə gəlib - 70-dən çox jurnalistlə (FOTOLAR)
Azərbaycanla İordaniya arasında yeni sənədlər imzalanıb
Rayonlara yağış yağacaq - Sabahın hava proqnozu
Prezident Qaradağda - İlham Əliyev "AZWOOL" mineral daş yunu zavodunun açılışında + FOTOLAR
İstanbulda 175 kq-dan çox kokain "ələ keşirilib"
Kino Agentliyi deputat Hikmət Babaoğluna 4000 manat ödəyib
Bakıda küçədən iki nəfərin meyiti tapıldı