Bəlkə gerçəkdən DƏRSİMİZƏ başlayaq? - Anar Əsədli yazır
29-08-2024 [12:06]
Anar ƏSƏDLİ
***
Hər kəs millət vəkili olmağı haqq etdiyini, partiya sədri olmağın asan bir iş olduğunu , siyasətçi və ya siyasi Lider olduğunu düşünür və söyləyirsə demək ki, siyasi problemlərimizin təməlllərini doğru müəyyən edə bilmirik.
Fikrimcə əsas faktor Dövlət ənənəsinin olmamasıdır. Dövlət ənənəsinin yoxluğu siyasi mədəniyyətin əksikliyini bütün çılpaqlığı ilə ortaya çıxardır. Ənənə yaratmağa və formalaşdırmağa isə uzun illər lazımdır.
1918-20- ci illərdə qurulan Cümhuriyyətin ömrü iki il sürdü, Sovet İmperiyası Cümhuriyyətimizi yıxdı, Azərbaycan xalqı 70 il öz müstəqil dövlətinin vətəndaşı olmaq haqqını itirdi. Bir demokratik cümhuriyyətin vətəndaşı statusunda böyümək, milli kimliyini tanımaq, hüquqlarını bilmək, haqlarını müdafiə etmək kimi siyasi tərbiyədən məhrum oldu. Siyasi tərbiyənin olmadığı bir yerdə isə siyasi mədəniyyətdən, ənənələrdən danışmağın heç bir anlamı yoxdur. Ənənə üzərində tərbiyə olunmayan xalq isə gələcəyini şikəst inşa edər.
Hətta ölkə xaricində yaşayan elmi və siyasi cəhətdən yüksək postlar tutmuş azərbaycanlıların da ölkəmizdə hər zaman aktual olan milli kimlik və siyasi mövqe məsələsində oynadığı zəif rolun da əsas səbəbi ənənə olmamağındadır. Heç kim deyə bilməz ki, milli kimlik məsələsinin və ya siyasi təfəkkürün bu qədər zəif olması ölkədə cəhalətlə bağlıdır. Xeyr, qətiyyən. Azərbaycanın nəinki ölkə masştabında, dünya elmi səviyyəsində kifayət qədər yetişmiş alimləri, ziyalıları var. Ölkədə oxuyub-yaza bilməyən adam yoxdur. Demək ki, ənənənin olmamasında əsas amil elm və təhsildən də çox milli tərbiyənin düzgün qurula bilməməsindədir.
Milli tərbiyənin zəif olması hətta manqurtlaşmağımıza belə səbəb olur. Biz elmimizi, savadımızı, bilik və bacarığımızı millətimizin inkişafına yönəlik deyil, yalnız şəxsi karyeramızın qurulmasına sərf edirik. Elə buna görə də siyasi məsələlərə böyük əksəriyyət qarın və mədə prizmasından yanaşdığı üçün ölkədə demokratiya adına mücadilə aparanlar gülüş predmetinə çevrilib.
Bütün bunların isə əsas səbəbi Rus və İran imperiyası tərəfindən bölünməmiz parçalanmamız və 200 ildir Rus şovinizminin qurbanı olmağımızdır. Əgər biz bu gün ən azından 104 yaşlı Cümhuriyyətin vətəndaşları olsaydıq indi tam fərqli bir cəmiyyətə sahib idik.
Bundan isə nəticə çıxarmaq yerinə tam tərsi hərəkət edirik. Sentyabr ayı gəlir və biz yenə uşaqlarımızı rus dilində təhsil almağa aparırıq.
“Hər kəsin dilini öyrənəcəyəm”, “Hər kəslə öz dilində danışacağam” deyərkən öz dilimizi unuduruq.
Öz ruhumuzla düşünsək anlayacağıq ki, anasının şirin laylasından qoparılaraq, bağçada, məktəbdə dayanmadan “skazka”, “poem” öyənməyə məcbur etdiyimiz fidanlarımız nə qədər ucalsa da, əzəmətindən yıxılacaq, ucaldığı yüksəklikdən yıxılacaq. Çünki bizi yetişdirən bayatılarımızı, fəlsəfi düşüncəmizi formalaşdıran şeirlərimizi, xəyal qurmağı öyrədən nağıllarımızı, kim olduğumuzu anladan dastanlarımızı, yuxumuzda belə bizi qızıl güllər içində ovutmaq istəyən analarımızın dili bu deyil.
Milli tərbiyənin zəif olmasının əsas səbəbi isə elə ana dili məsələsidir.
Bir dil onu daşıyan xalqın, bu xalqın təfəkkürünün, mədəniyyətinin, tarixinin daşıyıcısıdır. Yəni uşağımız ilk vərdişlərini hansı dildə alsa, o təkcə həmin dilin daşıyıcəsına deyil, həmin xalqın mədəniyyətinin tarixinin daşıyıcısına, bir parşasına çevrilir.
Unutmayaq ki, dilin fikri doğru ifadə etməsi üçün beynin milli zəmində doğru proqramlaşması lazımdır. Dil milli olmalıdır, doğma olmalıdır. Yad bir dil beyni də yadlaşdırır, kökündən qoparır və selə qapılıb gedir. Xalqına, millətinə aid dildə danışan uşaq beyni doğma ilə yad arasındakı uçurumda qalmır.
Tolstoyun “Anna”sının hisslərini, Çexovun “Gözətçi Nikita”sının məhv olmuş arzularını, Markesin “Patriarxı”nın hüznlü payızını, Hüqonun "Səfillər"ini anlamaq üçün bu müəllifləri öz dilindən oxumaq, hər sözün, hər ifadənin kontekst mənasını anlamaq çox önəmlidir, amma Sabirin “Orucu tutdum Ramazanda” misrasındakı tablonu görmək daha vacibdir.
Ana dili milli-strateji məsələdir, təhsil milli təhlükəsizlik sahəsidir; onu başqa millətlərin və dövlətlərin təsirinə məruz qoymaq millətin və dövlətin gələcəyini bilərəkdən təhlükəyə salmaqdır.
Bu təhlükəni artıq duyub doğru qərar verin.
Cavidin Sibir sürgünü zamanı ayaqqabılarına yapışan ayaq dərisini düşünün, Xocalıda qarnı deşilən hamilə qadını yada salın və övladlarımızı rus, ingilis bölməsinə, xarici dilli məktəblərə qoymayın.
"Heç nə dəyişməyəcək", "Belə gəlib, belə də gedəcək" kimi deyinmələrin yerinə gəlin əl-ələ verib nəhayət dördüncü on illiyimizdə ənənə yaradaq. Ənənə yarada bilməsək itkilərimiz çox olacaq...
Demokratik cəmiyyət quruculuğu doğru formalaşmış milli tərbiyə,milli şüur və milli kimlik məsələsinin formalaşmasından doğan siyasi təfəkkürlə mümkün olacaqdır.
P.S. Parlament seçkilərinin 1 sentyabr tarixində keçirilməsinin simvolik mənasını dərs ilinin sentyabrda başlanması ilə əlaqələndirmək lazımdır. Bəlkə gerçəkdən DƏRSİMİZƏ başlayaq?
MİA.AZ
Britaniya Fələstin dövlətini tanıyacaq - Bu həftə
“Yuventus” türk futbolçunun maaşını qaldırdı - 6 milyon avroya
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
FED uçot dərəcəsi barədə qərarını açıqlayıb
Qəzzada ölənlərin sayı 65 mini ötdü
Sabah Sabunçu rayonunun bəzi ərazilərində qaz olmayacaq - SİYAHI
Əli Əsədov yeni qərar imzalayıb - Dəyişiklik
Azərbaycan və BƏƏ arasında Birgə Biznes Şurası yaradılıb
İlham Əliyev ilk Baş nazirlə bağlı sərəncam imzaladı
FİFA Türkiyə klubunu cəzalandırıb
AYNA-ya yeni səlahiyyət veriləcək
"Neftçi"nin yumruq atan futbolçusuna "yox" deyildi
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Keçmiş kollec direktoru haqqında cinayət işi açılma xəbərinə belə reaksiya verdi: "Xəbərsizəm..."
Marta Kos sabah Azərbaycana gələcək
Azərbaycan xalq mahnısının ələ salındığı serial... - Partiya sədri "bu, əməliyyatdır, yayımı qadağan olunmalıdır" deyir
Qarabağ Universitetinin yataqxanası istifadəyə verildi - FOTOLAR
Müğənni Xatirə İslamla Tacir Şahmalıoğlu asında qalmaqal böyüyür
İSRAİLİN SURİYAYA TƏKLİF ETDİYİ SAZİŞ: "Bu şərtlərə əməl etsəniz, ölkənizdən çıxarıq"
Bakı metrosunda iş rejimi dəyişib
Azərbaycan Kuboku: püşk atılıb
Yağışlı hava bu tarixədək davam edəcək
MİT direktoru Suriyaya gedib - Ahmet Şara ilə müzakirə olacaq
Şirvan şəhərində yoxlama... - İcra Hakimiyyəti açıqlama yaydı
Partiya funksionerini şantaj ediblər - Oğlunun əməli ilə
Qəzzada daha 29 nəfər ölüb
GENERALIN ƏMLAKLARINA HƏBS QOYULDU - Məhkəmə işi
Lənkəranskinin qardaşının 700 minlik villası ilə bağlı fırıldaq... - Fuzuli rayon sakini haqda məhkəmə qərar verdi
Çempionlar Liqası: Osimhen oynamayacaq?
"Qarabağ" Joze Mourinyoya qapı açdı - "Benfika"də dəyişilik
"Azərpoçt"un adından saxta mesajlar yayılır
İsrail ordusu Qəzza zolağına 50 hava zərbəsi endirib
CHP-yə qarşı daha bir həmlə - Bələdiyyə sədri qandallandı
Misli.az qadın futbolunu niyə bloklayır?
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
BU DÖVLƏT QURUMALARININ İŞÇİLƏRİ 5 GÜN EVDƏN İŞLƏYƏCƏK - SİYAHI
Deputatdan təklif: "Yaxşı olardı ki, vergi güzəşt müddəti uzadılsın"
“Yaxşı, ay nazir, sənə məktub yazmışam, niyə cavab vermirsən?" - Deputat " yaxası əldə olan bizik" deyir
Türkiyədə gərgin siyasi atmosfer: hansı partiya önə çıxır? - SORĞU
ABŞ "TikTok"un 80 faizini alıb - Şərtlər açıqlandı
"Bu, Azərbaycan futbolunun, Azərbaycan idmanının tarixi zəfəridir" - İlham Əliyev "Qarabağ"ı təbrik edib
İlham Əliyev Trampdan yazdı: "Dostluğumuzu yüksək dəyərləndirirəm"