KİM KİMƏ GÜZƏŞT EDƏCƏK? - Təhlil
20-08-2025 [16:57]
ABŞ Prezidenti Donald Tramp dünən telefon danışığı zamanı Rusiya lideri Vladimir Putinə ərazi tələblərinin birbaşa Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ilə müzakirə edilməli olduğunu deyib. O, Putinə bu məsələdə “realist” olmağı tövsiyə edib.
Trampın “ərazi məsələlərinin Zelenski ilə müzakirəsi”ni təklif etməsi problemi tərəflərin öz razılığına buraxması təəssüratı yaratsa da, belə deyil. Məsələ ondadır ki, Tramp öncə Alyaskada Putinlə, daha sonra Vaşinqtonda Zelenski və Avropa İttifaqı liderləri ilə danışıqlar apardı. O, həm tərəfləri dinlədi, həm də istisna deyil ki, avropalı liderlərə niyyətini bəlli etdi.
Hazırda iki əsas məsələ gündəmdədir və Tramp bunu həll etmək istəyir:
1. Ərazi məsələsində güzəştə gedilməsi;
2. Təhlükəsizlik zəmanətləri.
Trampın Putinə “realist olmağı” tövsiyə etməsi həm Rusiya, həm də Ukrayna üçün kompromislərin vacibliyinə işarədir. Bundan başqa, onun Ağ Evdə Zelenski və Avropa liderləri ilə görüşünün əsas mövzusu təhlükəsizlik zəmanətləri olub.
Aydındır ki, həm Putin üçün Avropa qoşunlarının Ukraynada olmasına razılıq vermək, həm də Zelenski üçün mümkün ərazi güzəştləri məsələsi çətindir. Çünki bu, daxili və xarici siyasət baxımından ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Lakin Trampın da mövqeyi aydındır: hər iki tərəfə kompromisin qaçılmazlığını xatırladır.
Ümumiyyətlə, hazırda münaqişənin sabit həllə doğru yönəlməsi zəruridir. Bunun üçün isə tərəflərin öz daxili ictimaiyyətinə izah edə biləcəyi bir siyasi model lazımdır. Son zamanlar “Finlandiya modeli” kimi tanınan Kareliya nümunəsi tez-tez gündəmə gəlir.
Qısaca deyim ki, Finlandiya modeli İkinci Dünya müharibəsi zamanı Finlandiya ilə Sovet İttifaqı arasında baş verən müharibənin sonunda, xüsusilə 1940-cı ildə bağlanan sülh müqaviləsinə əsaslanır. Bu müqavilə ilə Kareliya bölgəsinin bir hissəsi Sovet İttifaqının nəzarətinə keçdi. Düzdür, bu itki Finlandiya üçün asan qəbul olunmasa da, ölkə beynəlxalq hüquqi müstəqilliyini və siyasi sabitliyini qorumağı üstün tutdu. Finlandiya həmin əraziyə faktiki nəzarəti itirsə də, dövlətin bütövlüyü və gələcəyi naminə kompromisə getdi və bu, uzunmüddətli strateji sabitlik yaratdı. Hətta Finlandiya 2023-cü ilə qədər NATO-ya üzv olmadı, amma Qərblə sıx iqtisadi və siyasi əməkdaşlıq quraraq təhlükəsizliyini daxildən möhkəmləndirdi.
Tramp hazırda “realist kompromis” və təhlükəsizlik zəmanətləri əsasında dialoqa çağırışlar çıxış edir. Yəni terminoloji olaraq “Finlandiya modeli” demir, ammayanaşmaları və çağırışları bu modelə çox bənzəyir. Ümumiyyətlə, ərazi güzəşti məsələsi gündəmə gələndə daha çox Ukraynanın nə itirəcəyi müzakirə edilir. Halbuki əsas məsələ Kiyevin nəyi qoruya biləcəyi olmalıdır. Finlandiyanın Kareliya güzəştindən sonra keçdiyi yol – güclü, sabit və rifahlı bir Avropa dövləti kimi formalaşması – Ukrayna üçün bir presedent ola bilər. Bu, hər iki tərəf üçün acı, lakin işlək bir formul ola bilər.
Turan Rzayev
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Bakıda daha bir qtəl: 47 yaşlı şəxs 31 yaşlı kişini öldürdü
Qəzzada aclıq: son 24 saatda 3 nəfər də ölüb
Şavkat Mirziyoyev Prezident İlham Əliyevə məktub göndərib - MƏTN
Növbəti iki gündə külək güclənəcək - Xəbərdarlıq
"Həmin pulu Rəqsanə və ərinə şəxsən mən və qardaşım birlikdə vermişik" - Şikayətçi danışdı + VİDEO
Prezident və birinci xanım Gəncədə - FOTOLAR (YENİLƏNİR)
Tanınmış vəkilin fəaliyyətinə xitam verildi (Yenilənib)
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
KİM KİMƏ GÜZƏŞT EDƏCƏK? - Təhlil
"Qızları gizli videoya çəkiblər, qrup seks, içkisinə dərman..." - İlkin Rüstəmzadədən sensasion yazı
Zümrüd Ağayeva beynəlxalq təyinat alıb
Ağ Ev "TikTok"da hesab açdı
Qanunsuz mərc oyunlarını reklam edən səhifələr bloklandı - Blogerlərə şok yaşadıldı
32 yaşlı şəxs 60 yaşlı kişi dayısını öldürüb - Bakıda (Yenilənib)
Ərdoğanla Putin telefonda danışdı - Müzakirə
Sabah pensiyalar ödəniləcək
Kamran Əliyev onları prokuror təyin etdi
Odessada müsəlman dini icmaların təmsilçiləri və diaspor fəalları ilə görüş olub - FOTOLAR
İrandan deport olunan əfqanlar avtobusda yandı - 19-u uşaq imiş...
Türkiyənin ən çox vergi ödəyicisi kimdir: nə Koç, nə Sabançı ailəsi, Bayraktar qardaşları önə çıxıb
Xalq artisti Roza Cəlilova qızını polisə verib - Açıqlama + VİDEO
I Liqada yeni mövsümün püşkü atılıb
"Fərid müəllim, bu, ayıbdır" - Partiya sədri cəmi bir ilə sürətlə yüksələn Agentlik rəhbərini məktəbli ilə müqayisə elədi və... (FOTOLAR)
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Sərhədimizi pozmağa cəhd edən əcnəbilər saxlanılıb
Lisey və gimnaziyalara seçim prosesinin nəticələri elan olunub
MİQ üzrə müsabiqənin müsahibə mərhələsi başlayıb
Qəzzada daha 5 uşaq ölüb
Rusiya Ukraynanın daha iki şəhərini bombalayıb
Əziz Orucov kassasiya şikayəti verib
Vətəndaşların hərbi xidmətlə bağlı məlumatları “mygov”a əlavə olunub
Qobustanda torpaq uçqunu olub - Bir nəfər ölüb
İxtisas seçimi başa çatdı - DETALLAR
“Qoduş”lu, “dımbır”lı, “dina”lı, “diniş”li, “dodu”lu orfoqrafiya lüğətimiz… - Təbriz VƏFALI YAZIR
"Konyaspor" Cekson Muleka ilə anlaşıb
"Spartak Moskva" Karlos Kuestanı heyətinə qatır
Azərbaycan nefti bahalaşdı
Fransa Azərbaycana yeni səfir təyin etdi
"Vulverhempton" müdafiəçi ilə müqavilə imzaladı - 5 illik