Nuru Paşanın qüruru və kosmopolitizmin zühuru

Nuru Paşanın qüruru və kosmopolitizmin zühuru - Deputata kəsərli cavab

07-02-2017 [10:18]

Məhəmməd TALIBLI

Bu dava çox çəkəcək. Hələ qarşıda nəsillərin və düşüncələrin permament mübarizəsində xeyli ifşa səhnələri ilə üz-üzə qalacaqlar. Milli kimliyin dürüst xəritəsi gözlərə soxulmayana qədər diletantlar və tarix şüuru olmayanlar şər-böhtan atacaqlar.Təsisat yaddaşı formalaşmamış bir çoxları tarixi çox çək-çevir etməyə cəhd edəcək.

Tarixi konteksdə ələ keçən bir şey tapa bilməyəndə, təhrif olunmuş kontekstual məlumatları tapıb fakt kimi ictimaiyyətə sırımağa çalışacaqlar. Həmin tarix ocağından ətrafı alovlandıracaq bir şey tapa bilməyəndə isə sönmüş ocağın külü ilə oynayacaqlar. Səbəb sadədir: yaxın keçmişdə (1988) milətin mübarizə tarixində yer almayıblar!

Milli mübarizə ilə əldə edilən cumhuriyyət dəyərlərinin əhəmiyyətini azaltmaq və ona qara yaxmaqla özlərini ağ rəngdə göstərməyə çalışacaqlar.

Deputat təyin olunan Araz Əlizadənin Nuru Paşa ilə bağlı dediklərini mən bu konteksdə qiymətləndirirəm. Cumhuriyyətə xidmət edən tarixi qəhrəmanlara bu mövqe ilə birinci deyil ki, rastlaşırıq. Bir il bundan öncə gənc deputatlardan olan birisi də cumhuriyyətin qurucusu M.Ə.Rəsulzadəni eyni savadsızlıqla aşağılayan fikirlər işlətmişdi.

Bilirəm, cəzasızlıq mühitində yaşayırıq. Hüququn gücü yox, gücün hüququ işləyir. Cəmiyyətdə hətta ictimai qınaq da güclü deyil. Ona görə ağlına və ağzına gələni danışanların sayı sürətlə artır Məsuliyyət hissi də çoxdan deformasiyaya uğrayıb. Deputat təyin olunanların çoxu özünü qır ata minmiş kimi aparırlar. Bilmirəm, bu, nə qanunauyğunluqdur. Amma elə bil cəmiyyətdə ən nüfuzsuz insanların parlamentdə təmsil olunması qaydası və onların danışması ilə əsəblərimiz test edilir.

Tarixdən çox, konspiroloji yanaşmaya oxşayan həmin cəfəng fikrin müəllifi A.Əlizadə cəmiyyətdə qəzəblə qarşılanan həmin "tarixi” çıxışında bildirib:

"Azərbaycan torpaqlarında erməni dövlətinin yaranması üçün şəraiti məhz Osmanlı imperiyası yaradıb. 1915-ci ildən sonra Osmanlılar öz paxırlarını ört-basdır etmək üçün Azərbaycan ərazilərində Ermənistan dövlətinin yaranmasına şərait yaratdı. Halbuki Azərbaycan o zaman bütün ümidlərini Osmanlıya bağlamışdı. Amma Osmanlı imperiyası Azərbaycanın acizliyini görüb, ingilislərin xoşuna gəlmək üçün 9 min kvadrat kilometr ərazini Ermənistana verdi. Erməniləri bizim üstümüzə salan elə Osmanlı idi. Sonradan isə xilas etdilər. Bu faktı unutmayın. Nuru Paşa Gəncədə oturmuşdu və ona qızıl gələnə qədər yerindən tərpənmirdi”.

Təbii ki, çox gülməli iddialardır. Azərbaycanda Cumhuriyyətin yarandığı 1918-ci ildə Osmanlı dövləti Аzərbаycаnı və Dağıstanı xilаs еtmək üçün qərаrgаh yаrаtmışdı. Qafqaz İslаm Оrdusunun kоmаndаnı o vaxtı Türkiyənin müdafiə naziri olmuş Ənvər Paşanın qardaşı Nuru Paşanı idi. Nuru Paşa Bakıya gələnə qədər Bakı və Gəncə ətrafında Rus-erməni birləşmələrinin əsirliyindən necə qurtulması haqqında düşünən xalq Nuru Paşanı xilaskar obrazda görürdü. 15 sentyabr Bakının azad olması elə sevincə qarşılanırdı ki, həmin günü birmənalı olaraq milli sevinc və güvən günü kimi yaddaşlarda qalıb. Həmin tarixi gündən 15 gün sonra Mudros razılaşmasına görə, Osmanlı Ordusu Azərbaycanı tərk etdi. Tarixi gerçəklik olub.

A.Əlizadənin "Nuru Paşanın qızıl gözləntisi” nə qədər gülməli görünməsinə baxmayaraq, cavab olaraq onu bildirim ki, Nuru Paşa Qafqaz İslam Ordusunun komandanı olmayana qədər Türkiyədə ən zəngin sahibkarlarından olub. Böyük maddi imkana sahib idi.

O, qızıl qazanmaq ehtirasını ölümü ilə hər dəqiqə üz-üzə gələn Bakıda erməni-rus birləşmələri ilə vuruşmaqda niyə keçirməli idi ki? Hər şeyi olan bir şəxs məğər başqa bir xalqın torpaqları uğrunda qızıl müqabilində vuruşar? Absurd deyilmi?

İkincisi, Nuru Paşanın milli qüruru olmasaydı və sənin dediyin kimi "qızıl dalınca qaçsaydı” o zaman niyə Azərbaycanın müstəqilliyinə son qoyulandan sonra (28 aprel 1920) belə yenidən Azərbaycana qayıdırdı? ADR-in süqutundan sonra Nuru Paşa bununla yenə razılaşmadı. Gizli оlаrаq bir qrup türk zаbiti ilə Dağıstandаn kеçərək Şuşayа gəlir. Daha sonra bоlşеviklərə qаrşı döyüşlərə yenidən başlayıb, Arаn Qarabağ və Zаqаtаlа bölgələrində xаlqı bоlşеviklərə qаrşı üsyаnа qаldırmağa nail olmuşdu.

O zaman bəs onun belə cəsur davranışı nə ilə bağlı olub? Ona nə qondarma bəhanə tapacaqsan?

Bolşeviklərin ADR-ə qisasçı münasibəti göz önündə idi. Qeyri-bərabər döyüşdə bütün imkanları ilə vuruşmasına baxmayaraq Nuru Paşa məğlub olandan sonra öz suvari ordusu ilə Türkiyəyə qayıdır. Ərzuruma gələn Nuru Paşa oradan da Naxçıvan dəstəsinə qoşulur. Tarixdən çıxarılan dərs ondan ibarətdir ki, Nuru Paşanın hansı yerdə Azərbaycana xidmət imkanı olubsa həmin yerdə olub. Burada imkandan daha çox xilas sözü yerinə düşür.

Nuru Paşanın qüruru imkan vermədi ki, XIX əsrin əvvəllərində hələ qlobal səviyyədə demokratik dəstək mexanizmlərinin olmadığı bir qeyri-bərabər vəziyyətdə azəri türkləri erməni-rus birləşmələrinin genosidinə məruz qalsın. Amma XXI əsrin əvvəllərində kosmopolit və rus kafalı bir "deputat” zühür edib həmin tarixin şanlı səhifəsinə yalançı təftişçilik etməyi qüruruna yaraşdırır. İndi siz bircə dənə böyük bir Rus imperiyasında oxşar qəhrəmanlıq nümunəsi sadalayın. Fars və rus xalqının tarixində oxşar qəhrəmanlıq səlnaməsi tapmaq çətindir.

Əzici gücün ortaya çıxardığı işğalçılıq faktları və xalqlar üzərində yalnız istismarçı örnəkləri mövcuddur. Zülmə məruz qalan ilə zülm edəni tarix tərəzisinə qoymaq təkcə tarixi gerçəkliklərdən xəbərsizlik deyil, həm də ədalətsizlikdir.

Düşmən təkcə torpaqlarını işğal edən və ona hər zaman ona göz tikən deyil. Düşmən həm də torpaqların təcavüzkarlar tərəfindən itkisinə haqq qazandıran və səni millət kimi aşağılayan insanlardırlar. Bütöv mənada götürdükdə milli düşmənlər eyni zamanda simvollara və qəhrəmanlara qarşı olanlardır.

Mən bütün bunlarla tarixi şəxsiyyətlərin və hətta ən müqəddəs dəyərlərin belə müzakirəsinin qadağan olunmasının tərəfdarı olduğumu söyləmək istəmirəm. Əksər hadisələr tarix və tarixçilər üçün açıq müzakirə obyekti olmalıdır ki, tarixi dərslərin və ibrətlərin detalları aydın olsun.

Amma dərd orasıdır ki, Nuru Paşa haqqında danışan deputatın özü nə sanballı fikir sahibidir, nə də tarixi araşdırmaçı. Həmin şəxs tarixi qənaətləri yox, sadəcə neqativ hisslərini və mənfi emosionalarını ifadə edir. Düşünüb-daşınıb danışanlardan yox, danışandan sonra düşünürlərdəndir.

Allah beləsini millətin təkcə tarixi saxtalaşdırmaq düşüncəsindən yox, həm də tarixi taleyini müəyyənləşdirmək imtiyazından qorusun!

Mia.az

Digər xəbərlər

Bakıda hansı vacib qərarlar qəbul olundu? - Zahid Oruc yazır

Min gündən sonra yanan “yaşıl işıq” - Əli Cabbarov yazır

Sosial yardım nə qədər artırılacaq? - Vüqar Bayramovdan təhlil

Trampın yeni komandası: daha bir ermənipərəst yer alacaq - Şahin Cəfərli yazır

"İllərin duz-çörəyini bir cüt məməyə qurban verənlər..." - Aqil Ələsgər yazır

Azərbaycanda ağsaqqallar institutunun yenidən, uğurlu təşkili zamanın tələbidir - Vahid Tağıyev yazır

Trampın seçimi: Bakı ilə İrəvanın sülh sazişi və "Orta dəhliz" layihəsi... - Elxan Şahinoğlu yazır

Bu gün Qarabağ, Zəngəzur tikinti meydançasını xatırladır, tikilir, qurulur... - İbrahim Cəfərov yazır

Tramp seçildi, Makron təşviş içindədir - Elxan Şahinoğlu yazır

ABŞ gizli bəndləri niyə sızdırdı? - Elxan Şahinoğlu yazır

"Bu biabırçılığa kimlər cavab verəcək?" - Osman Gündüz yazır

"Biz uğuru oynaşımızın hesabına qazanmadıq..." - Azər Həsrətdən sərt yazı

SON XƏBƏRLƏR

19:01 25.11.2024

Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib

18:48 25.11.2024

İspaniya klubları türk oyunçunu almaq istəyir

18:10 25.11.2024

“Gələcəyini Qur!” təhsil təqaüdünü qazanmış abituriyentlərlə “Veysəloğlu Şirkətlər Qrupu”nda görüş keçirildi - FOTOLAR

18:05 25.11.2024

QƏRARGAH RƏİSİ QANDALLANDI - Hərbi ekspertlik edən Ədalət Verdiyev iki maddə ilə tutulub

18:02 25.11.2024

Qarabağ zonasında daha 1457,4 hektar ərazi minalardan təmizlənib

17:54 25.11.2024

Mustafa Dənizli: "Arda Turanın komandası "Qalatasaray"a qalib gəlsə..."

17:42 25.11.2024

Hakan Fidanla NATO-nun baş katibi görüşüb - Ankarada

17:37 25.11.2024

Deputat əmisi qızını işdən çıxarıb - Yerinə öz xanımını təyin edib

17:15 25.11.2024

“Sabah”da baş məşqçi təyinatı olub

17:08 25.11.2024

Zahid Oruc Milli Məclisdə: "Bəlkə azad torpaqlara traktor parkı bağışlayan Belarus kənd təsərrüfatı mütəxəssislərindən xahiş edək ki..."

17:00 25.11.2024

Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı

16:49 25.11.2024

Aktrisa: "Qardaşım "ləyaqətsiz vərəsə" kimi məni məhkəməyə verib"

16:40 25.11.2024

Bakıda hansı vacib qərarlar qəbul olundu? - Zahid Oruc yazır

16:29 25.11.2024

"Çelsi" "Qalatasaray"ın qolçusunu alır - 75 milyon avroya

16:15 25.11.2024

Fransa və İngiltərə Ukraynaya qoşun göndərir? - “Le Monde” qəzetindən iddia

16:06 25.11.2024

İordan çayının qərb sahilində daha 29 fələstinli saxlanılıb

15:54 25.11.2024

Hər ay icra başçısına 3 min pul verən idarə rəisi vəzifədən çıxarıldı

15:49 25.11.2024

Azərbaycan Ordusunun qırıcıları havalanıb - VİDEO

15:43 25.11.2024

31 il əvvəl törədilmiş qəsdən adam öldürmə cinayətinin üstü açıldı

15:32 25.11.2024

“Dayanıqlıllığın təmin edilməsində təşkilatların rolu” mövzusunda panel müzakirəsi keçirib - FOTOLAR

15:18 25.11.2024

Türkiyənin yeni 500 və 1000-lik əskinazları təqdim olunub - FOTOLAR

15:13 25.11.2024

“Sabah” baş məşqçi ilə vidalaşdı

15:09 25.11.2024

Azərbaycanda gender-əsaslı zorakılığa qarşı 16 günlük kampaniyaya start verilir

15:06 25.11.2024

Perinatal Mərkəzdə 7 uşağın ölümü... - Məhkəmə prosesi

14:55 25.11.2024

NATO-nun baş katibi: "Ərdoğanla görüşü səbirsizliklə gözləyirəm"

14:46 25.11.2024

Nazir və komitə sədrlərinin qəbul günləri açıqladı - CƏDVƏL

14:42 25.11.2024

TƏBİB-ə 4 zərbə: 303 minlik tender ləğv edilib

14:30 25.11.2024

Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə müdir axtarılır

14:22 25.11.2024

Prezident İlham Əliyev Gövhər Baxşəliyeva “Şöhrət” ordeni ilə təltif etdi - Sərəncam

14:12 25.11.2024

Bələdiyyələrlə bağlı əlavə qanunlar təsdiqləndi, yeni bələdiyyələr yaradıldı və... - SİYAHI (Yenilənib)

13:25 25.11.2024

Çində soyuq hava - Qarla bağlı əhaliyə xəbərdarlıq edilib

13:10 25.11.2024

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində yeni təyinat olub

13:01 25.11.2024

İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyində diqqətçəkən media reklamı: 1.8 milyon necə və kimlərə ayrılıb?

12:52 25.11.2024

Sabah yağış yağacaq

12:47 25.11.2024

Azərbaycan Ordusu ilə SEPAH bir arada: "Araz - 2024" birgə taktiki təlimi başlayıb - FOTOLAR

12:41 25.11.2024

5 SAATLIQ ƏYLƏNCƏ ÜÇÜN 60 MİN MANAT: içki, çeşidli yeməklər və... - Dövlət Agentliyi mina əvəzinə, hotel gəzir

12:33 25.11.2024

RƏİS VƏ BİZNESMENLƏRİN GİZLİ İŞBİRLİYİ İFŞA OLUNUB - Prokurorluq detalları açıqladı

12:25 25.11.2024

Fransada "Bert" fırtınası: 9 əyalətdə "həyat sönüb"

12:17 25.11.2024

Saytlara pul ayrılacaq - Müsabiqə

12:13 25.11.2024

İlham Əliyev Bosniya və Herseqovinanın rəhbərinə məktub göndərib - MƏTN

12:01 25.11.2024

MEDİA çap mediası subyektlərinə dəstək üçün müsabiqə elan edib - Şərtlər

11:49 25.11.2024

Daşqın və sel olacaq - Xəbərdarlıq

11:24 25.11.2024

"Kartdan karta" üsulu ilə işləyən daha 258 sahibkar cərimələnib

11:00 25.11.2024

Kiçik, orta, böyük qrant müsabiqələrinə layihələrin qəbulu başlayıb

10:53 25.11.2024

Bu ölkələrdən ölkəmizə ət məhsullarının idxalına məhdudiyyət qoyulub

10:49 25.11.2024

Sabiq icra başçısının qardaşına qarşı dələduzluq edən şəxslərdən xəbər var

10:37 25.11.2024

Gürcüstan prezident seçkilərinə hazırlaşır

10:22 25.11.2024

Estetik cərrah Ülviyyə İlyasovadan şikayət var - Səbəb + VİDEO

10:07 25.11.2024

Səadət Partiyasının sədri istefa verdi, yeni sədr seçildi - "Səhhətim vəzifəmi icra etməyə mane olurdu" - FOTOLAR

09:47 25.11.2024

Əli Əsədov qərar imzalayıb - Meşələrə vurulan ziyanla bağlı

DAVAMINI OXU