"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Netanyahu: "Qəzzada əməliyyatımız dayanmayacaq" - "HƏMAS bir daha burada mövcud olmayacaq"
Daha 28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qaytarıldı - Açıqlama
Azərbaycan nefti bahalaşdı
ASK sədrinə "professor" elmi adı vaxtından əvvəl necə verilib? - Ekspert "Özəl universitetlərdə hər şey mümkündür" deyir
Ağdam-Füzuli yolunda mikroavtobus aşıb - 20 nəfər xəsarətləri alıb
Iki eşşəyin arpasını bölə bilməyənlər... - Təbriz VƏFALI YAZIR
İqlim dəyişikliyi: Avropada bu səbəbdən ölənlərin sayı üç dəfə artıb
Qəzzada meningit halları çoxalıb - Azyaşlılar arasında
Texasda sel: 160-dan çox insan yoxa çıxıb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ceyhun Bayramov: "Peşə bayramınız mübarək!"
Amerikalı "Fənərbağça"dan Atatürkün məşhur ifadəsiylə ayrıldı - FOTO
Türkiyənin ən güclü partiyası:... - Sorğu
Trampdan Putinə qarşı U dönüşü - Şahin Cəfərli yazır
Ceyhun Bayramovla Pakistan XİN başçısı arasında telefon danışığı olub - Nələr müzakirə edilib?
CHP-li bələdiyyələrdə "ov" davam edir
İngiltərədən yenidən super liqaya geri döndü
Türkiyənin daha bir bölgəsində meşə yanğını başlayıb - 4 helikopter, 4 təyyarə və... (FOTO)
Ermənistan parlamentində əlbəyaxa dava düşüb - FOTOLAR
Okan Buruk Taylan Antalyalıya "yox" dedi
Atalıq 12 yaşlı qızı zorlayıb - Azərbaycanda şok olay
Daha bir bələdiyyə sədri həbs olunub
İlham Əliyev İordaniya ilə sazişi təsdiq etdi
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Prezident İlham Əliyev Fərman imzalayıb
PREZİDENT ONLARA DİPLOMATİK VƏ ALİ XÜSUSİ RÜTBƏ VERDİ - Siyahı
Dövlət Xidməti daha 16 maşını satıb - Hərracda
Rəsmi Moskvadan Kiyevə mesaj: "Tarixlə bağlı təklif gözləyirik" - "Bu məsələ ilə bağlı ziddiyyətli bəyanatlar var"
Prokurorluqda qulluqda olmanın yaş həddi artırılır
Rəisin ölümü necə baş verib? - "Dənizdə olarkən ayağından..."
Təşkilat sədri istintaqa çağırıldı
İsrail həbsxanalarında 11 minə yaxın fələstinli var - Onlardan 500-dək qadın və uşaqdır
Fərid Abuşov vəzifədən uzaqlaşdırılıb
“Bakı Metropoliteni”nin 700 minlik tenderi ləğv olunub
Borclunun qazı nə vaxt dayandırıla bilər? - Yeni qanun hazırlanır
Qarabağa səfərə icazə müddəti artırıldı
Azərbaycanda qaz və işıqla bağlı aylıq sabit tariflər bəlli oldu- 1 manatı aşmayacaq
CHP sədri Özgür Özəlin deputat toxunulmazlığı götürülür - Parlamentə təqdimat verildi
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” adlı konfrans keçirilib - FOTO