Donald Trampın siyasətinin ABŞ və qlobal sabitliyə vurduğu ağır zərər... - TƏHLİL
25-04-2025 [12:11]
Donald Trumpın prezidentliyi müasir dövrdə ABŞ və bütün dünya üçün ən dağıdıcı dövrlərdən biri oldu. Onun siyasəti Amerikanın mənəvi liderliyini zəiflətdi, beynəlxalq institutları alt-üst etdi və müttəfiq ölkələri uzaqlaşdırdı.
Bir çox cəhətdən, onun vurduğu zərər hətta Adolf Hitler və Vladimir Putin kimi qatil diktatorların törətdiyi ziyandan daha ağırdır, çünki Trump diplomatiyanın, humanitar əməkdaşlığın və iqtisadi sabitliyin əsaslarını məhv etdi.
İqtisadi sabotaj və humanitar kömək imicinə xəyanət
ABŞ iqtisadiyyatı hərbi üstünlükdən daha çox humanitar investisiyalar—xarici yardım, inkişaf proqramları və beynəlxalq ticarət əlaqələri - sayəsində inkişaf etmişdir. Bu təşəbbüslər qarşılıqlı münasibətləri gücləndirir, bazar imkanlarını genişləndirir və ABŞ-nin xeyirxah superdövlət imicini möhkəmləndirirdi. Təcrübə göstərir ki, hümanitar kapital ən gəlirli uzun müddətli investisiyadır.
Lakin Trump bu modeli rədd edərək, qəfil gömrük rüsumları tətbiq etdi, ticarət sazişlərindən çıxdı və Dünya Ticarət Təşkilatı (DTÖ), Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) kimi qurumları zəiflətdi. Onun "Amerika Birinci" doktrinası məntiqini geri təpdi, dünyanı ABŞ-yə qarşı çevirdi və Amerikanın liderliyinə olan inamı sarsıtdı. Qısa müddətli qazancı uzunmüddətli ittifaqlardan üstün tutaraq, o, ABŞ-nin nüfuzunun dayandığı iqtisadi diplomatiyanı məhv etdi. Dünyanın azad olunmasında böyük rolu olan Azadlıq, Amerikanın səsi kimi media qruplarının sıradan çıxarılması, Harvard kimi dünya lideri universitetə hücumları, USaid-in işinin dayandırılması ABŞ-ı avtoritarizmə sürükləmirmi?
Amerikanın mənəvi nüfuzunun sarsılması
Putinin Rusiyası kimi ekspansionist rejimlərdən fərqli olaraq, ABŞ hər zaman ərazi işğallarına qarşı çıxıb. Lakin Trump açıq şəkildə Kanadanı və Qrenlandiyanı ilhaq etmək fikirlərini səsləndirdi, diktatorların imperiyaçı ritorikasını təkrarladı. Hətta Ukraynaya hücum edən savaş cinayətçisi Putin belə işğal üçün bəhanə uydururdu. Trumpın suverenliyə hörmətsizliyi isə ABŞ-nin beynəlxalq hüququn qoruyucusu kimi imicini dağıtdı. Paris İqlim Sazişindən və İran nüvə müqaviləsindən çıxmaq kimi addımları qlobal əməkdaşlığa nifrətini göstərdi və ABŞ-ni təcrid olunmuş vəziyyətə saldı.
Beynəlxalq ədalətin pozulması və cinayətkarların gücləndirilməsi
Trumpın avtoritar liderlərə heyranlığı təkcə sözlə qalmadı, həqiqi fəlakətlərə səbəb oldu. O, Putini açıq şəkildə müdafiə etdi, Rusiyanın Ukraynada törətdiyi müharibə cinayətlərini gözdən qaçırdı və hətta qurban olan ölkəni təhrik etməkdə günahlandırdı. Suiqəsdlərə, seçki müdaxiləsinə və qanunsuz ilhaqlara cavabdeh olan bir diktatoru legitimləşdirərək, Trump ABŞ-nin qorumaq iddia etdiyi ədalət prinsiplərinə xəyanət etdi. Onun administrasiyasının beynəlxalq məhkəmələri tanımaması və NATO kimi qurumlara hücumları qlobal nizamı zəiflətdi və bütün dünyada zorbaları cəsarətləndirdi.
Amerikanın etibarlılığına ciddi zədə
Trumpın ABŞ-nin qlobal nüfuzuna vurduğu zərər bəlkə də düzəlməzdir. Artıq etibarlı tərəfdaş hesab edilməyən ABŞ, iqtisadi və siyasi cəhətdən dünya tərəfindən uzaqlaşdırılır. Bir vaxtlar Amerikanın liderliyinə güvənən ölkələr indi müstəqil ittifaqlar qurur, çünki ABŞ-nin öhdəliklərinə sadiq qalacağına inam qalmayıb. Bu eniş o qədər dərinə işləyib ki, gələcək administrasiyalar etibarı bərpa etməyə çalışsa belə, Trumpın xəyanətinin izləri nəsillər boyu davam edəcək.
Təcili tədbirlərə ehtiyac
Əgər ABŞ ictimaiyyəti ciddi addımlar atmazsa—Trumpı cinayətlərinə görə mühakimə etməzsə, beynəlxalq sazişlərə qoşulub onları gücləndirməz və humanitar dəyərlərə sadiqliyini təsdiq etməzsə—ölkə tam çöküş riski ilə üzləşə bilər. Dünya Amerikanın liderliyinə inamını itirib və köklü dəyişikliklər olmazsa, bu eniş daha da sürətlənəcək. ABŞ-nin qlobal üstünlük dövrünü, çox güman ki, bərpa etmək çox çətin olacaq və yalnız Trumpın fəlakətli hakimiyyətinin törətdiyi dağıntı ilə yad ediləcək. İndi sual budur ki, Amerika parçalanmış nüfuzunu xilas edə biləcəkmi, yoxsa tarixə Trumpın sərsəm idarəçiliyi nəticəsində bir Rusiya diktaturası kimi dövlətəmi çevriləcək?
Saleh Məmmədov
Professor
İran Prezidenti Xankəndiyə səfər edəcək
Azərbaycan Prezidenti Somali liderinə təbrik məktubu göndərib
Pirəkəşküldə müddəti başa çatmış və istifadəyə yararsız döyüş sursatları məhv ediləcək
Aran rayonlarında 35 dərəcə isti olub
Tramp Yaponiyanı hədələyib: "Qıtlıq yaşayırlar, lakin bizdən..."
Türkiyədə 10 nəfər casusluq ittihamı ilə tutulub
Kərkükə raket hücumu olub - Hansı qüvvənin atdığı araşdırılır
PENSİYA YAŞI DAHA 6 AY ARTIRILDI
Rusiyada öldürülən azərbaycanlıların meyiti Ağcabədiyə gətirilib - FOTOLAR (Yenilənib)
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Qəzza bomba altında: daha 97 mülki şəxs həlak olub
Yanğınsöndürənlər snayperlə vurulub - İki nəfər ölüb
İsrail çimərliyi bombalayıb - 21 nəfər ölüb, biri jurnalistdir
Ağ Ev: "Tramp Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv edəcək"
Telekanal satılıb? - Açıqlama
Rusiyanın xarici borcu 317,5 milyard dolları aşdı
CHP-nin qurultayı ləğvi: Kılıçdaroğlu, yoxsa Özəl? - SORĞU
“Veysəloğlu”nun elan etdiyi “Qida Təhlükəsizliyi Ayı” çərçivəsində növbəti məhsuldar görüş AQİSA ilə keçirildi - FOTOLAR
40 milyon təklif olundu - "Fənərbağça" geri çevirdi
DEPUTATLAR BU QANUNLARA DƏYİŞİKLİK EDƏCƏK - SİYAHI
DİN-dən sensasion əməliyyat: "Sputnik-Azərbaycan”ın ofisində... - RƏSMİ AÇIQLAMA + VİDEO, FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Bəylər Eyyubov Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi vəzifəsindən azad olundu - PA-ya yeni posta gətirildi, yerinə isə... (FOTO)
"Qalatasaray" millinin üzvü ilə müqavilə bağlayacaq - 4 illik
Azərbaycan Rusiyanın təzyiqlərinə qarşı durmaq və... - Yekaterinburqdakı vəhşətin izi ilə (TƏHLİL)
Ərdoğan Böyük Britaniya XİN başçısını qəbul edib
Bakıda oğurluq edənlər tutulub
Ceyhun Bayramov Özbəkistan XİN rəsmisi ilə görüşüb
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Gürcüstanın təhsil naziri istefa verib
Ərdoğan Azərbaycana gəlir - Bu tarixdə
BU ŞƏXSLƏRƏ EVLƏNMƏYƏ İCAZƏ VERİLMƏYƏCƏK - Azərbaycanda (SİYAHI)
İyul ayında hava necə olacaq? - AYLIQ PROQNOZ
Tarif Şurası dərmanlarla bağlı daha bir qərar verildi
"Qalatasaray"ın prezidenti əməliyyat olub
İsrail Qəzza və Cəbaliyə sakinlərini bölgəni tərk etməyə çağırıb
"Beşiktaş"ın hücumçusu "Əl-Kholood" komandasına transfer olub
Mirzoyan Kallasa Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması prosesi barədə məlumat verib
"Beşiktaş" Artur Masuaku ilə yollarını ayırdığını açıqladı
İranda zəlzələ olub
Prezident sabiq nazirlə bağlı sərəncam imzaladı
Türkiyənin daha bir bölgəsində yanğın başlayıb
Qəzzada ərzaq anbarı bombalanıb - Ölən və yaralananlar var
"Sevilya" "Fənərbağça"nın qapıçısını "radar"a alıb
"Azərbaycanfilm"dəki partlayışla bağlı cinayət işi açılıb