1918-ci ildə qurulan Azərbaycan...
19-05-2024 [22:00]
1918-ci il doğma yurdumuz Azərbaycan çox önəmli günlər keçirirdi. 1918-ci illərdə Qafqazda vəziyyət çox kritik idi.1918-ci il 10 fevral tarixində Qafqazda Zaqafqaziya Seymi yaradılmışdır.1918-ci il 23 fevral tarixində Seymin ilk iclası keçirilmişdi.
Bu iclasda hər üç millətin tərəfdaşları var idi.İclasda əsas olaraq Menşeviklər , Müsavat , Daşnaksütun partiyalarnın deputatları var idi. İclasda Menşeviklər partiyasından 32 deputat, Müsavat partiyasından 30 deputat, Daşnaksütun partiyasından 27 deputat var idi.İclasda azərbaycanlı deputat qrupuna Müsavat partiyasının yaradıcısı və sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə rəhbərlik edirdi. Zaqafqaziya seyminin yaranması daha sonralar Qafqaz dövlətlərinin mü-təqil olmalarına kömək edəcəkdi.Bunu da bildirmək lazımdır ki, Türk ordusunun irəllədiyini görən Zaqafqaziya Komissarlığı 1918-ci il fevralın 6-da Qafqaz cəbhəsi nin komandanı Vəhib paşaya teleqram göndərərək, Türkiyə ilə sülh danışıqları aparmaq istəyini bildirmişdilər.
1918-ci il 22 aprel Zaqafqaziya Seyminin yenə iclası keçirilmişdir.Bu tarixdə Azərbaycan, gürcü və erməni deputatları paytaxt Tiflisdə Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasının yarandığını bildirmişdilər. Hökümətə başçılıq A.Çxenkelin edəcəkdi. Ancaq bunlara baxmayaraq sadəcə 1 ay sonra bu Federasiya dağıldı. 1918 il mayın axırıncı günlərində Zaqafqaziya seyminin dağılacağı artıq bilinirdi. Çünki Zaqafqaziya seyminin yaranması ruslar üçün heç də xoş qarşılanmamışdı.
Zaqafqaziya Seyminin sonuncu iclası 1918-ci il mayın 26-da baş tutacaqdı. Bu o iclas idi ki, Zaqafqaziya seyminin sonlanmasına səbəb olacaqdı. Bu Seymin axırıncı iclası olacaqdı.İclas zalında böyük sükut çökmüşdü.Nəhayət İ.Q.Sereteli Seymin ləğv olunduğunu bildirdi və beləliklə Gürcüstan 1918-ci il 26 aprel öz müstəqilliyini açıqladı. Daha sonra Seymin ləğv olunmasından 2 gün sonra yəni 1918-ci il mayın 28-də 2 dövlət Azərbaycan və Ermənistan öz müstə qilliyini açıqladı...
1918-ci il Şərqdə ilk və yeni bir tarix doğdu bu "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti" (AXC) idi. Şərqdə qadınlara ilk seçim hüququ verən dövlət Azərbaycan idi. Bu şərqdə ilklərə imza atan Azərbaycan idi. Mayın 27-də Seymin Müsəlman qrupunun üzvləri Seymin sonundan sonra ayrıcailk iclasını keçirmişdilər.Sonda onlar Azərbaycanın müstəqilliyini elan etmək qərarına gəldilər və Azərbaycan Milli Şurası, daha doğrusu, Azərbaycan Parlamenti
yarandı.Bu iclasda Milli Şuranın sədri seçildi.Sədr Məhəmməd Əmin Rəsulzadə idi. Həsən bəy Ağayev və Mir Hidayət Seyidov isə sədr, Rəsulzadənin müavinləri seçildi. Fətəli Xan Xoyski isə Milli Şuranın icra orqanının sədri seçildi. İcra orqanında Məmməd Həsən Hacınski, Nəsib bəy Yusifbəyli, Xəlil bəy Xasməmmədov, Məmməd Yusif Cəfərov, Xudadat bəy Məlik Aslanov, Camo bəy Hacinski, Əkbər ağa Şeyxülislamov, Xosrov Paşa bəy Sultanov var idi.
Mayın 28-də Həsən bəy Ağayevin başçılığı ilə Azərbaycan Milli Şurasının tarixi iclası keçirilmişdi.Bu iclasda Azər baycanın İstiqlal Bəyannaməsi qəbul edildi. Həmin dövrdə bu sənəd Əqdnamə və Missaqi milli adı ilə Həsən bəy Ağayev, Fətəli Xan Xoyski, Nəsib bəy Yusifbəyli, Camo bəy Hacınski, Şəfi bəy Rüstəmbəyov, Nəriman bəy Nərimanov, Cavad bəy Məlik Yeqanov, Mustafa Mahmudov bu sənədi imzaladılar. İstiqlal Bəyannaməsi türk-müsəlman dünyasında ilk demokratik sənədi idi.
Artıq demək olar ki, hökümət tərkibi məlum olmuşdu:
Fətəli Xan Xoyski- Nazirlər Şurasının sədri və daxili işlər naziri
Xosrov Paşa bəy Sultanov- Hərb naziri
Məmməd Həsən Hacınski- Xarici İşlər naziri
Nəsib bəy Yusifbəyli- Maliyyə və xalq maarifi naziri
Xəlil bəy Xasməmmədov- Ədliyyə naziri
Məmməd Yusif Cəfərov- Ticarət və sənayə naziri
Əkbər Ağa Şeyxülislamov- Əkinçilik və əmək naziri
Xudadat bəy Məlik -Aslanov- Yollar və poçt-teleqraf naziri
Camo bəy Hacınski- Dövlət nəzarəti naziri
Yeni yaranmış dövlətin başçısı Fətəli Xan Xoyski 1918-ci il mayın 30-da bir neçə dövlətin xarici işlər nazirinə radioqram göndərək Azərbaycanın müstəqilliyinin elan olunduğunu bəyan etmişdir. Bu radioqram İstanbul, Berlin, Vyana, Paris, London, Roma, Vaşinqton, Sofiya, Buxarest, Tehran, Madrid, Haaqa, Moskva, Stokholm, Kiyev, Oslo, Kopanhangen, Tokioya göndərilmişdi.Bu radioqramda AXC-nin paytaxtı Gəncə ola raq göstərilmişdi.
1918-ci il 16 iyulda Milli Şura və Hökümət özlərinin fəaliyyət mərkəzlərini Tiflisdən Gəncəyə köçürdü.Bu tarixdə Gəncədə Hökümət böhranı baş verdi.1918-ci ildə İs lam ordusunun komandanı Nuru paşa ilə Milli Şura arasında fikir ayrılığı yarandı.
1918-ci il iyunun 27-də Fətəli Xan Xoyski tərəfindən Azərbaycan dili dövlət dili elan edildi.1918-ci il 15 iyul Fövqaladə Təhqiqat Komissiyası yaradılır.Bu komissar Azərbaycan əhalisinə qarşı törədilmiş cinayətlər və vəhşiliklərin araşdırılması üçün qurulmuşdu.1918-ci il iyunun 17-də Gəncədə keçirilən qızğın iclasın sonunda onlar öz fəaliyyətini müvəqqəti olaraq dayandırdılar.
1918-ci il iyunun 17-də Hökümətdə vəziyyət ağırlaşmışdı.S.Şaumyanın başçılıq etdiyi bolşevik-daşnak qrupu çar Rusiyasının köməyi ilə silahlanıb Bakıdan Gəncəyə doğru irəlləyirdi.1918-ci il iyunun 19-da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində hərbi vəziyyət elan olunmuşdu.1918-ci il iyunun 21-də qırmızı parça üzərində aypara və
səkkizgüşəli ulduz təsvir olunmuş bayraq Azərbaycan Xalq Cümhurhiyyətinin rəmzi seçilmişdi
1918-ci ilin 15 sentyabrında İslam ordusu ermıni daşnak və onların havadarlarından xilas edib.1918-ci il 17 sentyabrda Cümhuriyyətin paytaxtı Bakıya köçürülüb.
1918-ci il noyabrın 9-da bayrağın Türkiyə bayrağına bənzəməsinə görə çar Rusiyası bayrağın ləğv olunmasını tələb edir və nəticədə bayraq Əli bəy Hüseynzadənin dizaynı olan üçrəngli bayraqla əvəz olunur.
İlk dəfə eskizinə uyğun bayrağı tikən insan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həyat yoldaşı Ümmülbanu Rəsulzadə olmuşdur. Fətəli Xan Xoyski özünün dediyinə görə ulduzun güşələrinin sayının 1918-ci ildə köhnə əlifba ilə yazılmış Azərbaycan sözünü bildirib. Bəzi fikirlərə görə, 8 oğuz tayfasının birləşməsi (azərbaycanlılar, osmanlılar, çağataylar, tatarlar, qazaxlar, qıpçaqlar, səlcuqilər və türkmənlərin) ulduzun 8 guşəsində mövcuddur.
Süleyman Süleymanov,
Zəkalar liseyinin Vl sinif şagirdi
MİA.AZ
Milli-mənəvi dəyərlər və müasirlik
Netanyahu Suriyanı təhdid etdi: "Dərs çıxarın, yoxsa..."
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ağ Evin bağçasına giriş qadağan olunub
Ərəb Liqasından etiraz: "İsrailin fələstinlilərı kiçik əraziyə toplamaq planı qəbuledilməzdir"
"Azərbaycan yaxın zamanda “İbrahim Sazişləri”nə qoşulması..." - ABŞ Senatında müzakirə
Şahin Şıxlinskinin oğlu saxlanılıb
Türkiyə 41 universitetin diplom və attestatlarını tanımır - Aralarında Azərbaycanın da adı var
Cəlilabadda meşədə yanğın lokallaşdırılıb
İsrailli nazir Suriya prezidentinə sui-qəsdə çağırış elədi: "O, dərhal ortadan götürülməlidir"
İsrail Livanı yenə vurdu: daha 12 nəfər ölüb, yaralılar var
Ruben Vardanyan Bakıda hakim qarşısında: zərərçəkmiş şəxslər ifadə veriblər (YENİLƏNİB)
Qəzzada daha 93 nəfər ölüb
BƏƏ prezidenti Türkiyəyə gəlir
Keçmiş futbolçu AFFA-da şöbə rəisi təyin olunub
Bakda Avropa Kuboku keçiriləcək
Daha iki sığorta şirkəti qanunu pozub
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Xırdalanda işıq olmayacaq
"Zirə” klubu Yusuf Lavalla yollarını ayırıb
“Rabitəbank"da nə baş verir: depozitlər azalır, səhmdar payını satır və... (YENİLƏNİB)
Sabah Sabirabad rayonunun 21 kəndində qaz olmayacaq
UEFA Azərbaycanın 9 klubuna pul köçürüb
ABŞ-ın bu ştatında fövqəladə vəziyyət elan olunub
Daha bir haker qandallandı - Ələ keçirdiyi şəxsi məlumatları xarici kiberbunkerlərə ötürürmüş...
Kamran Əliyev bu gün daha iki prokuror təyinatı imzalayıb
İordan çayının qərb sahilində 35 nəfər saxlanılıb
Xalq artisti: "Vəzifə adamı olmağı istəməmişəm" - "Xalq artisti" adını sənə bibin, dayın, əmin və..."
Bakıda oğurluq edən 22 yaşlı qadın saxlanıldı
Daha iki şəhərə prokuror təyin olunub - Onlar kimdirlər?
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Tələbə köçürməsinə start verildi
DEM Partiyadan gözlənilməz bəyanat - "Abdullah Öcalanın azad olunmasını istəyirlər"
Bakıda şəhid adını daşıyan küçə: məhəlləni bürüyən kabab qoxusu və zəbt edilmiş səkilər... - FOTOLAR
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib: "Əziz qardaşım..."
Cənubi Koreya ilə Yaponiyaya arasında gərginlik - Ada ilə bağlı
Nazir müavini: "Azərbaycan və Türkiyə arasında fəal siyasi ikitərəfli münasibətlər davam edir"
Hakan Fidan: "Türkiyəyə zərər vermək cəhdi uğursuzluğa məhkumdur"
Rəsmi Moskva Trampın təhdidini saymadı: "Onun keyfli ultimatumu bizi maraqlandırmır"
Əhalinin sağlamlığı üçün fəaliyyət qrupları yaradılıb
Rusiyada azərbaycanlı iş adamları həbs olunub
Oğul 85 yaşlı anasını döyərək öldürüb - VİDEO
Azərbaycan neftinin qiyməti 1.5 dollar ucuzlaşdı