Roma Papasının Türkiyəyə səfəri: əsas səbəb və... - TƏHLİL
14-05-2025 [16:49]
Roma Papası XIV Leo (Robert Fransis Prevo) Türkiyəyə səfər edəcək. Papanın məqsədi Birinci İznik Şurasının 1700 illiyi ilə bağlı keçiriləcək tədbirdə iştirak etməkdir. Diqqətçəkən məqam isə mərhum Papa Fransiskin ölümündən əvvəl xələfinin sözügedən tədbirə getməsini vəsiyyət etməsidir.
Papa XIV Leonun Türkiyəyə səfəri dini, tarixi və diplomatik baxımdan olduqca əhəmiyyətlidir. Burada bir ilkə şahidlik edə bilərik. Belə ki, indiyə qədər heç bir Roma Papası İznik Şurasının tədbirlərinə qatılmayıb. Qeyd edək ki, bu şuranın ilk iclası eramızın 325-ci ilində keçirilib və xristianlıq tarixində ilk ümumdünya konsili hesab olunur. Bu iclasın digər önəmi də xristianlığın ilk doktrinalarının formalaşmasında mühüm rol oynamasıdır.
İznik Konsilləri tarixdə çox əhəmiyyətli olsa da, bu toplantılar Roma Papalarının deyil, əsasən Bizans imperatorlarının himayəsi altında keçirilmiş ümumdünya xristian şuraları idi. Roma papaları o dövrdə bu şuralara qatılmır, nümayəndələr (legat) göndərirdilər. Məsələn, Birinci İznik Konsilində Roma Papası I Silvestr şəxsən iştirak etməmiş, əvəzində yerinə iki nümayəndə – Vito və Vinsentius – göndərmişdi.
İlk dəfə isə 1920-ci illərdə Roma Papası XI Piusun Türkiyəyə səfər etmək istəyi olub. Ancaq Mustafa Kamal Atatürk başda olmaqla Türkiyə rəhbərliyi bu təklifi qəbul etməyib. Atatürk tərəfindən həyata keçirilən islahatlar və bu islahatların önəmli hissəsi olan dünyəvi dövlət quruculuğuna görə xristian liderinin səfəri, dövlətin dini təsirlərdən uzaq durma prinsipinə zidd hesab edilərək rədd edilib.
1979-cu ildə isə Papa II İohann Pavelin Türkiyəyə səfəri planlaşdırılıb. Lakin həmin dövrdəki siyasi gərginliklər (sağ-sol qarşıdurması) və 20 noyabr 1979-cu ildə Cüheyman əl-Uteybi adlı radikal ideoloqun başçılıq etdiyi təxminən 500 silahlı şəxsin Kəbə basqınını həyata keçirməsi ilə əlaqədar bu səfər təxirə salınıb.
Son olaraq, 2006-cı ildə Papa XVI Benediktin Türkiyəyə səfəri baş tutdu. Bu səfər, xüsusən də onun İslam haqqında açıqlamaları Türkiyədə geniş etirazlara səbəb oldu. Buna baxmayaraq, Papa İstanbulda Yunan Ortodoks Patriarxı I Bartolomeos ilə görüşərək, iki kilsə arasındakı əlaqələri müzakirə etdi.
Yəni göründüyü kimi, Roma Papalarının Türkiyəyə səfəri ya baş tutmayıb, ya da baş tutsa da, İznikə səfərlərinə icazə verilməyib.
Əsas səbəblər isə bunlardır:
Birincisi, İznik (Nikaea) tarixən Bizans dövrünün dini və siyasi mərkəzlərindən olub. Bu şəhər xristianlar üçün çox vacibdir. Hətta buranı xristianların ikinci qütbü kimi görənlər də var.
İkincisi, İznikdə keçiriləcək tədbir həm də dini ziyarət mahiyyəti daşıyır. Nəzərə alsaq ki, bu günə qədər heç bir Roma Papası İznik Şurasının tədbirində iştirak etməyib, deməli, bu səfər baş tutsa, gələcəkdə şəhərin xristianlar üçün əhəmiyyəti daha da arta bilər.
Roma Papasının İznikə səfəri təkcə dini yox, həm də kilsələrarası və siyasi baxımdan böyük simvolik məna daşıyacaq.
Məsələ ondadır ki, Roma Papası XIV Leonun ABŞ Prezidenti Donald Trampın istəyi ilə papa seçildiyinə dair ciddi iddialar var. Digər tərəfdən, ABŞ–Rusiya və Tramp–Putin formatında baş verən son siyasi dialoqlar, dünya güclərinin geosiyasi bölgülər qarşısında xristian birliyini bərpa etmək istəyi kimi də şərh edilə bilər. Bu kontekstdə katolik və pravoslav kilsələrinin birləşməsi məsələsi yenidən müzakirə masasına gələ bilər.
İndi əsas sual budur: Roma Papasının Birinci İznik Şurasının 1700 illiyinə həsr olunmuş tədbirdə iştirakı baş tutacaqmı? Bir neçə il əvvəl bu suala birmənalı “yox” cavabı vermək olardı. Lakin Türkiyədə çox “olmayacaq” deyilən şeylər gerçəkləşib. Abdullah Öcalanla gedən danışıqlar, PKK-nın özünü buraxması və s. buna misal göstərmək olar. Yəni Roma Papasının Türkiyədə Birinci İznik Şurasının tədbirinə qatılıb-qatılmayacağı haqda konkret nəsə demək çətindir.
Turan Rzayev
Mia.az
İran Qızıl Aypara Cəmiyyəti: İsrail HHQ 60 məkana zərbələr endirib
BƏƏ İsrailin İranın nüvə obyektlərinə hücumunu pisləyib
İran İsrail zərbələrinə sərt cavab verəcəyini vəd edir
İran ABŞ ilə nüvə danışıqlarını davam etdirməkdən imtina edib
Beynəlxalq axtarışda olan şəxs Bakıya gətirilib
Abşeronda qətl törədən şəxs tutulub
İsrail ordusu: "İran bizə qarşı 100-dən çox PUA ilə hücuma keçib" - "Qisas əməliyyatı başlayıb"
Yardımlıda traktor aşıb
Mia.az-ın əməkdaşı media müsabiqəsinin mükafatçısı oldu - FOTO
AZAL bu ölkələrə uçuşları dayandırdı - SİYAHI
Netanyahu İrandan daha operativ və uzun hücum gözləyir: "Əvəzsiz müharibə yoxdur, İsraillilər uzun müddət..."
İRAN ORDUSUNDA BÖYÜK İTKİ - Baş Qərargah rəisi öldürülüb
İsrail İranı vurdu, neftin qiyməti kəskin qalxdı - 7 faizdən çox
Tramp: "İran böyük bir ölkə ola bilər, amma..."
İRANIN DİNİ LİDERİNDƏN SƏRT MESAJ: "Sionist rejim çox ağır cavab alacaq" - "Hər addımın əvəzini siz çox ağır ödəyəcəksiniz"
Dövlət katibindən Tehrana xəbərdarlıq: "Biz sizə hücumlarda iştirak etmirik, bizi hədəfə almamalısınız"
İSRAİL TEHRANIN QƏLBİNDƏ SEPAH KOMANDANI VƏ NÜVƏ ALİMLƏRİNİ YOX EDİB - Xəbər təsdiqləndi, qərargah rəisi haqda məlumat isə müəmmalı qalıb
İSRAİLLƏ İRAN ARASINDA MÜHARİBƏ BAŞLADI - Qonşu ölkə vuruldu, general və nüvə obyektlərinə ağır zərbələr endirildi - Tehran nə edəcək? (VİDEO, FOTO)
Zelenski Trampla görüşə hazırlaşır
Pezeşkian Trampın təhdidinə boyun əymədi, MAQATE-nin qətnaməsinə isə belə reaksiya verdi: "Davam edəcəyik"
11 bloger saxlanıldı, 8-i axtarışa verildi - Türkiyədə
Dövlət Xidməti 50 % endirimlə 12 maşın satacaq
"Xəbər bizi olduqca kədərləndirdi" - İlham Əliyev Baş nazirə başsağlığı məktubu göndərib
Dövlət İmtahan Mərkəzi daha bir imtahana bağlı məlumat yayıb
ƏƏSMN: "Pensiya, müavinət və təqaüdlərin artırılması üçün 1,4 milyard manat ayrılıb"
PREZİDENT SOSİAL MÜAVİNƏT və TƏQAÜDLƏRİ ARTIRDI - Məbləğlər
İsrailin həbs etdiyi iki türk aktivist sərbəst buraxılıb
Prezident sərəncam imzalayıb - Şuşa ilə bağlı
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Paşinyan Ərdoğanla görüşə gedir
"Qalatasaray" Sane ilə anlaşdı, növbəti hədəf İlkay Gündoğandır
Astarada 46 yaşlı şəxs 23 kq narkotiklə tutulub
Hikmət Hacıyev: "Tərəfdaşlığının daha da möhkəmləndirilməsi üçün..."
Zelensk Rusiya ilə növbəti əsir mübadiləsinin olduğunu açıqladı
Hindistanda 242 nəfərin ölümü - "Boeing"in səhmlərini ucuzlaşdırdı
Dram Teatrının direktor postu mühasibə həvalə olunub
Prezident İlham Əliyev Qətər əmirinə məktub göndərib
20 özəl xəbər axtaranlara pulsuz məsləhət… - Təbriz VƏFALI YAZIR
Qubada tapılan meyit: ayağı kəsilib, gözləri yoxdur - VİDEO
Prezident İlham Əliyev zavod açılışında - FOTOLAR
Ramil Həsən Baş katib seçilib
Baş nazirin müavininə orden verildi - İlham Əliyev sərəncam imzaladı
Toyda müğənni 64 yaşlı qadını döyüb