"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Ermənistanda dövlət çevrilişinə cəhd... - "Xaçlılar"la işbirliyinə girən 8 hərbi hissə komandiri saxlanılıb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
3 qırmızı kart, 3 qol - Şahruddin 2 qol buraxdı
"Fənərbağça" səfərdə "Alanyaspor"a aman vermədi
Qonaq komandanın qolları meydanı atəş çəmbərinə çevirdi - "Ayaks" - "Feyenoord" oyunu yarıda dayandı (FOTOLAR)
ƏLİYEVLƏ PAŞİNYAN GÖRÜŞƏCƏK - Məkan və tarix açıqlandı
Fransa bu ölkədəki səfiri ilə hərbçilərini çıxarır: "Bir neçə saata ölkəmizə dönəcəklər"
"Beşiktaş" geriyə düşdüyü oyunda qalib gəlib
Deputat Qənirə Paşayeva komaya düşüb - Prezidentin köməkçisi klinikaya getdi, TƏBİB-dən açıqlama (Yenilənib)
Zakir Həsənov yaralı hərbçiləri ziyarət etdi - VİDEO
Ərdoğan Naxçıvana gəlir - İlham Əliyevlə birgə İğdır-Naxçıvan Təbii Qaz Kəmərinin təməli atılacaq
Kəlbəcərdə mis yatağını istismar edən şirkətin ərazisində silah-sursat tapıldı - MN-dən açıqlama (VİDEO / FOTOLAR)
Müğənni: "Bakı Şəhəri Baş Polis idarəsinə gəlmişəm, söyüş yazan kim varsa..." - VİDEO
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ceyhun Bayramov BMT-də: "Bölgədə tərksilah davam etdikcə..." - "Ərazimizdə qanunsuz hərbi mövcudluğu qəbul edə bilməz"
ERMƏNİLƏR AĞDƏRƏDƏKİ EVLƏRİ YANDIRIR - MN görünrtüləri yaydı
Prezident İlham Əliyev Aİ rəsmisi ilə görüşdə: "Regionda daha yaxşı imkanlar yaranıb"
Prezident bu şəxslə bağlı sərəncam imzaladı - Təltif
Əli Əsədov nazir, komitə və Agentlik sədrlərini topladı: büdcə ilə bağlı müzakirə aparıldı
Təhsil Şobəsinə müdir təyin olunub
Dövlət domen adlarına bənzədilmiş saxta 52 domen bloklanıb
ERMƏNİLƏRİN TƏRK ETDİYİ DAHA BİR POST... - VİDEO/FOTOLAR
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ermənilər silahlarını təhvil verir: 6 zirehli texnika, 800-dən çox atıcı silah və...
Ceyhun Bayramovla Lavrov ABŞ-da bir araya gəldi: "Hazırda Rusiya sülhməramlıları ilə koordinasiya edilərək..."
YALTAQLIĞIN ANATOMİYASI
Nyu-Yorkda TDT XİN başçılarının görüşü keçirilib
Buraxılış imtahanlarının proqramları açıqlandı - DETALLAR
"Siz Allah, icraçı direktorun bu çıxışına qulaq asın və..." - Aygün Əliyevanın "ikibaşlı çıxışı" narazılıq yaratdı (VİDEO)
Azercell-in dəstəklədiyi milli komanda Yeniyetmələrin Avropa İnformatika Olimipadasından nailiyyətlə vətənə dönüb
Rusiya donanmasının qərargahına raket zərbəsi endirilib - Qubernatordan sakinlərə xəbərdarlıq
Şuşada traktor minaya düşüb, yaralı var - Açıqlama (Yenilənib)
Prezidentin köməkçisi: “Azərbaycan yaralı erməni əsgərlərinə tibbi yardım göstərməyə hazırdır”
Kriştianu Ronaldo ərəblərin milli geyimində - FOTO
“Biz həmişə sizinləyik!” bədii-sənədli filmin İmişlidə təqdimatı keçirilib - FOTOLAR
Rəsmi Moskva Varşavaya "barmaq silkələdi": "Polşaya qarşı hazır vəziyyətdəyik, əgər hər hansı..."
Daxili İşlər Nazirliyindən xəbərdarlıq: "Bu mesajlara inanmayın!"