23-02-2016 [12:48]
Alqış HƏSƏNOĞLU, "Yeni Azərbaycan" qəzetinin keçmiş baş redaktoru
Doğrusu , mənə cox qəribə gəlir və izah etməkdə çətinlik çəkirəm ki, ictimai nəzarətlə bağlı müzakirələrin səmti nədən belə dağa – daşa yönləndirilir?
Mövzü şaxələnib, mətləb üstünə gəlmək əvəzinə get-gedə mətləbdən uzaq düşürük.
Axı qos – qocaman mətbuat varsa, biz ictimai nəzarət funksiyasını kim, hansı qurum və necə yerinə yetirməlidir sualı üzərində niyə bu qədər baş sındırmalıyıq?
İctimai nəzarət o demək deyil ki, bir qurum təsis edib ictimai istiqamətini, onun emblemini seçirsən və hər şey qaydasına düşür.
Onsuz da bu cür – ictimai brendli təsisatlar yetərincədir. Təcrübə də göstərir ki, birtərəfli nəzarət cox qısa müddət ərzində inzibatiləşir, yekun olaraq nəzarət yox, əsarət mexanizmi yaranr. Bu da ki, yalnız rüşvəti, korrupsiyanı çicəkləndirən mühiti münbitləşdirə bilir.
Bu səbəbdəndir ki, son vaxtlar bizdə probem – onu həll etmək üçün yaradılmış təsisatı udur, yeyir, həzm eləyir. Və həmin struktur rəhbəri ilə birlikdə problemin ayrılmaz tərkib hissəsinə cevrilir.
Necə ki, Milli Təhlüksizlik Nazirliyi milli təhlükə "istehsal” edir, antitteror idarəsi terrorla məşğul olur, insan alverinə qarşı mübarizə insanı alıb – satır, nazir nazirdən rüşvət tələb edir…
İctimai nəzarət bir nəfərin, bir idarənin yox, hamının bir bir- birinə nəzarət edə bildiyi şəfaf bir situasiyadır.
İctimai nəzarətin mahiyyəti, nüvəsi, hərəkətverici enerji mənbəyi isə ictimai rəydir.
İctimai nəzarət o zaman çevik effektiv bir mexanizm olur ki, ölkədə hamı – uşaqdan böyüyə, məmə yeyəndən pəpə deyənə Əlahəzrət ictimai rəydən çəkinir və onunla hesablaşır.
Onda qəzet yalan yaza bilmir, qorxur ki, oxucu onu almayacaq.
Televiziya yalan danışa bilmir, qorxur ki, tamaşaçını itirsin.
Deputat yalan danışa bilmir, qorxur ki, seçici onu bitirə bilər.
Nazir büdcə müzakirəsi ücün parlamentə baş nazirin istifadə etdiyi xidməti avtomoildən qat – qat bahalı maşında gələ bilmir, qorxur ki, Milli Məclis onu cəzalandıracaq və s…
İctimai rəyin formalaşması, ictimai nəzarətin tənzimlənməsi, necə deyərlər, elə mətbuatın köhnə peşəsi, dədə-baba vəzifəsidir. Amma bir şərtlə…
Ki, mətbuat aşırı tərif və boğazdan yuxarı, məqsədli və əksər vaxtlarda isə məkrli pafos üzərində köklənməsin.
Tənqidçi mətbuat yoxdursa, məmur öz ətafinda qayğısız, problemsiz bir mikro çevrə yaradır. Belə bir zərərsizlədirilmiş əhatədə o öz kreslosunda arın – arxayın mürgüləyir, şişir, böyüyür, harınlayır və daha təmtəraqlı, geniş kabinetlərin, daha iri kresloların sevdasına düşür…
Sovet vaxtında mətbuatın gücünü ifadə edən belə bir deyim var idi. Soruşulurdu ki, nazirlə milçəyin oxşar cəhəti hansıdır və belə cavab verilirdi ki, naziri də, milçəyi də qəzetlə əzmək mümkündür.
İndi təəssüf ki, mətbuat ən yaxşı halda nazirin (eləcə də istənilən rütbəli məmurun) milçəyini qovmaqla öz işini bitmiş hesab edir.
Kimdir günahkar? Səbəb nədir?
Bəzən gileylər eişidirəm ki, qüsurlardan, nöqsanlardan yazmağa qoymurlar. Mən buna qətiyyən inanmıram. Düzdür, ola bilər ki, müəyyən direktivlər mövcuddur. Amma əminəm ki, total şəkildə "tənqid” qadağası qarşıya bir vəzifə kimi qoyulmayıb.
Burada daha cox "ağrımayan başıma niyə dəsmal bağlayım” düşüncəsi dayanır. Bu isə redaktor məsuliyyəti yox, bürokrat sayıqlığıdır. Və görünür, bu bir az da mentaldan irəli gəlir.
Tarıxdən məlumdir ki, Şoloxovun "İnsanın taleyi” hekayəsi bizimkilərin qəribə bir müqavimətilə rastlaşıb. Tərcüməçi hekayənin tərcüməsini "Azərbaycan” jurnalınına təqdim edəndə redaksiya onu çap etməkdən imtina edib.
Tərcüməci deyəndə ki , axı hekayənin orijinalı "Pravda” qəzetində cap olunub, jurnalın redaktoru cavab verib ki, nə olsun, mən öz sayıqlığımı itirə bilmərəm. Bax belə olanda, redaktor bürokrat təəssübkeşliyi və sayıqlığı ilə fəliyyət göstərəndə mətbuat bir institut olaraq heç nə qazanmır, əksinə ictimailiyini itirir.
Mətbuat ictimailiyini, daha dəqiqi sifətini itirirsə, dövlət də, hakimiyyət də bu itkidən heç nə qazanmır. O da ictimai nəzarəti itirir…
Tarixin acı dərsləri kifayət qədərdir. İctimai -siyasi sabitlik, bir qayda olaraq, "ura”yla, təriflə müşayiət ediləndə, dairə qapanır, artıq sabitlik bir faktor kimi rifaha, tərəqqiyə təkan verməkdən dayanır, sabitliyin ətalətə cevrilmə ehtimalı və təhlükəsi böyüyür…
Çıxış yolu isə birdir. Bürokratik-inzibatı təbliğat öz meydanını müstəqil və sərbəst polemika ilə paylaşmalıdır…
Qafqazinfo.az
Ərdoğan: "Netanyahu və onun ətrafı üçün çəmbər getdikcə daralır”
Türkiyədə 70 kq qızılla tutulan diplomat Bakıya gətirilib - Haqqında həbs qərarı verildi + FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Türkiyədə bəzi şəhərlərdə dərslərə ara verilib - Qara görə
Malatyada zəlzələ baş verib - 4,6 bal gücündə
Livanda bombalanma: xeyli ölən var - Meyitlərin bəziləri parçalanıb
NATO rəsmiləri Bakıya gəliblər
Azərbaycanda unikal hadisə: məhkəmə ustaya zorla ayağını öpdürən tiktoker haqda qərar verdi - VİDEO
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
İspaniya klubları türk oyunçunu almaq istəyir
“Gələcəyini Qur!” təhsil təqaüdünü qazanmış abituriyentlərlə “Veysəloğlu Şirkətlər Qrupu”nda görüş keçirildi - FOTOLAR
QƏRARGAH RƏİSİ QANDALLANDI - Hərbi ekspertlik edən Ədalət Verdiyev iki maddə ilə tutulub
Qarabağ zonasında daha 1457,4 hektar ərazi minalardan təmizlənib
Hakan Fidanla NATO-nun baş katibi görüşüb - Ankarada
Deputat əmisi qızını işdən çıxarıb - Yerinə öz xanımını təyin edib
“Sabah”da baş məşqçi təyinatı olub
Zahid Oruc Milli Məclisdə: "Bəlkə azad torpaqlara traktor parkı bağışlayan Belarus kənd təsərrüfatı mütəxəssislərindən xahiş edək ki..."
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Aktrisa: "Qardaşım "ləyaqətsiz vərəsə" kimi məni məhkəməyə verib"
Bakıda hansı vacib qərarlar qəbul olundu? - Zahid Oruc yazır
"Çelsi" "Qalatasaray"ın qolçusunu alır - 75 milyon avroya
İordan çayının qərb sahilində daha 29 fələstinli saxlanılıb
Azərbaycan Ordusunun qırıcıları havalanıb - VİDEO
31 il əvvəl törədilmiş qəsdən adam öldürmə cinayətinin üstü açıldı
“Dayanıqlıllığın təmin edilməsində təşkilatların rolu” mövzusunda panel müzakirəsi keçirib - FOTOLAR
Türkiyənin yeni 500 və 1000-lik əskinazları təqdim olunub - FOTOLAR
“Sabah” baş məşqçi ilə vidalaşdı
Perinatal Mərkəzdə 7 uşağın ölümü... - Məhkəmə prosesi
NATO-nun baş katibi: "Ərdoğanla görüşü səbirsizliklə gözləyirəm"
Nazir və komitə sədrlərinin qəbul günləri açıqladı - CƏDVƏL
TƏBİB-ə 4 zərbə: 303 minlik tender ləğv edilib
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə müdir axtarılır
Prezident İlham Əliyev Gövhər Baxşəliyeva “Şöhrət” ordeni ilə təltif etdi - Sərəncam
Bələdiyyələrlə bağlı əlavə qanunlar təsdiqləndi, yeni bələdiyyələr yaradıldı və... - SİYAHI (Yenilənib)
Çində soyuq hava - Qarla bağlı əhaliyə xəbərdarlıq edilib
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində yeni təyinat olub
İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyində diqqətçəkən media reklamı: 1.8 milyon necə və kimlərə ayrılıb?
Sabah yağış yağacaq
Azərbaycan Ordusu ilə SEPAH bir arada: "Araz - 2024" birgə taktiki təlimi başlayıb - FOTOLAR
5 SAATLIQ ƏYLƏNCƏ ÜÇÜN 60 MİN MANAT: içki, çeşidli yeməklər və... - Dövlət Agentliyi mina əvəzinə, hotel gəzir
RƏİS VƏ BİZNESMENLƏRİN GİZLİ İŞBİRLİYİ İFŞA OLUNUB - Prokurorluq detalları açıqladı
Fransada "Bert" fırtınası: 9 əyalətdə "həyat sönüb"
Saytlara pul ayrılacaq - Müsabiqə