1918-ci ildə qurulan Azərbaycan...
19-05-2024 [22:00]
1918-ci il doğma yurdumuz Azərbaycan çox önəmli günlər keçirirdi. 1918-ci illərdə Qafqazda vəziyyət çox kritik idi.1918-ci il 10 fevral tarixində Qafqazda Zaqafqaziya Seymi yaradılmışdır.1918-ci il 23 fevral tarixində Seymin ilk iclası keçirilmişdi.
Bu iclasda hər üç millətin tərəfdaşları var idi.İclasda əsas olaraq Menşeviklər , Müsavat , Daşnaksütun partiyalarnın deputatları var idi. İclasda Menşeviklər partiyasından 32 deputat, Müsavat partiyasından 30 deputat, Daşnaksütun partiyasından 27 deputat var idi.İclasda azərbaycanlı deputat qrupuna Müsavat partiyasının yaradıcısı və sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə rəhbərlik edirdi. Zaqafqaziya seyminin yaranması daha sonralar Qafqaz dövlətlərinin mü-təqil olmalarına kömək edəcəkdi.Bunu da bildirmək lazımdır ki, Türk ordusunun irəllədiyini görən Zaqafqaziya Komissarlığı 1918-ci il fevralın 6-da Qafqaz cəbhəsi nin komandanı Vəhib paşaya teleqram göndərərək, Türkiyə ilə sülh danışıqları aparmaq istəyini bildirmişdilər.
1918-ci il 22 aprel Zaqafqaziya Seyminin yenə iclası keçirilmişdir.Bu tarixdə Azərbaycan, gürcü və erməni deputatları paytaxt Tiflisdə Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasının yarandığını bildirmişdilər. Hökümətə başçılıq A.Çxenkelin edəcəkdi. Ancaq bunlara baxmayaraq sadəcə 1 ay sonra bu Federasiya dağıldı. 1918 il mayın axırıncı günlərində Zaqafqaziya seyminin dağılacağı artıq bilinirdi. Çünki Zaqafqaziya seyminin yaranması ruslar üçün heç də xoş qarşılanmamışdı.
Zaqafqaziya Seyminin sonuncu iclası 1918-ci il mayın 26-da baş tutacaqdı. Bu o iclas idi ki, Zaqafqaziya seyminin sonlanmasına səbəb olacaqdı. Bu Seymin axırıncı iclası olacaqdı.İclas zalında böyük sükut çökmüşdü.Nəhayət İ.Q.Sereteli Seymin ləğv olunduğunu bildirdi və beləliklə Gürcüstan 1918-ci il 26 aprel öz müstəqilliyini açıqladı. Daha sonra Seymin ləğv olunmasından 2 gün sonra yəni 1918-ci il mayın 28-də 2 dövlət Azərbaycan və Ermənistan öz müstə qilliyini açıqladı...
1918-ci il Şərqdə ilk və yeni bir tarix doğdu bu "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti" (AXC) idi. Şərqdə qadınlara ilk seçim hüququ verən dövlət Azərbaycan idi. Bu şərqdə ilklərə imza atan Azərbaycan idi. Mayın 27-də Seymin Müsəlman qrupunun üzvləri Seymin sonundan sonra ayrıcailk iclasını keçirmişdilər.Sonda onlar Azərbaycanın müstəqilliyini elan etmək qərarına gəldilər və Azərbaycan Milli Şurası, daha doğrusu, Azərbaycan Parlamenti
yarandı.Bu iclasda Milli Şuranın sədri seçildi.Sədr Məhəmməd Əmin Rəsulzadə idi. Həsən bəy Ağayev və Mir Hidayət Seyidov isə sədr, Rəsulzadənin müavinləri seçildi. Fətəli Xan Xoyski isə Milli Şuranın icra orqanının sədri seçildi. İcra orqanında Məmməd Həsən Hacınski, Nəsib bəy Yusifbəyli, Xəlil bəy Xasməmmədov, Məmməd Yusif Cəfərov, Xudadat bəy Məlik Aslanov, Camo bəy Hacinski, Əkbər ağa Şeyxülislamov, Xosrov Paşa bəy Sultanov var idi.
Mayın 28-də Həsən bəy Ağayevin başçılığı ilə Azərbaycan Milli Şurasının tarixi iclası keçirilmişdi.Bu iclasda Azər baycanın İstiqlal Bəyannaməsi qəbul edildi. Həmin dövrdə bu sənəd Əqdnamə və Missaqi milli adı ilə Həsən bəy Ağayev, Fətəli Xan Xoyski, Nəsib bəy Yusifbəyli, Camo bəy Hacınski, Şəfi bəy Rüstəmbəyov, Nəriman bəy Nərimanov, Cavad bəy Məlik Yeqanov, Mustafa Mahmudov bu sənədi imzaladılar. İstiqlal Bəyannaməsi türk-müsəlman dünyasında ilk demokratik sənədi idi.
Artıq demək olar ki, hökümət tərkibi məlum olmuşdu:
Fətəli Xan Xoyski- Nazirlər Şurasının sədri və daxili işlər naziri
Xosrov Paşa bəy Sultanov- Hərb naziri
Məmməd Həsən Hacınski- Xarici İşlər naziri
Nəsib bəy Yusifbəyli- Maliyyə və xalq maarifi naziri
Xəlil bəy Xasməmmədov- Ədliyyə naziri
Məmməd Yusif Cəfərov- Ticarət və sənayə naziri
Əkbər Ağa Şeyxülislamov- Əkinçilik və əmək naziri
Xudadat bəy Məlik -Aslanov- Yollar və poçt-teleqraf naziri
Camo bəy Hacınski- Dövlət nəzarəti naziri
Yeni yaranmış dövlətin başçısı Fətəli Xan Xoyski 1918-ci il mayın 30-da bir neçə dövlətin xarici işlər nazirinə radioqram göndərək Azərbaycanın müstəqilliyinin elan olunduğunu bəyan etmişdir. Bu radioqram İstanbul, Berlin, Vyana, Paris, London, Roma, Vaşinqton, Sofiya, Buxarest, Tehran, Madrid, Haaqa, Moskva, Stokholm, Kiyev, Oslo, Kopanhangen, Tokioya göndərilmişdi.Bu radioqramda AXC-nin paytaxtı Gəncə ola raq göstərilmişdi.
1918-ci il 16 iyulda Milli Şura və Hökümət özlərinin fəaliyyət mərkəzlərini Tiflisdən Gəncəyə köçürdü.Bu tarixdə Gəncədə Hökümət böhranı baş verdi.1918-ci ildə İs lam ordusunun komandanı Nuru paşa ilə Milli Şura arasında fikir ayrılığı yarandı.
1918-ci il iyunun 27-də Fətəli Xan Xoyski tərəfindən Azərbaycan dili dövlət dili elan edildi.1918-ci il 15 iyul Fövqaladə Təhqiqat Komissiyası yaradılır.Bu komissar Azərbaycan əhalisinə qarşı törədilmiş cinayətlər və vəhşiliklərin araşdırılması üçün qurulmuşdu.1918-ci il iyunun 17-də Gəncədə keçirilən qızğın iclasın sonunda onlar öz fəaliyyətini müvəqqəti olaraq dayandırdılar.
1918-ci il iyunun 17-də Hökümətdə vəziyyət ağırlaşmışdı.S.Şaumyanın başçılıq etdiyi bolşevik-daşnak qrupu çar Rusiyasının köməyi ilə silahlanıb Bakıdan Gəncəyə doğru irəlləyirdi.1918-ci il iyunun 19-da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində hərbi vəziyyət elan olunmuşdu.1918-ci il iyunun 21-də qırmızı parça üzərində aypara və
səkkizgüşəli ulduz təsvir olunmuş bayraq Azərbaycan Xalq Cümhurhiyyətinin rəmzi seçilmişdi
1918-ci ilin 15 sentyabrında İslam ordusu ermıni daşnak və onların havadarlarından xilas edib.1918-ci il 17 sentyabrda Cümhuriyyətin paytaxtı Bakıya köçürülüb.
1918-ci il noyabrın 9-da bayrağın Türkiyə bayrağına bənzəməsinə görə çar Rusiyası bayrağın ləğv olunmasını tələb edir və nəticədə bayraq Əli bəy Hüseynzadənin dizaynı olan üçrəngli bayraqla əvəz olunur.
İlk dəfə eskizinə uyğun bayrağı tikən insan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həyat yoldaşı Ümmülbanu Rəsulzadə olmuşdur. Fətəli Xan Xoyski özünün dediyinə görə ulduzun güşələrinin sayının 1918-ci ildə köhnə əlifba ilə yazılmış Azərbaycan sözünü bildirib. Bəzi fikirlərə görə, 8 oğuz tayfasının birləşməsi (azərbaycanlılar, osmanlılar, çağataylar, tatarlar, qazaxlar, qıpçaqlar, səlcuqilər və türkmənlərin) ulduzun 8 guşəsində mövcuddur.
Süleyman Süleymanov,
Zəkalar liseyinin Vl sinif şagirdi
MİA.AZ
III Şuşa Qlobal Media Forumu başa çatıb
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Hikmət Hacıyev: "Rusiya-Azərbaycan arasında olan məsələlərin isə buna aidiyyəti yoxdur"
"Bu təhdiddir, yoxsa fürsət?" - Hikmət Hacıyev (Yenilənib)
Novxanıda dənizdə 2 nəfər boğulub
Bu gün dövlət qulluğuna imtahan keçiriləcək
"Biz sülh müqaviləsinə çox yaxınıq, bu proses geridönməz xarakter alıb" - İlham Əliyevdən Şuşa Media Forumunda mühüm mesajlar (TAM MƏTN, VİDEO)
İlham Əliyev: "Bunlar peşəkar casuslardır" - "Bizim Azərbaycandan Azərbaycana təhlükəsiz keçid olmalıdır"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
ƏLİYEV VURULAN TƏYYARƏMİZDƏN DANIŞDI: "Rusiya rəsmiləri də baş verənləri çox yaxşı bilirlər..." - "Bu, uşaq bağçası üçün bir hekayədir və..."
"Cənubi Qafqazda proseslərdə Amerikanın iştirakını görürük" - İlham Əliyev Trampdan danışdı (Yenilənib)
Bakıda taksidə intim əlaqəyə girən qadın: başına nələr gəldi?
İlham Əliyev "Heydər Əliyev bu günü görsəydi, oğluna nə deyərdi?” sualına belə cavab verdi - VİDEO
Gəncədə 22 yaşlı qız öldürülüb - Atası tərəfindən
Bəzi dağlıq rayonlarda qısamüddətli leysan yağıb, şimşək çaxıb
Azərbaycan nefti ucuzlaşdı
Azərbaycan və Pakistan XİN başçıları ikitərəfli əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsini müzakirə ediblər
Bakıda sürücülər arasında əlbəyaxa dava - ANBAAN VİDEO
"Nə oldu, Paşinyan?"ın müəllifi həbs olundu
Xəzər dənizində daha bir nəfər boğulub
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ərdoğan Putinlə telefonda danışıb
"Napoli" Lukka ilə anlaşıb
Arda Turan: "Beşiktaş matçına hazırıq"
İmmobile "Bolonya"da ilk oyununda 2 qol atıb
Ərdoğan üç naziri yola salır - Kürəkəni yenidən nazir təyin ediilir
“Araz-Naxçıvan”ın oyunçusu "Trabzonspor"un qolçusunu şikəst edib - 4 həftə meydandanuzaq qalacaq
Qəzzaya hücum: daha 16 nəfər ölüb
Hava qızmar olacaq - İyulun 23-dək
Aİ ölkələrinə giriş çətinləşdi, saatlarla yoxlama və... - "Hətta 15 aktiv US, UK vizaları olan, 2 illik multi şengen vizayla gələnləri də saxlayırlar..."
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 3 günlük məzənnəni açıqladı
"Daha heç kim bizi bu yerlərdən çıxara bilməz" - Prezident Xocalıda sakinlərlə bir arada + FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Türkiyənin ən güclü partiyası - SORĞU
DİM məlumat yayıb
"Beşiktaş" Kerem Aktürkoğluyu transferə hazırlaşır - İki oyunçu və pul təklif olunub
"Azərbaycan Suriyada baş verən prosesləri yaxından izləyir"
“Xəzər TV”yə xəbərdarlıq olunub
Məscidin önünə siçovul buraxan şəxs cəzalandırıldı
Premyer Liqa: 2025/2026 mövsümünün püşkatması olub
Səbailin bir hissəsində işıq olmayacaq
Rusiyalı deputatlardan tələb: ""WhatsApp” bloklansın!" - Daha bir sosial media qapadılır
Çörəyi dizinin üstündə olanlar… - Təbriz VƏFALI YAZIR