03-10-2016 [15:19]
Fikrət Yusifov, Iqtisad elmləri doktoru, professor
Hökumət 2017 – ci il üçün Dövlət büdcəsinin göstəricilərini açıqlayıb. Gözlənildiyi kimi, gələn il üçün büdcə göstəriciləri cari ilin büdcə proqnozu göstəricilərindən həm gəlirlər və həm də xərclər üzrə az nəzərdə tutulub.
Bu günlərdə mətbuat səhifələrində növbəti ilin büdcəsində xərclərin azalması ilə bağlı geniş müzakirələr aparılıb, onların azaldılması tənqid hədəfi seçilsə də, nədənsə azalmaların kökündə nələrin dayandığı araşdırılmır.
Görünür, tənqid etmək məsələyə münasibətin daha "asan yoldur.” Əslində, burada aydın olmayan heç nə yoxdur.
Sadə bir misal. Ailə büdcəsinin gəlirləri azalanda, ailənin xərcləri ixtisar edilir. Dövlət səviyyəsində də belə olur.
Bu gün dünyanı bürümüş iqtisadi böhran səbəbindən dövlətin gəlirlərinin azaldığı bir şəraitdə, onun xərclərinin ixtisarı tam normal bir haldır. Bir mütəxəssis kimi bununla bağlı şəxsi mülahizəm isə ondan ibarətdir ki, növbəti il üçün bu xərclərin bir qədər də azaldılması daha doğru olardı.
Gələn ilin büdcəsində xərclərin bu şəkildə azaldılmasının əsas səbəbləri nədir? Hökumət nə üçün bu addımları atır?
Gəlin, bunun səbəblərini bir qədər araşdıraq.
2008-ci ildən başlamış və öz miqyası etibarilə keçən əsrin 30-cu illərinin "Böyük iqtisadi depressiyası” ilə müqayisə edilən iqtisadi böhran, dünya iqtisadiyyatında kifayət qədər ciddi təlatümlər yaratdı və bu prosses bu gün də davam edir. Bunun həqiqətən də belə olduğunu aidiyyatı beynəlxalq təşkilatların təqdim etdikləri hesabatlardan və vəziyyətlə bağlı onların verdikləri proqnozlardan çox aydın görmək mümkündür.Bu gün dünyada qlobal iqtisadi artım sürəti getdikcə zəifləyir. Beynəlxalq Valyuta Fondu bu məsələ ilə bağlı verdiyi proqnozları hər dəfə bir qədər də azaltmağa məcbur olur. Dünya iqtisadiyyatının nəhəngi olan ABŞ-da proqnozlaşdırılan iqtisadi artım əldə oluna bilmir.
Mütəxəssislər Çin və Hindistan iqtisadiyyatında gedən prosseslərdən kifayət qədər narahatçılıq ifadə edirlər. Cari ilin üçüncü rübündə bu iki nəhəng ölkənin neftə olan təlabatının gözlənildiyindən az olması ciddi düşünmək üçün əsasasdır. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı 2015-ci ilin sentyabr ayında 2016-cı il üçün dünya ticarətinin artım sürətini 3,9% proqnozlaşdırdığı halda, cari ildə bu göstəricini əvvəlcə 2,8%-ə və sonda 1,7%-ə endirdi. Hələ bu da son deyil, bu rəqəmin hesabat ilinin dördüncü rübündə bir qədər də azalacağı gözlənilir.
Dünya ticarətinin artım sürətini xarakterizə edən proqnoz göstəricinin bir ilin içərisində, ilin başa çatmasına hələ bir rüb qalmış 2,3 dəfə azalması nə deməkdir?
Qlobal iqtisadiyyatın müəyyən tərəflərini və onun özünü bütövlükdə xarakterizə edən bu faktlar gələn il üçün Dövlət büdcəsinin xərclərini azaltmaqla bağlı hökumətin atdığı addımların kökündə dayanan əsas səbəblərdir. Yaranmış vəziyyətdə hökumət çox haqlı olaraq ehtiyatlı davranır. Azərbaycan dünya iqtisadi müstəvisinin bir parçasıdır və bu müstəvidə baş verən prosseslərin ondan tamamilə yan keçməsi mümkün deyil. Ölkə iqtisadiyyatının real sektora transfer edilməsi yolunda son bir il ərzində ölkə Prezidentinin atdığı qətiyyətli addımlara və bunun nəticəsi olaraq iqtisadiyyatda baş verən müsbət meyllərə baxmayaraq, hökumət gələn il xərclərə maksimum qənaət etmək yolunu tutmaqla çox doğru seçim etmiş oldu.
Növbəti ilin büdcəsində xərclərin ixtisar edilməsini faciə hesab edənlər unutmasınlar ki, gələn il elə həmən büdcədə əmək haqlarının və təqaüdlərin artırılması üçün vəsait nəzərdə tutulub. Bu isə o deməkdir ki, dövlət iqtisadi böhrana və maliyyə çətinliklərinə baxmayaraq, bütün hallarda vətəndaşlarının qayğısını çəkmək seçimi edə bilir. Sosial xərclərin azalması isə vəsait çatışmazlığı ilə deyil, bu sferada aparılacaq əsaslı islahatlarla bağlı olan məsələdir. Hökumət gələn il bu sferadakı islahatlarla insanların məşğulluğunu maksimum təmin etmək istiqamətində daha ciddi addımlar atmağı nəzərdə tutur.
İlham Əliyev Rusiya rəsmiərini qəbul edib - FOTO
“Xalçalarda yaşayan tariximiz” adlı sərginin açılışı olacaq
“Alatava” ilə bağlı son qərar verildi - VİDEO
İcra başçısının qardaşı oğlu: “Atamı bu hərəkətinə görə öldürdüm” - Sabiq rəisin qətliylə bağlı sensasion ifadə
ABŞ Azərbaycanın bu şirkətinə sanksiya tətbiq etdi - Səbəb
Füzuli şagirdləri üçün “Nar”dan gözəl hədiyyə - FOTOLAR
YENİ NAZİR KÖHNƏ KADRLARA SAVAŞ AÇIB - Daha iki idarə rəisi vəzifədən azad edildi (YENİLƏNİB)
Sənədsiz evlərlə bağlı yeni portal yaradılır: həyət evləri ilə bağlı amnistiya işləri aparılır - VİDEO
Tanınmış aşığın gəlini evdən qaçıb? – VİDEO
Əli Əsədovdan daha bir qərar - Dövlət Xidmətinə 2 xidməti minik avtomobil veriləcək
Kənd məktəbinin direktoru qonşu rayonda kollecin rəhbəri təyin olundu - Agentlikdən diqqətçəkən dəyişiklik
Konfrans Liqası: yarımfinal həyəcanı başlayır
Kəlbəcərin Baş planı təsdiqlənib - Hökumət qərar verdi
Bu gün Əfv Məsələləri Komissiyası toplanır - 100-dən çox müraciətə baxılacağı gözlənilir
Ədliyyə Nazirliyi Fikrət Məmmədovun kadrlarından "təmizlənir" - Nazir Fərid Əhmədov öz komandasını fortmalaşdırır (Yenilənib)
Türkiyədə daha bir mafiya çökəldildi - Lideri həbs olunub
Bu gün Prezident Ərdoğan CHP liderini qəbul edəcək
GƏLƏN AY ÖLKƏDƏ NEÇƏ GÜN RƏSMİ İŞ OLMAYACAQ? - Qərar
Azərbaycan nefti 2.5 dollar ucuzlaşdı
Braziliyada güclü sel: 8 nəfər ölüb, 21 nəfər itkin düşüb
Çempionlar Liqası: alman komandası PSJ-ni devirdi
AVRO-2024: məşhur qapıçı "ofsayd"da saxlanıldı
Blinken Qəzza ilə İsrail arasındakı sərhəd qapısı ilə yəhudi qəsəbəsini ziyarət edib - FOTO
Paşinyan: "Delimitasiya prosesi mümkün qədər tez aparılmalıdır" - "Sərhəddə Müdafiə Nazirliyinin postları olmayacaq"
TFF-dən seçki açıqlaması: "İstəsələr belə, xeyri yoxdur" - "60 gündən tez seçki ola bilməz"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
FED yeni qərarını açıqladı
İsrail ordusu Nusayrat düşərgəsinə hücum edib - 1 ölü, 5 yaralı var
Lənkəran Regional Elmi Mərkəzində “Şəkinin ədəbi-mədəni mühiti və folklor” mövzusunda tədbir keçirilib - FOTOLAR
İşə düzəltmə və... - İcra başçısının adı sensasion məhkəmə işində hallandı: "134 mini və 20 min manatı ona verdim..."
Qazaxıstanda Azərbaycan və Ermənistan arasında danışıqları keçiriləcək - Tokayev anons verdi
Məhkəmə Qubad İbadoğlu haqqında daha bir qərar verdi
Prezident İlham Əliyev BMT Baş katibinin köməkçisini qəbul edib
Netanyahu yenə meydan oxudu: "Ora girəcəyik, başqa yolumuz yoxdur" - "Məhkəmənin qərarı bizim üçün yox hökmündədir"
Silahlı şəxs saxlanılıb - Hədə-qorxu gəldiyi üçün
Xankəndidə silah-sursat aşkarlanıb
Könül Mehtiyeva Avropa çempionatının finalına təyinat alıb
VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu: İlham Əliyev çıxış edib (TAM MƏTN, FOTOLAR)
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Baş direktor, müavini və şöbə müdiri... - Səhiyyə sahəsində yeni əməliyyat olub, saxlanılanlar var (ADLAR, Yenilənib
Bakının Nizami rayonunda dərəbəylikdir - İcra Hakimiyyətindən xəbərə reaksiya (FOTOLAR, YENİLƏNİB)
Prezident İlham Əliyev Zuhair Əlhartini ilə görüşüb (Yenilənib)