Türkiyə Suriyada işi bitirdi: Yaxın Şərq Ankaranın nəzarətinə keçir - Tramp: ”Suriyanın açarı Türkiyənin əlindədir”
12-03-2025 [12:46]
Suriya hökuməti ilə YPG terror qruplaşması arasında razılıq sənədi imzalanıb. Sənədə YPG rəhbəri Mazlum Abdi Şahin və Suriya Prezidenti əş-Şaraa imza atıb.
Ən maraqlısı budur ki, bizim siyasi analitiklərin bəzisi iddia edir ki, bu anlaşma YPG-yə Suriyada muxtar qurum yaratmaq imkanı tanıyır. Bu iddia hansı arqumentlərə söykənir? Bəlli deyil.
Türkiyənin məsələyə rəsmi münasibəti isə belədir: Bu sənəd iyi sənəd deyil. Xariqə bir sənəddir. Türkiyə bu sənəddən son dərəcə məmnundur. Hətta bəziləri iddia edir ki, bu sənəd məhz Ankarada yazılıb.
Gördüyünz kimi ortada kəskin fərq var.
Türkiyə Suriyada işi bitirib. Suriyada YPG-yə dəstək verən əsas ölkə ABŞ idi. Hə, İsrail də var, İran da, Rusiya da...var. Ancaq ABŞ yoxdursa, qalanı boş şeydir.
Türkiyə apardığı rasional siyasətin hesabına böyük işlər görür. Hazırkı Suriya rejiminə də ağıllı şəkildə proqressiv yön verir. Bu da Suriyada tərəflərin ümumi məxrəcə gəlməsinə şərait yaradır. Suriyada vəziyyət o ki, xarici müdaxilə yoxdursa və ya zəifdirsə, tərəflərin anlaşması qaçılmazdır. Türkiyə dövlət ağlı ilə Suriyada incə cərrahiyyə əməliyyatı aparır. Peşəkar səviyyədə iş görür.
Bir daha deyirəm: Suriyaya nəzarət edən Yaxın Şərqə nəzarət edir. Deməli, hazırda Yaxın Şərqə Türkiyə nəzarət edir. Və bu nəzarət getdikcə güclənəcək. Onu da qeyd edim ki, Türkiyə eyni vaxtda həm də Afrika, Avropa İttifaqı və Türkistanda öz mövqelərini möhkəmləndirir.
Bütün bunlar mənim şəxsi fikrimdir. Bəs, dünya mətbuatında bu məsələ neçə şərh olunur.
Londona bağlı “Middle East Eye” yazır: “Razılaşmaya əsasən Suriyanın şimal-şərqindəki bütün mülki və hərbi qurumlar, o cümlədən sərhəd keçid məntəqələri, hava limanı və neft-qaz yataqları Suriya dövlətinin idarəçiliyinə inteqrasiya olunacaq”.
Sayt xatırladır ki, PKK lideri Abdullah Öcalan PKK-nı tərksilah olmağa və silahlı mübarizəni dayandırmağa çağırış edib. Rəsmi Ankara YPG-yə PKK-nın Suriyadakı uzantısı kimi baxır.
Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan keçən ilin sonunda demişdi ki, YPG bütün PKK döyüşçülərini Suriyadan çıxarmalı və Ankara ilə sülh yolu ilə həllə nail olmaq üçün Suriyanın mərkəzi hökumətinə qoşulmalıdır.
“Middle East Eye” Türkiyə hökumətinə yaxın mənbələrə istinadən bildirib ki, razılaşma Suriyanın şimal-şərqində hər hansı muxtariyyət və ya federal kürd dövlətini nəzərdə tutmadığı üçün rəsmi Ankara tərəfindən müsbət qarşılanıb. O da birmənalıdır ki, 60 min döyüşçüsü olan YPG vahid Suriya ordusuna inteqrasiya olacaq, müstəqil ordu vahidi kimi çıxış etməyəcək. Bu, son dərəcə önəmli məqamdır.
Siyasi eksperti Ömər Özkızıkçı deyir ki, bu anlaşma ilə Suriyada kürdlərə bağlı muxtar idarəetmə layihəsi aradan qaldırıldı. Bu isə Türkiyə üçün son dərəcə həssas məsələ idi.
Şübhəsiz ki, bu anlaşma Amerikanın iştirakı olmadan ortaya çıxa bilməzdi. Sirr deyil ki, YPG ABŞ-ın dəstəyi ilə ayaqda qalır. Bəs, Amerika bu anlaşmada hansı mövqedən çıxış edib? “Middle East Eye” bu önəmli suala da cavab verməyə çalışır. Sayt bildirir ki, YPG-ni belə bir müqavilə imzalamağa vadar edən təkcə Öcalanın çağırışı deyil, həm də Amerikanın təzyiqidir. Amerika hökumətinə bağlı mənbələr sayta bildirib ki, Amerika təkid edirdi ki, YPG Türkiyə+yeni Suriya rejimi ilə anlaşsın. Bu da Vaşinqtonun öz hərbi qüvvələrini tezliklə Suriyadan çıxaracağına işarə sayıla bilər.
İsrailli analitik Gallia Lindenstrauss isə anlaşmanı belə dəyərləndirir: “Müqavilə qüvvəyə minərsə, bu, Türkiyəni Suriyadakı hadisələrə nəzarət etmək üçün daha güclü mövqeyə çıxaracaq”.
Saytın əldə etdiyi məlumatlara görə, Tramp administrasiyası Suriyanın yeni hökuməti ilə biznes sövdələşmələri, o cümlədən ölkənin şimal-şərqindəki neft ehtiyatlarına çıxış əldə etməkdə maraqlıdır.
Rəsmi şəxslər onu da bildirib ki, ABŞ prezidenti Donald Tramp prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanla yaxşı münasibətlərdə maraqlıdır və bu sövdələşmə bu münasibətlərin dərinləşməsinə hesablanıb.
İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu isə Suriya kürdlərini Türkiyə ilə əməkdaşlıqdan imtina etməyə çağırıb və bu, Ankaranı xüsusilə qəzəbləndirib. Ona görə də müqavilə imzaladıqdan dərhal sonra İsrail döyüş təyyarələri Suriyanın cənubundakı əraziləri bombalayıb.
Amerika mətbuatı (voanews.com) isə yazır ki, Suriya ABŞ-ın iki müttəfiqi - Türkiyə və İsrail arasında gərginləşən rəqabət səhnəsinə dönüb. Təhlilçilər Türkiyənin Suriyada artan hərbi və diplomatik təsirindən İsrailin təşvişə düşdüyünü deyir, Ankara isə İsraili Suriyanın yeni rejimini sıradan çıxarmağa cəhd göstərməkdə ittiham edir.
“Reuters” agentliyi isə bildirir ki, Tayyib Ərdoğan xalqa tele-müraciətində əldə olunmuş müraciəti alqışlayıb. Deyib ki, anlaşmanın həyata keçirilməsi Suriyada əmin-amanlığa və stabilliyə ciddi töhfə verəcək.
Onu da xatırladım ki, 2024-cü ilin dekabrın 16-da Donald Tramp bəyan etmişdi ki, Suriyanın gələcəyinin açarı Türkiyənin əlindədir. Bu isə dolayısı ilə o deməkdir ki, Amerika Suriyanı Türkiyəyə həvalə edib.
Onu da deyim ki, Türkiyə bu haqqı qazanmaq üçün düz 14 ildir ki, Bəşər Əsədə qarşı qalxan Suriya xalqının yanında yer alıb. 5 milyona yaxın suriyalıya Türkiyədə sığınacaq verib.
Suriya ilə bağlı başqa bir önəmli məqam. Bəllidir ki, İsrail Suriyadakı azsaylı druzlar üzərindən ölkəni qarışdırmaq istəyir. Ərəb mediası çərşənbə axşamı bildirib ki, Əhməd Əl-Şaraanın rəhbərliyi ilə Dəməşqdəki yeni rejim Suriyanın cənubundakı Cəbəl əl-Druzi bölgəsinin Suveya mərkəzində druzlarla anlaşma əldə edib. Müqaviləyə əsasən bölgədə əksəriyyət təşkil edən druzlar bu ərazisinin dövlət qurumlarına tam inteqrasiyasına razılıq veriblər.
Yerli druz dini rəhbərliyinə yaxın mənbə sövdələşmə barədə deyilənləri təkzib edib. Ancaq onu da vurğulayıb ki, druz icması yeni rejimlə danışıqlara getməyə hazırdır. Bu arada isə Səudiyyə “Al Arabiya” televiziyası başqa bir mənbəyə istinadən müqavilənin “demək olar ki, hazır olduğunu” bildirib.
Məntiq də onu deyir ki, 60 min silahlı əsgəri olan YPG Suriya rejimi ilə anlaşma imzaladısa, yerdə qalan kiçik qrupların bunu etməməsi sadəcə mümkün deyil. Heç şübhəsiz ki, Suriyanın yeni rejimi yerli əhalinin 10 faizini təşkil edən ələvilərlə də oxşar anlaşma imzalayacaq.
Elbəyi Həsənli. Sürix
MİA.AZ
Dizel və 92 oktanlı benzin bahalaşacaq? - Açıqlama
MEDİA: "Nazirlərin adından yayılan xəbərlər “deep fake”dir"
Azərbaycan qazı yaxın zamanlarda Suriyaya ixrac ediləcək.
Bu gün I və IV ixtisas qrupları üzrə qəbul imtahanı keçiriləcək
UEFA-nın çətiri altında Bakıda beynəlxalq qalmaqal: özü ispan, bürcü qoç, klubu xorvat, arvadı rus... - VİDEO
Prezident İlham Əliyev Ərdoğana zəng edib - Nələr müzakirə olunub?
Suriya və İsrail Bakıda birbaşa danışıqlar aparacaq
Suriya prezidentinin Azərbaycana səfəri başa çatıb
Prezident Əhməd Əl Şaraa Fəxri xiyabanı ziyarət edib
34 yaşlı qardaş ögey qardaşını qətlə yetirib
Suriya prezidenti Azərbaycanda - İlham Əliyev Şaraanı qəbul etdi (FOTOLAR, YENİLƏNİB)
Sabah isti hava olacaq
Mətbuat Şurası "Sputnik Azərbaycan"la bağlı açıqlama yaydı: "Faktlar kobud şəkildə təhrif edilib, bu da..."
Nigar Rəsulbəyova təqaüdə göndərildi - FOTO
Azərbaycan neftinin qiyməti 76 dollara qalxıb
“Sabah”ın Avroliqa macərası deyəsən, elə indidən bitir - Gələnin, gedənin yanında bizi biabır eləməsəniz, olmaz?
Sumqayıtda kürəkən qayınatasını öldürüb - Açıqlama (YENİLƏNİB)
Şəkidə 87 yaşlı kişini elektrik cərəyanı vuraraq öldürüb
İsmayıllıda zəlzələ olub
Anar Abdullayev həbs olunub
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
“Kristal Pelas” UEFA Avropa Liqasından kənarlaşdırıldı - Konfrans Liqasına niyə düşürüldü?
QHT.az saytının 10 yaşı tamam olub
Almaniya mediası Zəngəzur dəhlizindən yazdı
Əli Əsədov İqtisadi Şuranın üzvlərini topladı - Müzakirə
Aİ-nin 27 ölkəsinin əhalisi 450 milyonu ötüb - Statistika
Ərdoğanla Baxçalı telefonda müzakirə aparıblar
Röya Ayxanın xalası qızı: "Biləndə ki, onun xalası qızıyam..."
İstanbulda "Casperlar" kriminal dəstəsinə qarşı əməliyyat: 70 nəfər saxlanıldı, lideri isə...
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 3 günlük məzənnəni açıqladı
Qəzzada yardım gözləyənlər atəşə tutulub
İranın şimalındakı hava limanı xarici reyslər üçün açılıb
Zelenski: "Rusiya Xarkovda doğum evini vurub"
"Adam söyüş söyür..." - Elmar Məmmədyarovun bu sözünə sabiq nazir cavab verdi: "Yadıma düşmür ki, nə vaxtsa mən onu söyüm, ya da..."
Əliyev - Paşinyan görüşü: vasitəçisiz müzakirə və... - TƏHLİL
Qarşıda 3 günlük isti hava gəlir - Xəbərdarlıq
Azərbaycan əhalisi artıb
Azərbaycan I Liqasının başlama tarixi açıqlanıb
Veysəloğlu Şirkətlər Qrupunun elan etdiyi “Qida Təhlükəsizliyi Ayı”na yekun vuruldu - FOTOLAR
Dövlət Baxçalıdan PKK-nın silahlarını yandırmasına reaksiya: "Türkiyə terror bəlasından qurtulur"
Xocalı soyqırımı vaxtı girov götürülmüş qadın məhkəmədə elə faktları açdı ki... - Ermənilər Bakıda hakim qarşısında
"Fənərbağça" 18 yaşlı seneqall yarımmüdafiəçi ilə anlaşdı - 5 illik müqavilə imzalandı
"2024-cü il dövlət büdcəsinin icrası haqqında" qanun təsdiqlənib