QAFQAZIN MAŞIN BAZARI (“İmkanlar və problemlər” silsiləsindən)
24-05-2024 [12:31]
Qalib ARİF
***
Dostlar, məni narahat edən bəzi məsələləri oxucularla bölüşmək, öz təkliflərimi vermək istəyirəm.
Bir az cavan, yəni “duza gedən” vaxtlarımda mən bu cür məsələləri mütəmadi olaraq mətbuata çıxarırdım, düşünürdüm ki, kimsə oxuyar, bir tədbir görər. Amma gec də olsa başa düşdüm ki, bizdə heç kim heç kimin kitabını oxumur, oxuyanı da yazının dadı yox, yazanın adı maraqlandırır. Yəni ki, mən milli maraq kəsb edən böyük bir problem qaldırsam da, heç kim ona əhəmiyyət verməyəcək. Amma sıradan olan bir deputat yeraltı keçiddə qarğıdalı satıb millətə “ziyan vuran” uşağı qovmağı tələb edərsə, “millətin qeyrətin çəkən” şəxslər dərhal ora yüyürəcək, uşağı “linç” edəcək...
Məsələ ondadır ki, mən gənc yaşlarımdan yaxşı maşın azarkeşiyəm. Yox, mən maşın allmağın və satmağın azarkeşi deyiləm - buna nə həvəsim, nə də imkanım var. Mən maşın bazarlarını internetdə izləyirəm, Almaniyanın, Amerikanın, Yaponiyanın, Rusiyanın, Gürcüstanın, hətta İranın və Ermənistanın maşın bazarlarına girirəm, baxıram. Hansı maşın harda neçəyədir, hansı maşın dəbdədir, daha çox alınan hansıdır, ən ucuz, ən baha maşın bazarı hardadır və s. Məsələn, Kovidə qədər postsovet məkanında ən çov dəbdə olan krossover BMW X5, sedan isə Toyota Gamry idi. Məlum olduğu kimi, son vaxtlara qədər Qafqazın, az qala bütün postsovet məkanının ən ucuz maşın bazarları Gürcüstanda (Batumidə Avtobazar və Rustavidə Avtopapa) yerləşirdi. Bunun səbəblər çox idi: Avropadan Gürcüstana dəniz yolunun olması, Gürcüstanda monopoliyanın aradan qaldırılması, gömrük rüsumlarının normal olması və s...
Qeyd etmək lazımdır ki, maşın bazarının yaxın olması Azərbaycanda da bir çoxlarının işinə yarayırdı. Məlum maşın dilerləri hətta 100 faizə işləyirdilər. Məsələn, 10 ilin X5-ni Rustavidə 10 min dollara alır, Bakıda 30 minə (10 min də gömrük rüsumuna gedirdi) satırdılar. Qiymətlərin Bakıda bu qədər baha olması sərt monopoliyanın, yüksək gömrük rüsumlarının olmasından və dolların ucuzluğundan irəli gəlirdi. Amma 2014-cü ildə Azərbaycanda dolların iki dəfə bahalaşması ilə bu bazar bağlandı. Eyni zamanda, Gürcüstan avtomobil bazarları da öz cazibəsini itirməyə başladı. Məsələ ondadır ki, gürcü avtomobil dilerləri bütün dünyada ad çıxarmış dələduzlardır. Bunlardan nəinki maşın, hətta təkər də almaq olmaz. Təsəvvür edin ki, gürcülər Avropada çıxdaş olunaraq ikiyə bölünən, Amerikada aylarla su altında qalan (qasırğalar zamanı) avtomobilləri su qiymətinə Gürcüstana gətirir, kosmetik təmir edir və od qiymətinə azəri qardaşlarına satırlar...
Və nəhayət keçək mətləbə, məni narahat edən məsələyə. Gürcüstan bazarlarının öz əhəmiyyətini itirməyi fonunda Ermənistanın avtomobil bazarları bütün postsovet məkanında populyarlaşmaqdadır. Sadəcə olaraq, kovid dövründə müvəqqəti fasilə yaranmışdı. Artıq Rusiyanın maşın dilerləri avtomobilləri Gürcüstandan yox, Ermənistandan gətirməyə üstünlük verirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Moskva - Yerevan təyyarə biletinin qiyməti, hətta Moskva - Tiflisdən də ucuzdur, otellər və motellər də çox sərfəlidir. Erməni avtomobil dilerləri də gürcülərdən fərqli olaraq, daha düzgün adamlardır (yeri gəlmişkən, məhz bu səbəbdən bizim Rusiyadakı soydaşlar gürcülərlə işləmirlər, ermənilərə üstünlük verirlər). Təsəvvür edin, Moskvadan Yerevana gələn rus diller cəmi 200-300 dollar (yol pulu, yer pulu, gömrük pulu və s.) xərcləyərək Yerevandan avtomobili Rusiyaya gətirir, burda da 200-300 dollar xərc çəkərək, gömrükdən keçirir. Bizdə iisə yalnız gömrükdən keçirmək üçün maşının qiyməti qədər rəsmi və qeyri-rəsmi rüsum tələb olunur.
Beləliklə, biz bilərəkdən, ya bilməyərəkdən, Ermənistanın Rusiyanın yeni maşın bazarına çevrilməsinə imkan yaradırıq. Bu isə ildə 10 milyonlarla, gələcəkdə 100 milyonlarla valyuta deməkdir. Mən Yerevanın maşın bazarına İran və Orta Asiya avtomobil dilerlərinin üz tutaçağçını da istisna etmirəm. Axı, ticarət su kimi bir şeydir, harda çökək (oxu: ucuz qiymət) varsa, ora axır. Məni narahat edən də budur: həmin avtomobil bazarını Azərbaycanda yaratmaq olmazmı?! Axı, Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycandan Rusiyaya birbaşa çıxış var. Azərbaycandan Qazaxıstana və Orta Asiyaya da çıxış var, biz o boyda xərc çəkmişik, Ələt Beynəlxalq dəniz limanını tikmişik…
Hazırda Azərbaycanda Qafqazın maşın bazarının yaradılması üçün bütün infrastruktur imkanları var. Amma bizim təyyarə, otel qiymətlərilə, bizim gömrük “rüsumları” ilə Azərbaycana kim gələr, kim burdan avtomobil almaq, aparmaq istəyər?! Üstəlik Azərbaycandan çıxan, girən, turist gətirən quru yollar da bağlıdır. Məhz bu səbəblərdəndir ki, 2023-cü ildə Ermənistana Azərbaycanda 2 dəfə çox – 3.6 milyon turist gəlib. Gürcüstanda isə bu rəqəm Ermənistandan da 2 dəfə çoxdur. Təsəvvür edirsinizmi, Azərbaycanda 2 dəfə kiçik və 10 dəfə kasıb ölkələrdə?!
Düşünürəm ki, Azərbaycanda həyata keçirilən islahatlar bu sahələri də əhatə etməlidir. Azərbaycanda ilk növbədə quru yollar açılmalı, təyyarə biletləri, otel, motel qiymətləri aşağı salınmalı, gömrük rüsumları azaldılmalıdır. Əks halda, 100 milyonlarla valyuta bizim razılığımızla düşmənin cibinə axacaq...
MİA.AZ
Rusiya və Belarus NATO-ya qarşı hərbi güclərini genişləndirir: "Bu təhdidlərə cavab verməmək mümkün deyil"
Azərbaycan millisnə özbək baş məşqçi təyinat alıb
Qəzzada həkim və tibb bacısı öldürülüb
Tramp sabiq prezident Obamanı təhqir elədi: "O, iyrənc adamdır"
Qurban Qurbanov: "Ayaks"ın futbolun böyüməsində çox payı olub"
Prezident Ərdoğan Rusiyaya gedib - Böyük heyətlə
MSK yenidən formalaşdırılacaq - Partiya liderlərindən açıqlamalar
Prezident İlham Əliyev Rusiyada - Tatarıstan prezidenti Azərbaycan liderinə orden verdi (FOTOLAR) - Yeniənir
Partiya sədri parlamentdə həmkarına kəndir fırlatdı: "Al bunu, başımın üstə saxla!" - VİDEO
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Daxili İşlər Nazirliyi “ASAN xidmət” mərkəzlərində işləmək üçün kadr axtarır - Şərtlər elan olundu
"TRAMP SEÇKİ GÜNÜ AXŞAMI BÖYÜK TƏXRİBATA HAZIRLAŞIR" - Harris onun vaxtından əvvəl özünü prezident elan etmək niyyətində olduğunu deyir
Bakıda 37 yaşlı şəxs özünü asıb
KAMRAN ƏLİYEV ONLARI YENİ VƏZİFƏLƏRƏ TƏYİN ETDİ - Siyahı + FOTO
Xankəndidə erməni qadın ölüb
ÖLKƏDƏN BÖYÜK PULLAR ÇIXARANLAR QANDALLANDI - Prokurorluq adları açıqladı (TƏFƏRRÜAT)
Hikmət Hacıyev: "Bu, ikiüzlülərin oyunudur"
İlham Əliyev Viktor Orbana məktub göndərib - MƏTN
SU BASAN TUNEL, İKİ CAN VƏ 40 MİLYONLUQ OTEL - “Körpü Bina Tikinti”dən iddialara elə cavab verildi ki...
Qrant müsabiqələri elan olunub - ŞƏRTLƏR
Bakıda Rus Dram Teatrının 85 yaşlı aktyoru arvadı ilə birgə öldürülüb - Qatil qandallanıb
ÖCALANIN ƏN YAXIN ADAMI DANIŞDI: MHP liderinin səsinə səs veriləcək? - 29 oktyabrda PKK və kürdlərə müraciət gözlənilir
Araz Talıbov saxlanılıb
Azərbaycan nefti daha 2 dollardan çox qalxdı
"McDonald's"də qorxunc yeməklər: burgerləri bağırsaqlarda ciddi problemlər yaradır, ölən var
Gülənaz bibiyə rekviyem! - Əli Bağış yazır
Siyasi şərhçi: "Eldar Əzizov elə danışır ki, sanki..."
İsrail Livanı yenidən bombalayıb: ölən və yaralananlar var - Bəzi cəsədlər tanınmaz hala düşüb
Sudanda toqquşma: 46 nəfər ölüb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
2 NƏFƏRİN CAN VERDİYİ TUNEL: onu kim tikib? - “Körpü Bina Tikinti”, Cavid Qurbanovun müavini və milyonlarla ölçülən layihələr... (FOTOLAR)
Sabah Bakının bu ərazilərində qaz olmayacaq
Çempionlar Liqası: "Milan" rəqibini 3 qolla keçdi
DİQQƏT: təmiz bal istəyirsiniz? - FOTO
Asim Niyazovu bıçaqlayan şəxs tutulub
Sabiq müşavir həbs edilib
"Bu biabırçılığa kimlər cavab verəcək?" - Osman Gündüz yazır
Ərəb Liqası fövqəladə iclas keçirib - BMT TŞ-yə müraciət ünvanlanıb
Ceyhun Bayramovla Hikmət Hacıyev səfirlərlə görüşüb, sualları cavablandırıblar - FOTOLAR (Yenilənib)
Bu həkimlərin maaşlarına əlavənin verilmə müddəti uzadıldı
Ukrayna əhalisi 8 il içində 10 milyon azalıb - BMT açıqladı