Mənə xox gəlməyin...
21-05-2023 [09:41]
Aqşin YENİSEY
***
Demək, silaha sarılıb sovet hökuməti ilə döyüşən bir Azərbaycan bəyinin bioqrafiyasını oxuyuram. Bəy bolşeviklərlə ona görə döyüşmür ki, vətəni işğal təhlükəsi ilə qarşılaşıb, ona görə döyüşür ki, şəxsi mülkiyyətini itirmək qorxusu ilə üzləşib.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanda bəylik institutu çar Rusiyasının xanlıqların yerində yaratdığı idarəetmə forması idi; rus çar xanları öldürüb, onların tabeliyində olan bəyləri qorumuşdu. Sovet Rusiyası bəyləri öldürüb onların tabeliyində olanlardan kolxoz sədrləri yaratdı. İdarəetmənin heç bir halda fəlsəfəsi dəyişmədi, xalqın belində şaqqıldayan qamçı, sadəcə, əldən-ələ ötürüldü. Xan, bəy və kolxoz sədri vətən və millət dedikdə mülkiyyətində olan ərazi və əhalini nəzərdə tuturdu. Milli dövlətçilik ideologiyası zəif olan xalqlar hələ də belə düşünürlər.
Mən alayı şeydən danışmaq istəyirdim. Demək, bu bəy mülkiyyətində olan kəndlərin birində yeniyetmə bir qıza aşiq olur. “Aşiq olur” sözünə aldanmayın, kişini otuz yaşından sonra “aşiq” edən şey incə qəlbi deyil, adının eşq əfsanələrində çəkilməsini istəməyən daha bazburutlu bir orqanıdır. Məcnun irfan fəlsəfəsinin Füzulinin dəlləkliyi ilə axtaladığı cahil idi; irfanın bəhrələndiyi vəhdəti-vücud praktikasında məcnunun erkək və dişisi olmur.
Nəsə, bu bəy qıza elçi göndərir, atası qızı verməkdən imtina edir. Daha sonra bəy nota göndərir: elə eləmə ki, adamlarımı göndərim qızı zorla gətirsinlər. Ata qorxub qızını özündən də yaşlı olan bəyə verir. Ümumiyyətlə, Şərqdə ən çox bakirə qızlar qorxu mühitinin qurbanı olurdular. Bunun kökü bakirə qızların tanrılara qurban edildiyi qədim dövrlərə gedib çıxır. Xəlifələrin, sultanların, şahların hərəmxanaları, əsasən, qorxuya qurban edilmiş qız-gəlinlərdən ibarət olurdu. Məsələn, bizim Nadir şah Qureyş qalasının üstünə gedəndə bölgə rəislərindən biri öz qızını ona hədiyyə edir. Nadir də qızı başqa bir adamına verir. Kişilərin növbə ilə bir-birinə ötürdüyü qız axırda dəli olur. İndiki dövr olsaydı barı feminist olardı.
Sözümün canı nədir səhərin gözü aşılmamış? Bu cür “Məşədi İbad və Gülnaz” olayı Qərbdə də yaşanır. Tez-tez mediada Qərbdə baş tutan hansısa məşhur, yaxud varlı bir qoca ilə gənc bir xanımın evlilik görüntüləri yayımlanır. Amma bu münasibətlər Qərbdə qorxu üzərindən deyil, könüllü seçim üzərindən qurulur. Çünki işin içində sosial münasibətləri tənzimləyən bir fəlsəfə var. Şərqdə hələ də fəlsəfə allah və insan arasında münasibətlərin giriftarıdır. O kəslərin münsaibətlərini tənzimləməyə çalışır ki, onlar – allah və insan – heç vaxt gerçək münasibətlərdə üz-üzə gəlmirlər. İnsanın allahla munasibət yaratması üçün mütləq gerçəklikdən uzaqlaşması lazımdır, Məcnun kimi. Söhbət təkcə cinsi münasibətləri tənzimləyən fəlsəfənin yoxluğundan getmir. Şərqdə, ümumiyyətlə, gerçəkliyin fəlsəfəsi yoxdur, olmayıb.
Məsələn, hüquq var, amma hüququn fəlsəfəsi yoxdur, təhsil var, təhsilin fəlsəfəsi yoxdur, tibb var, tibbin fəlsəfəsi yoxdur, media var, media fəlsəfəsi yoxdur və s.
Fəlsəfənin praktikaya tətbiq edilmədiyi, hətta onun praktik önəminin danıldığı coğrafiyada o bəy əsəbləşib qızı ilə birlikdə atasını da almayıbsa, min şükür!
Həmişə olduğu kimi, yenə mənə Əl-Fərabi, İbn Sina, İbn Xaldun ilə xox gəlməyin, biz Fərabini, Sinanı, Xaldunu seçmədik, İbn Ərəbini, Qəzzalini, Rumini seçdik.
Bizi yerdən ayırıb göyə bağlayanları.
MIA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Ərdoğanla Putin arasında telefon danışığı olub
Prezident İlham Əliyevdən paylaşım: “COP29 iqlim diplomatiyasında dönüş nöqtəsidir!”
Bakıda COP29-un bağlanış plenar sessiyası... - 300 milyard təsdiqləndi + VİDEO (YENİLƏNİB)
"Mənə bir də bu barədə sual verməyin" - Qurbanov
4 uşaqlı qadının 3 uşaq atası ilə gizli görüşü ikisinin də sonu oldu - "Əl-ayaqları bağlanaraq çəkiclə öldürülüblər" (FOTO)
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Londonda 24 saat ərzində 3 terror qorxusu yaşanıb - Biri ABŞ səfirliyini yaxınlığında olub
Renad Dadaşovun komandası uduzub
TÜRKİYƏ XİN BAŞÇISINDAN QORXUNC ANONS: “Putin nə dedi?" - "Nüvə müharibəsi riski artıb, bu, artıq zarafat deyil”
Ankaraya qar yağıb, avtomobil yolunda hərəkət çətinləşib - FOTO
Azər Qasımlının ölkədən çıxışına qadağa qoyulub - Açıqlama
İstanbulda 6 mərtəbəli fabrikdə çıxan yanğın 16 saat sonra nəzarətə alınıb - FOTOLAR (YENİLƏNİB)
PKK Suriyada Türkiyənin nəzarətində olan bölgəyə atəş açıb - Bir uşaq ağır yaralanb
HƏR PAYLAŞIMA 12 MİN MANAT... - Blogerlərin qumar biznesmenləri ilə gizli işbirliyinin detalları açılır
RUSİYANIN AVROPANI QORXUDAN "ÜÇBAŞLI RAKET"i: "Qarşısıalınmazdır, Avropadakı istənilən hədəfi maneəsiz vura bilər”
Hakan Fidan Lavrovla müzakirə aparıb - Telefonda
Qəzzada daha 23 mülki şəxs öldürülüb
İri Şəhərlərin Birləşmiş Su Təchizatı Xidməti Naxçıvana da hökm edəcək - Cavid İsmayılzadənin "əli uzandı"
“Azərenerji” və “Azərişığ"a əlavə səlahiyyət verildi - Fərman
Ərdoğandan Netanyahu haqqında çıxarılan həbs qərarına ilk reaksiya: "Cəsur hökmdür..."
Zaur Mikayılovun digər müavini də məmur qardaşı çıxdı - FOTO
Türkiyə iki ölkədə terrorçuları zərərsizləşdirib
1-ci siniflərin yerdəyişmə prosesinə start verilir
Zaur Mikayılovun yeni təyin olunan birinci müavini kimdir? - Maraqlı məlumatlar + FOTO
Hərbi xidmətə çağırışla bağlı sərəncam imzalandı
Prezident bir qrup şəxsi təltif edib - SİYAHI
Əli Əsədov yeni qərar imzalayıb
Milli Müdafiə Universiteti ilə bağlı daha bir qərar verilib
Pakistanda daha bir terror aktı: ölən və yaralananlar var
AGENTLİK SƏDRİNƏ DAHA 3 MÜAVİN TƏYİN EDİLDİ - Sərəncam + FOTOLAR
Temperatur düşəcək, leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
COP29 zolaqlarında yol nişanları sökülür
Cangüdən tələbi rədd olunan partiya sədri: “Əgər mənə sui-qəsd olusa..." - "Ölkədə xaos çıxarmaq üçün məni öldürmək istəyirlər"
Türkiyədə 70 kq qızılla tutulan azərbaycanlı diplomatdır, yoxsa...? - Təzadlı xəbərlər yayılır + FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Laçın rayonunda zəlzələ olub (Yenilənib)
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Çinin həbs etdiyi, Trampın isə "dərhal azadlığına nail olacağam" dediyi media rəhbəri: "Bəli, ABŞ-dan siyasi dəstək almağa çalışırdım..."
Milli Məclisin bəzi deputatlarına mənzil verilib - Evi olan da yeni mənzilə "yox" deməyib
"İnvest-Az İnvestisiya Şirkəti" məhkəməyə verildi