19-02-2016 [11:17]
Fikrət Yusifov, sabiq maliyyə naziri
Son il yarım ərzində dünya bazarlarında neftin qiymətlərinin 4 dəfəyə qədər aşağı düşməsi bütün neft ölkələrində şok effekti yarada bildi. Belə kəskin qiymət azalmasının siyasi səbəblərlə bağlılığı danılmaz faktdır. Lakin səbəblərin iqtisadi və ya siyasi olmasından asılı olmayaraq ucuzlaşma iqtisadiyyatı neftlə bağlı olan ölkələrdə ciddi dəyişikliklərə gətirib çıxardı.
Azərbaycan hökuməti son illərin maliyyə böhranını kifayət qədər neytrallaşdıra bilsə də neftin qiymətlərinin kəskin azalması hesabına yaranmış vəziyyətin bizdən yan keçməsi mümkün olmadı. Bir sözlə neftin qiymətlərinin kəskin şəkildə aşağı düşməsi və bu səbəbdən ölkəyə daxil olan valyuta gəlirlərinin birdən-birə bir neçə dəfə azalması maliyyə sistemində yetərli gərginliyin yaranması ilə nəticələındi. Milli valyuta öz dəyərini bir il ərzində iki dəfəyə qədər itirdi.
Hökumət Azərbaycan iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi məsələsini artıq illər idi ki, strateji bir vəzifə kimi qarşıya qoymuşdu və bu illər ərzində az iş görülməyib. Ümumi Daxili Məhsulun strukturunda son 5 il ərzində qeyri-neft sektorunun payının 20% artması hesabına neft sektorunun xüsusi çəkisinin 30%-ə qədər azaldılmasının özü kifayət qədər ciddi bir nəticədir. Lakin buna baxmayaraq yaranmış vəziyyət göstərdi ki, qeyri-neft sektorunun işinin səmərəliliyi hələ ki, qaneedici deyil. Nədən ibarət olmalıdır bu səmərəlilik?
İlk növbədə bu sektorda rəqabət qabiliyyətli məhsulların istehsalını artırmaq yolu ilə ölkəyə möhkəm valyuta axınını təmin etmək lazım idi. Son illər ərzində qeyri-neft sektorunun inkişafı hesabına bir çox məhsul növləri üzrə idxaldan asılılıq aradan qaldırılıb və ya o minimuma endirilib. Lakin hələ də ən başlıca hesab olunacaq hədəfə çatmaq mümkün olmayıb. Bu gün bir çox yerli istehsal məhsullarının komponentləri xaricdən alınıb gətirilir.
Halbuki həmin komponentlərin əksəriyyətinin yerli istehsalını təşkil etmək imkanları mövcuddur. Həmin komponentlərin xaricdən alınması o deməkdir ki, bu hesaba ölkədən valyuta çıxarılır.
Bizə isə bunun əksi - real sektorda rəqabət qabiliyyətli məhsulların istehsalını və ixracını artırmaq hesabına ölkəyə daha çox valyuta axınını təmin etmək lazımdır. Başlıca hədəf budur. Bir sözlə, son illər ərzində ölkədə real sektorun inkişafı istiqamətində çox işlər görülsə də hələlik əsas məqsəd - ixracın artırılması hesabına daha çox valyuta daxil olması təmin edilə bilməmişdi.
Ölkə Prezidenti son çıxışlarının birində "biz vəziyyətin belə kəskin dəyişəcəyini gözləmirdik” demişdi.
Əslində, bunu nə ölkə daxilində nə də xaricdə heç kəs gözləmirdi. Lakin bu hal baş verdi. Ondan çıxış yolu isə birdir. Bu yol ən qısa zaman kəsiyində real sektorun sürətli inkişafını təmin etməkdən keçir və hökumət də bu yolu seçdi. Son 5 ay ərzində hökumət tərəfindən real sektorun sürətli inkişafını təmin edə biləcək onlarla qərarlar qəbul edilmiş, qanunlarda və başqa normativ aktlarda müvafiq dəyişikliklər edilmişdir. Məqsəd dünya bazarlarında neftin qiymətlərinin çox kəskin aşağı düşməsi səbəbindən yaranmış vəziyəti mümkün qədər tez nizamlamaqdan ibarətdir. Ən doğru seçim də bu idi.
Burada bir çox qərarların qəbul edilməsində ölkə Prezidenti siyasi iradəsini ortaya qoydu. Onun qəbul etdiyi bir sıra qərarlar öz kəskinliyi ilə nə qədər fərqlənsə də ölkədə azad sahibkarlığın inkişafı yolunda bir o qədər də səmərəli ola bildilər. Rüşvət və korrupsiya qarşı aparılan mübarizə və bu yolda heç kəsin "toxunulmazlıq statusunun” olmadığının açıq şəkildə hər kəsə göstərilməsi, gömrük sistemindəki monopoliyanın aradan qaldırılması, yoxlamaların dondurulması, lisenziyaların verilməsi işindəki əsaslı dönüş, valyuta tənzimlənməsi sahəsindəki islahatlar, investitsiyaların və ixracın təşviqi və tikinti sahəsindəki bütün maneələrin aradan qaldırılması ilə bağlı addımlar real sektorun, onun əsasını təşkil edəcək azad sahibkarlığın qarşısında geniş və maneəsiz bir fəaliyyət meydanın açılması demək oldu. Bu fəaliyyətin üzləşə biləcəyi əngəllər isə yerli və mərkəzi icra orqanları, eyni zamanda Prezident yanında yaradılmış Apellyasiya Şuralarının vasitəsi ilə aradan qaldırılacaqdır.
Aparılan bu islahatlar Azərbaycanda yeni iqtisadi inkişaf modelinin ortaya qoyulması deməkdir. Ciddi islahatlara söykənən bu yeni iqtisadi inkişaf modeli artıq Beynəlxalq Valyuta Fondu və Dünya Bankı kimi dünyanın iki ən nəhəng maliyyə institutu tərəfindən də tam dəstəkləndi. İndi söz iş adamlarının və investorlarındır.
Məmurlar isə Prezidentin onlara göstərdiyi nümunəyə baxıb düzlənməlidirlər...
"Kassam tuqayları" 10 İsrail əsgərini öldürüb
Trampa qarşı daha bir ittiham ləğv olunub
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Livana hücum: ölənlərin sayı 3768-ə çatıb
Ərdoğan: "Netanyahu və onun ətrafı üçün çəmbər getdikcə daralır”
Türkiyədə 70 kq qızılla tutulan diplomat Bakıya gətirilib - Haqqında həbs qərarı verildi + FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Türkiyədə bəzi şəhərlərdə dərslərə ara verilib - Qara görə
Malatyada zəlzələ baş verib - 4,6 bal gücündə
Livanda bombalanma: xeyli ölən var - Meyitlərin bəziləri parçalanıb
NATO rəsmiləri Bakıya gəliblər
Azərbaycanda unikal hadisə: məhkəmə ustaya zorla ayağını öpdürən tiktoker haqda qərar verdi - VİDEO
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
İspaniya klubları türk oyunçunu almaq istəyir
“Gələcəyini Qur!” təhsil təqaüdünü qazanmış abituriyentlərlə “Veysəloğlu Şirkətlər Qrupu”nda görüş keçirildi - FOTOLAR
QƏRARGAH RƏİSİ QANDALLANDI - Hərbi ekspertlik edən Ədalət Verdiyev iki maddə ilə tutulub
Qarabağ zonasında daha 1457,4 hektar ərazi minalardan təmizlənib
Hakan Fidanla NATO-nun baş katibi görüşüb - Ankarada
Deputat əmisi qızını işdən çıxarıb - Yerinə öz xanımını təyin edib
“Sabah”da baş məşqçi təyinatı olub
Zahid Oruc Milli Məclisdə: "Bəlkə azad torpaqlara traktor parkı bağışlayan Belarus kənd təsərrüfatı mütəxəssislərindən xahiş edək ki..."
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Aktrisa: "Qardaşım "ləyaqətsiz vərəsə" kimi məni məhkəməyə verib"
Bakıda hansı vacib qərarlar qəbul olundu? - Zahid Oruc yazır
"Çelsi" "Qalatasaray"ın qolçusunu alır - 75 milyon avroya
İordan çayının qərb sahilində daha 29 fələstinli saxlanılıb
Azərbaycan Ordusunun qırıcıları havalanıb - VİDEO
31 il əvvəl törədilmiş qəsdən adam öldürmə cinayətinin üstü açıldı
“Dayanıqlıllığın təmin edilməsində təşkilatların rolu” mövzusunda panel müzakirəsi keçirib - FOTOLAR
Türkiyənin yeni 500 və 1000-lik əskinazları təqdim olunub - FOTOLAR
“Sabah” baş məşqçi ilə vidalaşdı
Perinatal Mərkəzdə 7 uşağın ölümü... - Məhkəmə prosesi
NATO-nun baş katibi: "Ərdoğanla görüşü səbirsizliklə gözləyirəm"
Nazir və komitə sədrlərinin qəbul günləri açıqladı - CƏDVƏL
TƏBİB-ə 4 zərbə: 303 minlik tender ləğv edilib
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə müdir axtarılır
Prezident İlham Əliyev Gövhər Baxşəliyeva “Şöhrət” ordeni ilə təltif etdi - Sərəncam
Bələdiyyələrlə bağlı əlavə qanunlar təsdiqləndi, yeni bələdiyyələr yaradıldı və... - SİYAHI (Yenilənib)
Çində soyuq hava - Qarla bağlı əhaliyə xəbərdarlıq edilib
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində yeni təyinat olub
İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyində diqqətçəkən media reklamı: 1.8 milyon necə və kimlərə ayrılıb?
Sabah yağış yağacaq
Azərbaycan Ordusu ilə SEPAH bir arada: "Araz - 2024" birgə taktiki təlimi başlayıb - FOTOLAR
5 SAATLIQ ƏYLƏNCƏ ÜÇÜN 60 MİN MANAT: içki, çeşidli yeməklər və... - Dövlət Agentliyi mina əvəzinə, hotel gəzir