Türkiyə Suriyada işi bitirdi: Yaxın Şərq Ankaranın nəzarətinə keçir - Tramp: ”Suriyanın açarı Türkiyənin əlindədir”
12-03-2025 [12:46]
Suriya hökuməti ilə YPG terror qruplaşması arasında razılıq sənədi imzalanıb. Sənədə YPG rəhbəri Mazlum Abdi Şahin və Suriya Prezidenti əş-Şaraa imza atıb.
Ən maraqlısı budur ki, bizim siyasi analitiklərin bəzisi iddia edir ki, bu anlaşma YPG-yə Suriyada muxtar qurum yaratmaq imkanı tanıyır. Bu iddia hansı arqumentlərə söykənir? Bəlli deyil.
Türkiyənin məsələyə rəsmi münasibəti isə belədir: Bu sənəd iyi sənəd deyil. Xariqə bir sənəddir. Türkiyə bu sənəddən son dərəcə məmnundur. Hətta bəziləri iddia edir ki, bu sənəd məhz Ankarada yazılıb.
Gördüyünz kimi ortada kəskin fərq var.
Türkiyə Suriyada işi bitirib. Suriyada YPG-yə dəstək verən əsas ölkə ABŞ idi. Hə, İsrail də var, İran da, Rusiya da...var. Ancaq ABŞ yoxdursa, qalanı boş şeydir.
Türkiyə apardığı rasional siyasətin hesabına böyük işlər görür. Hazırkı Suriya rejiminə də ağıllı şəkildə proqressiv yön verir. Bu da Suriyada tərəflərin ümumi məxrəcə gəlməsinə şərait yaradır. Suriyada vəziyyət o ki, xarici müdaxilə yoxdursa və ya zəifdirsə, tərəflərin anlaşması qaçılmazdır. Türkiyə dövlət ağlı ilə Suriyada incə cərrahiyyə əməliyyatı aparır. Peşəkar səviyyədə iş görür.
Bir daha deyirəm: Suriyaya nəzarət edən Yaxın Şərqə nəzarət edir. Deməli, hazırda Yaxın Şərqə Türkiyə nəzarət edir. Və bu nəzarət getdikcə güclənəcək. Onu da qeyd edim ki, Türkiyə eyni vaxtda həm də Afrika, Avropa İttifaqı və Türkistanda öz mövqelərini möhkəmləndirir.
Bütün bunlar mənim şəxsi fikrimdir. Bəs, dünya mətbuatında bu məsələ neçə şərh olunur.
Londona bağlı “Middle East Eye” yazır: “Razılaşmaya əsasən Suriyanın şimal-şərqindəki bütün mülki və hərbi qurumlar, o cümlədən sərhəd keçid məntəqələri, hava limanı və neft-qaz yataqları Suriya dövlətinin idarəçiliyinə inteqrasiya olunacaq”.
Sayt xatırladır ki, PKK lideri Abdullah Öcalan PKK-nı tərksilah olmağa və silahlı mübarizəni dayandırmağa çağırış edib. Rəsmi Ankara YPG-yə PKK-nın Suriyadakı uzantısı kimi baxır.
Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan keçən ilin sonunda demişdi ki, YPG bütün PKK döyüşçülərini Suriyadan çıxarmalı və Ankara ilə sülh yolu ilə həllə nail olmaq üçün Suriyanın mərkəzi hökumətinə qoşulmalıdır.
“Middle East Eye” Türkiyə hökumətinə yaxın mənbələrə istinadən bildirib ki, razılaşma Suriyanın şimal-şərqində hər hansı muxtariyyət və ya federal kürd dövlətini nəzərdə tutmadığı üçün rəsmi Ankara tərəfindən müsbət qarşılanıb. O da birmənalıdır ki, 60 min döyüşçüsü olan YPG vahid Suriya ordusuna inteqrasiya olacaq, müstəqil ordu vahidi kimi çıxış etməyəcək. Bu, son dərəcə önəmli məqamdır.
Siyasi eksperti Ömər Özkızıkçı deyir ki, bu anlaşma ilə Suriyada kürdlərə bağlı muxtar idarəetmə layihəsi aradan qaldırıldı. Bu isə Türkiyə üçün son dərəcə həssas məsələ idi.
Şübhəsiz ki, bu anlaşma Amerikanın iştirakı olmadan ortaya çıxa bilməzdi. Sirr deyil ki, YPG ABŞ-ın dəstəyi ilə ayaqda qalır. Bəs, Amerika bu anlaşmada hansı mövqedən çıxış edib? “Middle East Eye” bu önəmli suala da cavab verməyə çalışır. Sayt bildirir ki, YPG-ni belə bir müqavilə imzalamağa vadar edən təkcə Öcalanın çağırışı deyil, həm də Amerikanın təzyiqidir. Amerika hökumətinə bağlı mənbələr sayta bildirib ki, Amerika təkid edirdi ki, YPG Türkiyə+yeni Suriya rejimi ilə anlaşsın. Bu da Vaşinqtonun öz hərbi qüvvələrini tezliklə Suriyadan çıxaracağına işarə sayıla bilər.
İsrailli analitik Gallia Lindenstrauss isə anlaşmanı belə dəyərləndirir: “Müqavilə qüvvəyə minərsə, bu, Türkiyəni Suriyadakı hadisələrə nəzarət etmək üçün daha güclü mövqeyə çıxaracaq”.
Saytın əldə etdiyi məlumatlara görə, Tramp administrasiyası Suriyanın yeni hökuməti ilə biznes sövdələşmələri, o cümlədən ölkənin şimal-şərqindəki neft ehtiyatlarına çıxış əldə etməkdə maraqlıdır.
Rəsmi şəxslər onu da bildirib ki, ABŞ prezidenti Donald Tramp prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanla yaxşı münasibətlərdə maraqlıdır və bu sövdələşmə bu münasibətlərin dərinləşməsinə hesablanıb.
İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu isə Suriya kürdlərini Türkiyə ilə əməkdaşlıqdan imtina etməyə çağırıb və bu, Ankaranı xüsusilə qəzəbləndirib. Ona görə də müqavilə imzaladıqdan dərhal sonra İsrail döyüş təyyarələri Suriyanın cənubundakı əraziləri bombalayıb.
Amerika mətbuatı (voanews.com) isə yazır ki, Suriya ABŞ-ın iki müttəfiqi - Türkiyə və İsrail arasında gərginləşən rəqabət səhnəsinə dönüb. Təhlilçilər Türkiyənin Suriyada artan hərbi və diplomatik təsirindən İsrailin təşvişə düşdüyünü deyir, Ankara isə İsraili Suriyanın yeni rejimini sıradan çıxarmağa cəhd göstərməkdə ittiham edir.
“Reuters” agentliyi isə bildirir ki, Tayyib Ərdoğan xalqa tele-müraciətində əldə olunmuş müraciəti alqışlayıb. Deyib ki, anlaşmanın həyata keçirilməsi Suriyada əmin-amanlığa və stabilliyə ciddi töhfə verəcək.
Onu da xatırladım ki, 2024-cü ilin dekabrın 16-da Donald Tramp bəyan etmişdi ki, Suriyanın gələcəyinin açarı Türkiyənin əlindədir. Bu isə dolayısı ilə o deməkdir ki, Amerika Suriyanı Türkiyəyə həvalə edib.
Onu da deyim ki, Türkiyə bu haqqı qazanmaq üçün düz 14 ildir ki, Bəşər Əsədə qarşı qalxan Suriya xalqının yanında yer alıb. 5 milyona yaxın suriyalıya Türkiyədə sığınacaq verib.
Suriya ilə bağlı başqa bir önəmli məqam. Bəllidir ki, İsrail Suriyadakı azsaylı druzlar üzərindən ölkəni qarışdırmaq istəyir. Ərəb mediası çərşənbə axşamı bildirib ki, Əhməd Əl-Şaraanın rəhbərliyi ilə Dəməşqdəki yeni rejim Suriyanın cənubundakı Cəbəl əl-Druzi bölgəsinin Suveya mərkəzində druzlarla anlaşma əldə edib. Müqaviləyə əsasən bölgədə əksəriyyət təşkil edən druzlar bu ərazisinin dövlət qurumlarına tam inteqrasiyasına razılıq veriblər.
Yerli druz dini rəhbərliyinə yaxın mənbə sövdələşmə barədə deyilənləri təkzib edib. Ancaq onu da vurğulayıb ki, druz icması yeni rejimlə danışıqlara getməyə hazırdır. Bu arada isə Səudiyyə “Al Arabiya” televiziyası başqa bir mənbəyə istinadən müqavilənin “demək olar ki, hazır olduğunu” bildirib.
Məntiq də onu deyir ki, 60 min silahlı əsgəri olan YPG Suriya rejimi ilə anlaşma imzaladısa, yerdə qalan kiçik qrupların bunu etməməsi sadəcə mümkün deyil. Heç şübhəsiz ki, Suriyanın yeni rejimi yerli əhalinin 10 faizini təşkil edən ələvilərlə də oxşar anlaşma imzalayacaq.
Elbəyi Həsənli. Sürix
MİA.AZ
Həkim Azər Maqsudovun məhkəməsi qapalı keçiriləcək
APARAT RƏHBƏRİ VƏZİFƏDƏN GETDİ: Nazir oktyabrda yola salınacaq? - GİN-də nə baş verir?
Zeynəb Xanlarovanın nəvəsinin toyu olacaq
Qəzzada 25 fələstinli həlak olub
İordan çayının qərb sahilində əməliyyat: 11 tələbə həbs edildi
Emin Cəfərov UEFA-dan təyinat alıb
Bakıda ermənilərin məhkəməsi: Kərkicahan sakinlərinin öldürülməsi ilə bağlı sənədlər elan olunub
Şimali Koreya: "Bizim nüvə dövlət statusumuz geridönməzdir"
Türkiyənin 17 şəhərində FETÖ əməliyyatı: saxlanılanlar var
CHP-nin qurultaylarının ləğvi tələbi - Məhkəmə təxirə salınıb
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
CHP funksioneri həbs olunub - AKP-yə keçən bələdiyyə üzvünə görə
"Əvvəl Tanrıdan bir ər istəyirsiniz, sonra ərdən..."
Bloger Məhəmməd Mirzəliyə qiyabi hökm oxunub - 6 il 6 ay həbs cəzası
Elxan Məmmədov nazir təyin olunacaq? - Maraqlı iddia yayıldı
Paşinyan: “Bizim əməllərimiz nəticəsində 150 ildən sonra da Ermənistan dövlət olacaq”
48 işçi işinə bərpa olunub
İlham Əliyev Xocalıda daha iki kəndə baş çəkib - FOTOLAR (Yenilənib)
Pirəkəşkül və Ağdərədə yararsız döyüş sursatları məhv ediləcək
Emmy mükafatı qazanan yəhudi aktrisa: "Fələstinə azadlıq..."
Rusiyada azərbaycanlı İjevsk Şəhər Dumasının deputatı seçilib
Sabirabad sakini öldürülüb
Prezident Xocalının Daşbulaq kəndində tut bağında - FOTOLAR
İlham Əliyev Xocalı rayonunun Seyidbəyli kəndində - FOTOLAR
İsrail ordusu BMT-yə aid binaları vurub - Qəzzada
Əhməd Şara: "İsraillə danışıqlar aparırıq, əgər parçalanma olarsa, bu, Türkiyə və İraqa..." - "İrana qapını qapatmamışıq"
Tramp növbəti dəfə Venesuelanı təhdid edib
22 yaşlı futbolçu "Qalatasaray" klubunun təklifini rədd etdi
Bu gün Azərbaycanda Bilik Günü qeyd olunur
KƏLBƏCƏRƏ DAHA 139 NƏFƏR KÖÇÜRÜLÜB
Xəzər dənizində zəlzələ olub
Qəzzada aclıq: 3 nəfər də ölüb
Qurban Qurbanovun Elxan Məmmədovu toya dəvəti müzakirə yaradıb - Stulun biri 400 manat olub? + FOTO
Türk futbolçunun sevgilisi məşhur model imiş - FOTOLAR
Yəməndən İsrailə PUA hücumu: Ramon hava limanını bağlanıb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Xankəndidə erməni təxribatı: erməni əsilli sakin polisə silahlı müqavimət göstərib, yaralanan var (ANBAAN VİDEO) - YENİLƏNİB
İlham Əliyev Xocavənd sakinləri ilə bir arada: "Heç kim bizim qabağımızda dura bilməz" (FOTOLAR)
Qarabağ Universitetinin Klinikası və tədris korpusunun açılışı oldu - Prezident tədbirdə + FOTOLLAR
Könül Mehdiyeva UEFA-dan növbəti təyinat alıb
İlham Əliyev Xocalı rayonunun Şuşakənd kəndinə gedib - FOTOLAR
Prezident Qırmızı Bazar qəsəbəsində - FOTOLAR
Prezident İlham Əliyev Sos kəndində olub - FOTOLAR