"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Tramp Pekini yenə hədələdi: "Əgər Çin bizimlə anlamasa..."
"Bu oyuna bütün gücümüzü qoyacağıq" - Selçuk İnan
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
"Qorxaq, ikiüzlü, yalançı, tamahkar, satqın, vicdansız və..." - "Belə insanlarla hətta eyni ölkədə yaşamaq, təhqir kimidir"
Xələf Xələfov Tehranda - İran rəsmiləri ilə görüş olub + FOTOLAR
Ramiz Mehdiyev və Abbas Abbasovla bağlı illər əvvəl həyəcan təbili çalan diplomat... - "Onlar ən ağır şəkildə cəzalanmalıdır"
Fərid Qayıbov COP10-un sədri seçilib
Norveç klubundan İstanbula gedən azarkeşlərinə xəbərdarlıq: "Orada "Qalatasaray" fanatları olur, getməyin"
“Kurtlar Vadisi”nin “Baba Memduh”u dünyasını dəyişib
HƏMAS daha bir israillinin cəsədini təhvil verəcək - Bu gecə
UEFA türk hakimə bu oyunu həvalə etdi
Türkiyədə hərbçi polislə atışıb və... - FOTO
Əkrəm İmamoğlunun məhkəməsində əlbəyaxa dava düşüb
Qəzzada atəşkəs yenə pozulub? - Son 24 saatda daha 45 nəfər ölüb
Yazıçı Anar: “Xəstəyəm, heç bir məsələ haqqında danışa bilmərəm...”
Adnan Əhmədzadə bu şirkətdən uzaqlaşdırıldı
BİR MƏKTƏBDƏ ÜÇ ƏMƏKDAŞIN YENİ YAŞI... - FOTOLAR
Heydər Əliyev Mərkəzində caz konserti keçiriləcək
Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Xadimədən 1500 manat, qeydiyyatçıdan 500 manat... - Hərbi Sanatoriyanın rəisi buna görə saxlanılıb (YENİLƏNİB)
"Bakcell" bu həftə 1 avtomobil, 7 "iPhone 17" hədiyyə edəcək!
Sabah Sumqayıtın bəzi ərazilərində qaz olmayacaq
Nazir müavini vəzifədən azad olunub - Xəyalə Dadaşova yola salındı
Dövlət Su Agentliyi yeni maşınlar alır - 1.5 milyonluq
Ziya Məmmədovun qardaşı: "Məni istintaqa cəlb etməyiblər"
"Beşiktaş"ın start heyətində kimlər olacaq? - SİYAHI
Dövlət Məşğulluq Agentliyinin nümayəndə heyəti Veysəloğlu Şirkətlər Qrupunda olub - FOTOLAR
Məşhur Luvr muzeyindən oğurluq olub - Napoleonun həyat yoldaşına məxsus daş-qaş aparılıb
Bakıya uçan AZAL təyyarəsi Sankt-Peterburq aeroportuna geri dönüb: "155 sərnişin operativ şəkildə təxliyə olunub" - FOTOLAR (Yenilənib)
"Əhliman Əmiraslanov mənə təqdimat yazmalıdır" - Rektordan Mehdiyevin gəlini ilə bağlı açıqlama
Orxan Əli Departament rəhbəri təyin olunub
Bu müəllimlərə pul veriləcək - SİYAHI
Nizami Rəmzinin qızı həbs edildi
Zelenski Makronla görüşəcək
Universitetdən Ramiz Mehdiyevin gəlini barədə açıqlama: “Nigar xanım hazırda xəstədir, işə gəlmir"
Ramiz Mehdiyevin mühafizəçisi danşdı: "Oğlu və qızı gəlib-getmirlər, evə bazarlığı da..." - "Evdə xanımı ilə qalır"
UEFA Çempionlar Liqasının oyunları bu kanaldan yayımlanacaq - SİYAHI
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Xaçmazda 34 yaşlı şəxs güllələnib
Daxili İşlər Nazirliyi əhaliyə çağırış edib