İNFORMASİYA SİLAHDIR: onunla ehtiyatlı davranmaq lazımdır
14-03-2020 [20:05]
XEYBƏR GÖYYALLI
***
Son onillikdə bütün dünya qrip virusunun həyəcan və qorxusu altında yaşayır. Dürlü-dürlü qrip adları meydana çıxıb: quş qripi, donuz qripi, ebola qripi və s.
Son günlər isə dünya informasiya vasitələrində daha dəhşətli bir kabus dolanır. Çində yaranmış , adına koronavirus deyilən qrip dünya informasiya vasitələrinin gündəmini zəbt edib. İlk baxışda öldürücü xəstəliyin gündəm olması təbiidir, əslində, belə də olmalıdır. Maarifləndirmə, təbliğat və xəstəliyə qarşı profilaktik tədbirlər barədə informasiyaların tirajlanması kütləvi informasiya vasitələrinin dəyişilməz missiyasıdır. Tarixən belə olub və belə də olacaqdır. Amma bir “əmması” var. “Əmması” odur ki, gündəmi zəbt etmiş mövzunun özü öldürücü virusdan daha çox insanları öldürür. Texnologiyanın sürətli inkişafı sayəsində qloballaşan dünyamızda informasiya işıq sürəti ilə yayılır. İnternet erasını yaşayan dünyada artıq hər bir fərdin (əslində, yazmaq fərdə yox, şəxsə məxsus olmalıdır) informasiya yazmaq və yaymaq imkanı mövcuddur. Özlüyündə bu yaxşı haldır, hər kəs bilgisini yayır.
Bunun da yenə bir “əmması” var. Bir ağıllının və yaxud bir dəlinin ağına-bozuna baxmadan, informasiyanın”yükünü”, yaradacağı fəsad və fəlakətləri göz altına almadan , sanki bir “ilkə” imza atırmış kimi eşitdiyi hansısa bir məlumatı tələm-tələsik, heç bir mənbəyə istinad etmədən, yoxlamadan yazması və yayması insanlar üçün ciddi problemlərin yaranmasına səbəb olur. Bu günlərdə Çində yaranmış qrip barəsində internet resurslarında xəstəliyin özündən də öldürücü olan “informasiya virusları” yayılır. Bu cür informasiyaların məqsədli olaraq yayılması da var və bu başqa bir söhbətin mövzusudur.
Dünyanın bəzi informasiya mənbələrində yayılan, ancaq heç bir əsası olmayan və heç bir məntiqə və insanlığa sığmayan qandonduran məlumatları ölkəmizdə fəaliyyət göstərən bir çox saytlar da tələm-tələsik yaydılar. Bu cür informasiyaları ağına-bozuna baxmadan, tələm-tələsik dərc edənlər yalnız bir məqsəd güdürlər: qabağa mən düşüm, qorxu, həyəcan , vahimə və öz ritorikaları ilə desək, şok effekti yaradan xəbəri birinci mən yayım. Yəqin, oxucuların əksəri bu günlərdə qrip virusunun tüğyan etdiyi Çində milyonlarla insanın diri-diri yandırılacağı haqqında yayılmış informasiyanı oxumuşlar. Bu informasiyanı yayan saytlar ən azından peşəkarlıq nümayiş etdirməli və özlərini ”sığortalamalı” idilər. Bunu etmək elə də çətin deyildir. Tutaq ki, tələsdiyinizdən informasiyanın əsassız və məntiqsiz olduğunu saf-çürük etmədiniz, bəs xəbərin mənbəyini niyə göstərmirsiniz? Əslində, bu cür məqamlarda xəbərin linkini belə qeyd etmək vacibdir. Əks təqdirdə, oxucunun tam ixtiyarı var ki, informasiyanın konkret bir sayt tərəfindən yalandan yazıldığı qənaətinə gəlsin.
Tarixdən bilirik ki, bəşər övladı saysız-hesabsız epidemiya və pandemiyaların şahidi olub. Tarix dəhşətli taun, cüzam və s.epidemiyalarının şahidi olub. Hələ tibbin indiki səviyyəsi ilə müqayisəolunmaz dərəcədə geridə qaldığı dövrlərində taun və cüzama yoluxmuş topluma qarşı kütləvi yandırma və digər kütləvi
qırğınlar həyata keçirilməyib. Epidemiyaları xatırlamışkən, taunla bağlı bir mühakiməni diqqətə çatdırmaq bu məqamda yerinə düşərdi. Həmin dialoqda taundan soruşulur: sən deyirdin 50 min adam öldürəcəksən, axı ölənlərin sayı çox oldu. Taun deyir:ki, mən dediyim kimi etdim, 50 min öldürdüm, 5 yüz min isə qorxudan öldü. İnformasiya bax budur, taununun yox, qorxunun öldürdüyü. Müdriklərdən kimsə haqlı olaraq buyurub: ”Təhlükə qorxusu təhlükənin özündən on min dəfə qorxuludur”.
Tam əminliklə demək olar ki, Çində tüğyan edən qripin də qarşısı tezliklə alınacaqdır. Belə deməyə müasir tibbin sürətli inkişafı ciddi əsas verir. Ancaq ciddi yanaşmalı daha bir mühüm məsələ var. Bu da informasiyaya olan münasibətdir. İnformasiya adi bir şey deyil. İnformasiya idarəetmədir, özü də sosioloji və psixoloji idarəetmədir. İnformasiya silahdır. Silahla da zarafat edilməz. İnsan canı-qanı, ruhuyla informasiyaya bağlıdır. Lap Nuh əyyamından belədir. Hər formasiyanın özünəməxsus informasiyası olub. İnsan həmişə informasiya ilə yaşayıb və idarə olunub. Yazılan və yayılan informasiya insan beynində həkk olunur, əks-səda yaradır, xoş xəbər sevinc və xoş əhval-ruhiyyə yaratdığı kimi, bəd xəbər də qorxu, həyəcan, vahimə və stressin yaranmasına səbəb olur. İnsan xoşbəxtliyi və bədbəxtliyinin açarı informasiyadadır.
İnformasiya ilə işləyənlər, onu cəmiyyətə çatdıranlar son dərəcə həssas olmalıdırlar. Təsadüfi deyil ki, kütləvi informasiya vasitələri (media) müasir idarəetmənin sütunlarından biri kimi dəyərləndirilir.
Mia.az
Milli-mənəvi dəyərlər və müasirlik
Netanyahu Suriyanı təhdid etdi: "Dərs çıxarın, yoxsa..."
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ağ Evin bağçasına giriş qadağan olunub
Ərəb Liqasından etiraz: "İsrailin fələstinlilərı kiçik əraziyə toplamaq planı qəbuledilməzdir"
"Azərbaycan yaxın zamanda “İbrahim Sazişləri”nə qoşulması..." - ABŞ Senatında müzakirə
Şahin Şıxlinskinin oğlu saxlanılıb
Türkiyə 41 universitetin diplom və attestatlarını tanımır - Aralarında Azərbaycanın da adı var
Cəlilabadda meşədə yanğın lokallaşdırılıb
İsrailli nazir Suriya prezidentinə sui-qəsdə çağırış elədi: "O, dərhal ortadan götürülməlidir"
İsrail Livanı yenə vurdu: daha 12 nəfər ölüb, yaralılar var
Ruben Vardanyan Bakıda hakim qarşısında: zərərçəkmiş şəxslər ifadə veriblər (YENİLƏNİB)
Qəzzada daha 93 nəfər ölüb
BƏƏ prezidenti Türkiyəyə gəlir
Keçmiş futbolçu AFFA-da şöbə rəisi təyin olunub
Bakda Avropa Kuboku keçiriləcək
Daha iki sığorta şirkəti qanunu pozub
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Xırdalanda işıq olmayacaq
"Zirə” klubu Yusuf Lavalla yollarını ayırıb
“Rabitəbank"da nə baş verir: depozitlər azalır, səhmdar payını satır və... (YENİLƏNİB)
Sabah Sabirabad rayonunun 21 kəndində qaz olmayacaq
UEFA Azərbaycanın 9 klubuna pul köçürüb
ABŞ-ın bu ştatında fövqəladə vəziyyət elan olunub
Daha bir haker qandallandı - Ələ keçirdiyi şəxsi məlumatları xarici kiberbunkerlərə ötürürmüş...
Kamran Əliyev bu gün daha iki prokuror təyinatı imzalayıb
İordan çayının qərb sahilində 35 nəfər saxlanılıb
Xalq artisti: "Vəzifə adamı olmağı istəməmişəm" - "Xalq artisti" adını sənə bibin, dayın, əmin və..."
Bakıda oğurluq edən 22 yaşlı qadın saxlanıldı
Daha iki şəhərə prokuror təyin olunub - Onlar kimdirlər?
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Tələbə köçürməsinə start verildi
DEM Partiyadan gözlənilməz bəyanat - "Abdullah Öcalanın azad olunmasını istəyirlər"
Bakıda şəhid adını daşıyan küçə: məhəlləni bürüyən kabab qoxusu və zəbt edilmiş səkilər... - FOTOLAR
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib: "Əziz qardaşım..."
Cənubi Koreya ilə Yaponiyaya arasında gərginlik - Ada ilə bağlı
Nazir müavini: "Azərbaycan və Türkiyə arasında fəal siyasi ikitərəfli münasibətlər davam edir"
Hakan Fidan: "Türkiyəyə zərər vermək cəhdi uğursuzluğa məhkumdur"
Rəsmi Moskva Trampın təhdidini saymadı: "Onun keyfli ultimatumu bizi maraqlandırmır"
Əhalinin sağlamlığı üçün fəaliyyət qrupları yaradılıb
Rusiyada azərbaycanlı iş adamları həbs olunub
Oğul 85 yaşlı anasını döyərək öldürüb - VİDEO
Azərbaycan neftinin qiyməti 1.5 dollar ucuzlaşdı