Mənə xox gəlməyin...
21-05-2023 [09:41]
Aqşin YENİSEY
***
Demək, silaha sarılıb sovet hökuməti ilə döyüşən bir Azərbaycan bəyinin bioqrafiyasını oxuyuram. Bəy bolşeviklərlə ona görə döyüşmür ki, vətəni işğal təhlükəsi ilə qarşılaşıb, ona görə döyüşür ki, şəxsi mülkiyyətini itirmək qorxusu ilə üzləşib.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanda bəylik institutu çar Rusiyasının xanlıqların yerində yaratdığı idarəetmə forması idi; rus çar xanları öldürüb, onların tabeliyində olan bəyləri qorumuşdu. Sovet Rusiyası bəyləri öldürüb onların tabeliyində olanlardan kolxoz sədrləri yaratdı. İdarəetmənin heç bir halda fəlsəfəsi dəyişmədi, xalqın belində şaqqıldayan qamçı, sadəcə, əldən-ələ ötürüldü. Xan, bəy və kolxoz sədri vətən və millət dedikdə mülkiyyətində olan ərazi və əhalini nəzərdə tuturdu. Milli dövlətçilik ideologiyası zəif olan xalqlar hələ də belə düşünürlər.
Mən alayı şeydən danışmaq istəyirdim. Demək, bu bəy mülkiyyətində olan kəndlərin birində yeniyetmə bir qıza aşiq olur. “Aşiq olur” sözünə aldanmayın, kişini otuz yaşından sonra “aşiq” edən şey incə qəlbi deyil, adının eşq əfsanələrində çəkilməsini istəməyən daha bazburutlu bir orqanıdır. Məcnun irfan fəlsəfəsinin Füzulinin dəlləkliyi ilə axtaladığı cahil idi; irfanın bəhrələndiyi vəhdəti-vücud praktikasında məcnunun erkək və dişisi olmur.
Nəsə, bu bəy qıza elçi göndərir, atası qızı verməkdən imtina edir. Daha sonra bəy nota göndərir: elə eləmə ki, adamlarımı göndərim qızı zorla gətirsinlər. Ata qorxub qızını özündən də yaşlı olan bəyə verir. Ümumiyyətlə, Şərqdə ən çox bakirə qızlar qorxu mühitinin qurbanı olurdular. Bunun kökü bakirə qızların tanrılara qurban edildiyi qədim dövrlərə gedib çıxır. Xəlifələrin, sultanların, şahların hərəmxanaları, əsasən, qorxuya qurban edilmiş qız-gəlinlərdən ibarət olurdu. Məsələn, bizim Nadir şah Qureyş qalasının üstünə gedəndə bölgə rəislərindən biri öz qızını ona hədiyyə edir. Nadir də qızı başqa bir adamına verir. Kişilərin növbə ilə bir-birinə ötürdüyü qız axırda dəli olur. İndiki dövr olsaydı barı feminist olardı.
Sözümün canı nədir səhərin gözü aşılmamış? Bu cür “Məşədi İbad və Gülnaz” olayı Qərbdə də yaşanır. Tez-tez mediada Qərbdə baş tutan hansısa məşhur, yaxud varlı bir qoca ilə gənc bir xanımın evlilik görüntüləri yayımlanır. Amma bu münasibətlər Qərbdə qorxu üzərindən deyil, könüllü seçim üzərindən qurulur. Çünki işin içində sosial münasibətləri tənzimləyən bir fəlsəfə var. Şərqdə hələ də fəlsəfə allah və insan arasında münasibətlərin giriftarıdır. O kəslərin münsaibətlərini tənzimləməyə çalışır ki, onlar – allah və insan – heç vaxt gerçək münasibətlərdə üz-üzə gəlmirlər. İnsanın allahla munasibət yaratması üçün mütləq gerçəklikdən uzaqlaşması lazımdır, Məcnun kimi. Söhbət təkcə cinsi münasibətləri tənzimləyən fəlsəfənin yoxluğundan getmir. Şərqdə, ümumiyyətlə, gerçəkliyin fəlsəfəsi yoxdur, olmayıb.
Məsələn, hüquq var, amma hüququn fəlsəfəsi yoxdur, təhsil var, təhsilin fəlsəfəsi yoxdur, tibb var, tibbin fəlsəfəsi yoxdur, media var, media fəlsəfəsi yoxdur və s.
Fəlsəfənin praktikaya tətbiq edilmədiyi, hətta onun praktik önəminin danıldığı coğrafiyada o bəy əsəbləşib qızı ilə birlikdə atasını da almayıbsa, min şükür!
Həmişə olduğu kimi, yenə mənə Əl-Fərabi, İbn Sina, İbn Xaldun ilə xox gəlməyin, biz Fərabini, Sinanı, Xaldunu seçmədik, İbn Ərəbini, Qəzzalini, Rumini seçdik.
Bizi yerdən ayırıb göyə bağlayanları.
MIA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
"Hollivud Vampirləri" qrupu İstanbula gəlib - FOTO
"The Washington Times” Putinin Qarabağa yolladığı milyarderdən yazdı: “O, həm Rusiyanın, həm də İranın..."
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Kılıçdaroğlu 28 may seçkisindən sonra ilk dəfə canlı yayıma çıxdı: "Peşman deyiləm" - "İmamoğlu getsin işiylə məşğul olsun" - VİDEO
Azərbaycanda koronavirusa yoluxma sayı açıqlandı
Putin: "Ukrayna hücuma başlayıb, bəli, bizim müasir silahlarımız çatışmır, ancaq..." - Kiyev susur, Britaniya kəşfiyyatı isə... (Yenilənib)
Türk komandoları bu ölkədə böyük sevinclə qarşılandı - VİDEO
PA rəhbəri nazirləri Laçına topladı: rəhbər şəxslərə zəruri tapşırıqlar verildi - FOTOLAR
Azərbaycan Ukraynaya növbəti humanitar yardım göndərib
Rəşad Dağlı hakim qarşısında ifadə verdi: "Mənə dedi ki, 6 min ver, bu söhbət yayılmasın..." - Məhkəmə prosesi
Tramp yenə məhkəməyə çağırıldı: "Mən günahsızam..."
"Səbail" klubu daha bir futbolçusu ilə vidalaşıb
Terim bu fotonu paylaşaraq yazdı: "50 illik dostlarım..." - FOTO
Deputatlar bu tarixdə toplanacaq: daha 14 məsələ müzakirə olunacaq - SİYAHI (Yenilənib)
"Giresunspor" TFF-yə müraciət etdi: "Bizi yenə superliqaya qaytarın"
Xəstəxananın vəzifəli şəxslərinə cinayət işi açılıb - Təfərrüat
Ceyhun Bayramov Tovio Klaar ilə görüşüb - Nələr müzakirə olunub?
Orxan Fikrətoğlu nazir müşaviri təyin oldu
Sabahdan iyunun 12-dək fasilələrlə yağış yağacaq
19 tibb müəssisəsində nöqsanlar aşkarlanıb
Prezident İlham Əliyev daha bir qanununa dəyişikliyi təsdiqləyib
Türkiyəli aktrisa Yunanıstan vətəndaşlığına hazırlaşır - Demet Özdemir bir milyon avroya ev aldı
"Sabah" -"Beşiktaş" oyununda toplanan vəsait bəlli olub
Seymur Verdizadə: "Əgər hazır mənzillər varsa, niyə onlar ehtiyacı olan media nümayəndələrinə paylanılmamalıdır?"
Xələf Xələfov Almaniyada işgüzar səfərdə olub
Qarabağ zonasında yeni hərbi obyektlər istifadəyə verilib
Aparıcı çimərlik paltarında namaz qılıb? - Açıqlama (FOTO)
Sumqayıt Dövlət Universiteti "qara zolaqda": bağlanacaq, yoxsa? - 5 universitetin şəhadətnaməsinin müddəti uzadıldı, bu universitetə isə vaxt verildi
"Səbail" klubu daha bir futbolçusu ilə yollarını ayırıb
Ərdoğan Bakıya gəlir - Bu tarixdə
Prezident İlham Əliyev Ələt Azad İqtisadi Zonasında - FOTOLAR
MƏRKƏZİ BANKIN SƏLAHİYYƏTLƏRİ ARTIRILIR - Dəyişiklik
İki ilə ikinci liqadan komandasını superliqaya yüksəldən ən əsəbi baş məşqçi: "Bu, necə oldu?"
“Kristal Abşeron” şirkətinin binalarında təhlükəsizlik qaydaları kobud şəkildə pozulur... - Ekspertdən açıqlamalar
Növbəti tədris ilindən tələbələr dövlət imtahanı verməyəcək
"Sumqayıt" Elvin Bədəlovun müqaviləsinin müddətini uzadıb
Rusiya sülhməramlıları ermənilərin hərbi daşımalarını müşayiət edir
Zahid Oruc Milli Məclisdə: “Biz yeraltı mina dağından yerüstü Mina dağına ucalmağı bacaracağıq!”
60 və daha yuxarı yaşda olan müəllimlər.... - Onların sertifikatlaşdırma prosesi necə olacaq?
Sabahınhava proqnozu açıqlandı
Sahibkarların hüquqları ilə bağlı daha bir qanun qəbul olundu