Donald Trampın siyasətinin ABŞ və qlobal sabitliyə vurduğu ağır zərər... - TƏHLİL
25-04-2025 [12:11]
Donald Trumpın prezidentliyi müasir dövrdə ABŞ və bütün dünya üçün ən dağıdıcı dövrlərdən biri oldu. Onun siyasəti Amerikanın mənəvi liderliyini zəiflətdi, beynəlxalq institutları alt-üst etdi və müttəfiq ölkələri uzaqlaşdırdı.
Bir çox cəhətdən, onun vurduğu zərər hətta Adolf Hitler və Vladimir Putin kimi qatil diktatorların törətdiyi ziyandan daha ağırdır, çünki Trump diplomatiyanın, humanitar əməkdaşlığın və iqtisadi sabitliyin əsaslarını məhv etdi.
İqtisadi sabotaj və humanitar kömək imicinə xəyanət
ABŞ iqtisadiyyatı hərbi üstünlükdən daha çox humanitar investisiyalar—xarici yardım, inkişaf proqramları və beynəlxalq ticarət əlaqələri - sayəsində inkişaf etmişdir. Bu təşəbbüslər qarşılıqlı münasibətləri gücləndirir, bazar imkanlarını genişləndirir və ABŞ-nin xeyirxah superdövlət imicini möhkəmləndirirdi. Təcrübə göstərir ki, hümanitar kapital ən gəlirli uzun müddətli investisiyadır.
Lakin Trump bu modeli rədd edərək, qəfil gömrük rüsumları tətbiq etdi, ticarət sazişlərindən çıxdı və Dünya Ticarət Təşkilatı (DTÖ), Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) kimi qurumları zəiflətdi. Onun "Amerika Birinci" doktrinası məntiqini geri təpdi, dünyanı ABŞ-yə qarşı çevirdi və Amerikanın liderliyinə olan inamı sarsıtdı. Qısa müddətli qazancı uzunmüddətli ittifaqlardan üstün tutaraq, o, ABŞ-nin nüfuzunun dayandığı iqtisadi diplomatiyanı məhv etdi. Dünyanın azad olunmasında böyük rolu olan Azadlıq, Amerikanın səsi kimi media qruplarının sıradan çıxarılması, Harvard kimi dünya lideri universitetə hücumları, USaid-in işinin dayandırılması ABŞ-ı avtoritarizmə sürükləmirmi?
Amerikanın mənəvi nüfuzunun sarsılması
Putinin Rusiyası kimi ekspansionist rejimlərdən fərqli olaraq, ABŞ hər zaman ərazi işğallarına qarşı çıxıb. Lakin Trump açıq şəkildə Kanadanı və Qrenlandiyanı ilhaq etmək fikirlərini səsləndirdi, diktatorların imperiyaçı ritorikasını təkrarladı. Hətta Ukraynaya hücum edən savaş cinayətçisi Putin belə işğal üçün bəhanə uydururdu. Trumpın suverenliyə hörmətsizliyi isə ABŞ-nin beynəlxalq hüququn qoruyucusu kimi imicini dağıtdı. Paris İqlim Sazişindən və İran nüvə müqaviləsindən çıxmaq kimi addımları qlobal əməkdaşlığa nifrətini göstərdi və ABŞ-ni təcrid olunmuş vəziyyətə saldı.
Beynəlxalq ədalətin pozulması və cinayətkarların gücləndirilməsi
Trumpın avtoritar liderlərə heyranlığı təkcə sözlə qalmadı, həqiqi fəlakətlərə səbəb oldu. O, Putini açıq şəkildə müdafiə etdi, Rusiyanın Ukraynada törətdiyi müharibə cinayətlərini gözdən qaçırdı və hətta qurban olan ölkəni təhrik etməkdə günahlandırdı. Suiqəsdlərə, seçki müdaxiləsinə və qanunsuz ilhaqlara cavabdeh olan bir diktatoru legitimləşdirərək, Trump ABŞ-nin qorumaq iddia etdiyi ədalət prinsiplərinə xəyanət etdi. Onun administrasiyasının beynəlxalq məhkəmələri tanımaması və NATO kimi qurumlara hücumları qlobal nizamı zəiflətdi və bütün dünyada zorbaları cəsarətləndirdi.
Amerikanın etibarlılığına ciddi zədə
Trumpın ABŞ-nin qlobal nüfuzuna vurduğu zərər bəlkə də düzəlməzdir. Artıq etibarlı tərəfdaş hesab edilməyən ABŞ, iqtisadi və siyasi cəhətdən dünya tərəfindən uzaqlaşdırılır. Bir vaxtlar Amerikanın liderliyinə güvənən ölkələr indi müstəqil ittifaqlar qurur, çünki ABŞ-nin öhdəliklərinə sadiq qalacağına inam qalmayıb. Bu eniş o qədər dərinə işləyib ki, gələcək administrasiyalar etibarı bərpa etməyə çalışsa belə, Trumpın xəyanətinin izləri nəsillər boyu davam edəcək.
Təcili tədbirlərə ehtiyac
Əgər ABŞ ictimaiyyəti ciddi addımlar atmazsa—Trumpı cinayətlərinə görə mühakimə etməzsə, beynəlxalq sazişlərə qoşulub onları gücləndirməz və humanitar dəyərlərə sadiqliyini təsdiq etməzsə—ölkə tam çöküş riski ilə üzləşə bilər. Dünya Amerikanın liderliyinə inamını itirib və köklü dəyişikliklər olmazsa, bu eniş daha da sürətlənəcək. ABŞ-nin qlobal üstünlük dövrünü, çox güman ki, bərpa etmək çox çətin olacaq və yalnız Trumpın fəlakətli hakimiyyətinin törətdiyi dağıntı ilə yad ediləcək. İndi sual budur ki, Amerika parçalanmış nüfuzunu xilas edə biləcəkmi, yoxsa tarixə Trumpın sərsəm idarəçiliyi nəticəsində bir Rusiya diktaturası kimi dövlətəmi çevriləcək?
Saleh Məmmədov
Professor
Türk klubunun borcu azalıb - 8.1 milyon
Hikmət Hacıyev Avropa İttifaqının rəsmisi ilə görüşüb: "Aİ regionda sülh və tərəqqiyə sadiqdir”
"Fənərbağça"lı futbolçunun evi qarət olunub
İstanbul bələdiyyəsində 4-cü əməliyyat: 7 nəfər saxlanıldı
Modriç "Real"dan gedir - Klub açıqlama yaydı
Arayik Harutyunyan, Arkadi Qukasyan, Bako Sahakyan... - Onlar Bakıda məhkəmədə sorğu-sual edilir
Qəzzada savaş: itkilərlə bağlı son statistika açıqlanıb
ABŞ-da kiçik təyyarə evlərin üzərinə düşdü - 15 ev və maşınlar yanıb
Azercell-in prezidenti “GSMA M360 Eurasia 2025” konfransında inklüziv rəqəmsal transformasiya mövzusunda çıxış edib
Sabah Bakıda bu ərazilərdə qaz olmayacaq
Deputatdan haqqında əxlaqsız ifadə işlədən həmkarına qəzəbli mesaj: "Ümid edirəm ki, dediyi doğru çıxmaz, əksi halda..."
Bakıda daha bir məktəbdə qan tökülüb
Mikayıl Cabbarov daha bir vəzifəyə təyinat oldu
MSK-da iclas - Bu DSK-ların tərkibi dəyişdi - SİYAHI
Deputatın şirkətinə daha bir jest - 2 milyonluq layihə
Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Türkiyədə erkən seçki tələbi: xalq kimə "hə" deyir? - Daha bir sorğu
İsrail diplomatlarını öldürən şəxsin ilk sözü belə oldu: "Bunu Qəzza, azad Fələstin üçün etdim"
Ərdoğan erkən seçki tələbini rədd etdi: "Mümkün deyil"
İLHAM ƏLİYEV BU ŞƏXSLƏRLƏ BAĞLI SƏRƏNCAM VERDİ - Siyahı
Prezident İlham Əliyev nazirliklə bağlı sərəncam imzalayıb
“Ulduz” jurnalının may nömrəsi işıq üzü görüb
Naxçıvanda kütləvi zəhərlənmə olub
Husilər İsrailə raket fırladıb
BAZAR GÜNÜ QƏBUL İMTAHANI OLACAQ - İki qrup üzrə
DGK-nın keçmiş şefi necə “uğurlu biznesmen” oldu? - VİDEO
Sahil Babayev yeni idarələr yaratdı - SİYAHI + Təyinat (YENİLƏNİB)
Xocalı və Ballıca kəndinə növbəti köç olub
PREZİDENT MÜŞAVİRİ SƏDR MÜAVİNİ TƏYİN ETDİ - Sərəncam + FOTO
Jurnalist Natiq Pənahlı vəzifəyə təyin olunub
Azərbaycan və İran hərbçiləri birgə təlimdə - VİDEO
Suraxanıda marketə hücum çəkən şəxs saxlanılıb
Andrey Sibiqa Azərbaycana səfər edəcək
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
2 milyonluq yeyinti işi - Direktor həbs edilib
Azərbaycan dili üzrə imtahan keçirilib
Azərbaycan nefti cüzi bahalaşıb
Xəzərdə zəlzələ olub
Aşpazdan qandonduran qətl: oğrunu öldürdü, doğradı və bişirdi
Böcəklər ABŞ-da bu şəhəri işğal edib - Bölgədə həyat iflic olub, əhali bunu qiyamət sayır, ekspertlər isə...