QURDLA QİYAMƏTƏ QALMAQ TÜRKLƏ QİYAMƏTƏ QALMAQDIR!
29-10-2020 [13:33]
ATİF İslam oğlu İSLAMZADƏ,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
e-mail: [email protected]
***
29 oktyabr, Türkiyə təqvimi ilə ekim ayının 29-u Türkiyənin Cümhuriyyət bayramıdır. Bu bayram 1923-cü ildə 29 oktyabrda Türkiyənin Cümhuriyyət elan edilməsi günündən böyük coşqu ilə qeyd edilir. Ancaq bu bayram rəsmi olaraq 1925-ci ildə qəbul edilən bir qanunla bayram olaraq təsbit olunmuşdur.
Bu bayram günündə elə bir həyəcan və coşqu kütləvi şəkildə diqqət çəkir ki, insanı heyran edir. Millətin bir bütöv olduğunu hiss edirsən. Fərdin millət, millətin fərd olduğu bir gün Türkiyənin Cümhuriyyət bayramını qeyd etdiyi gündür. Bu o qədər böyük həyəcan, o qədər böyük coşqudur ki, millətin soy aktı olaraq onillərlə nəsildən-nəsilə keçir. Eyni zamanda türk millətinin mənşə etibarilə türk olmağıyla bərabər Türkiyədə yaşayan və ədalətlə idarə olunan bütün xalqlar üçün bayram olaraq qalır. Çünki türk ədaləti Türkiyə Cümhuriyyətində də hər zaman əsas tutulmuşdur.
Türkiyənin Cümhuriyyət bayramına izah verməzdən əvvəl çox mühüm olan bir məsələni qeyd etmək lazımdır. Əgər Türkiyəni Türk Cümhuriyyəti olaraq qəbul edib, ondan əvvəlki dövrləri inkar edərsək, bu tarixi təhrif etməklə bərabər Türkiyənin bir millət və toplum olaraq son yüz ildə formalaşmasını iddia etmək olardı. Halbuki bizə məlumdur ki, bir millətin millət olaraq formalaşması ərazi və mədəniyyət amili ilə sıx bağlıdır. Yəni 1923-cü ildən əvvəl olan ərazini, onun spesifikasını, bu coğrafi amillərin genetik inkişafa təsirini qəbul etməmək bütünlüklə Türkiyəni inkar etmək olardı. Eyni zamanda daha əvvəlki mədəniyyətlərin, xüsusilə də islam mədəniyyətinin türk toplumuna inanc və əxlaq baxımından yüksək təsirini görməməzlikdən gəlmək sayılardı. Halbuki Türkiyə ümmət və millət məsələsini bir-birinə bağlı görməklə hər zaman özü üçün ədaləti əsas götürmüşdür. Elə buna görə də dünyanın hər yerindən müxtəlif inanclı xalqların nümayəndələri bu əraziyə axışmış, burada İlahi Ədalətə əsaslanan nizamın olduğuna inandıqları üçün eyni məkanda qardaş kimi son əsrlərə qədər birlikdə yaşamışlar. Yalnız son əsrlərdə dünya nizamının dəyişməsində bu qardaşlıq və birlik pozulmuş, dünyada əsas olaraq götürülən mənfəət ədalətdən qabağa keçmişdir.
O ədalət ki, hələ dahi mütəfəkkir N.Gəncəvi “Məxzənül-əsrar” (Sirlər xəzinəsi) əsərində Səlcuqlarla bağlı olaraq yazırdı ki, “Ölkəsi ədalətlə idarə olunan türklərin şan-şöhrəti dünyaya yayılmışdı”. Bu baxımdan Türkiyə Cümhuriyyətini özündən əvvəlki dövrlərdən, xüsusilə dünyaya X əsrdən bəri ədalətli dövlətlər bəxş edən, səlcuqlar və osmanlılar sülalələrinin ədalətli dövləti idarəçiliyindən ayırmaq olmaz. Yəni Səlcuqilər dövləti, Osmanlılar dövləti və Türkiyə Cümhuriyyəti bir dövlətdir. Ərazisi kiçikdən böyüyə, böyükdən kiçiyə getsə də, eyni millətin dövlətidir. Türkiyə Cümhuriyyəti həm Səlcuq dövlətidir, həm Osmanlı dövlətidir, həm də bu günün Türkiyəsidir. Yəni bu dövlətlərin varisi, mirası ləyaqətlə daşıyan dövlətdir.
Bəs necə oldu ki, Türkiyə Cümhuriyyəti meydana gəldi?
Qısa olaraq onu demək olar ki, bu öncə mövcud tarixi şəraitin bəhrəsidir. O dövrün siyasi reallıqlarını nəzərə alsaq Çümhuriyyətlər dövrününün başlandığını, Türkiyənin də bundan keçərək inkişaf edə biləcəyini görmüş olarıq. Ümumiyyətlə dünya tarixində elə vəziyyətlər olur ki, dövlətin içindən dövlət doğur. Yəni dağılmaqda olan dövlət öz içindən dəyişərək başqa bir şəkildə meydana gəlir. Yox, əgər dəyişmək istəmirsə, tarix səhnəsində rolu bitmiş olur. Məhz Türkiyənin müxtəlif dövlətlər tərəfindən işğal olunması, bu işğala qarşı qurtuluş hərəkatının yaranması, Musafa Kamal liderliyində xalqın birləşməsi və istiqlal savaşında canından keçərək müsbət nəticə əldə etməsi Türkiyənin yeni dövrün reallığında Cümhuriyyət olaraq meydana çıxmasına səbəb oldu. Yəni dövlət içindən dövlət meydana çıxdı. Ancaq bu dövlətdə də əsrlərlə aparılan ədalət qanunları dəyişmədi. Əlbəttə, müəyyən narazılıqlar, barışmazlıqlar olsa da, nəhayətdə türk dövlətini itirmədi. Çünki türk dövlət yaradan millətdir. Dövlətə sevgisi övladın atasına olan sevgisi kimidir. Bəlkə daha da artıqdır. Türk dövləti üçün hər zaman canından keçməyə hazırdır. Bu türk genetikasında itməyən rüşeymdir. Bitməyən inancdır. Yatmayan yaddaşdır.
Bu gün Türkiyə dövlətinin Azərbaycanın yanında olması da onun türk qardaşlığı ilə birgə ədalət anlayışının olmasından irəli gəlir. Əgər Azərbaycan ədalətli tərəf olmasaydı qardaşlığına baxmayaraq Türkiyə heç bir halda Azərbaycanın yanında olmazdı. Çünki ədalət Uca Allahın qoyduğu nizamdır. Allahın Ədl İsminin təcəllisidir. Ədalətli olmayan qiymətli olmaz. Türkiyənin bu qədər qiymətli olması məhz onun Uca Allaha olan bağlılığında, inancında və əxlaqındadır.
Sevgili Türkiyəmiz bizim canımızdır, birliyimizdir, paytaxt dövlətimizdir. Türkiyəni Cümhuriyyət günü münasibətilə təbrik edirəm. Uca Allah həmişə Türkü dünyanın başında var etsin! Dövlətimiz qiyamətə qədər daimi olsun! Qurdla qiyamətə qalmaq elə türklə qiyamətə qalmaqdır. Qurd üzü mübarəkdir deyəndə türk soyu mübarəkdir deyirik. Dövlətimizin və vətənimizin Cümhuriyyət günü mübarək olsun!
MİA.AZ
.
İstanbulda saxlanılan bələdiyyə sədri haqqında qərar verildi
Yəməndə öldürülən 32 jurnalist torpağa tapşırılıb
Papua-Yeni Qvineyada zəlzələ baş verib - 6 bal gücündə
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Baş məşqçi niyə pərt olmalıdır, Anar Hacıyev?! - "Məni aparın ora, sual verim də Qurbanova..."
Ali Koçun rəqiblərindən bir geri çəkildi
Ruben Vardanyan Bakıda hakim qarşısında: "Paşinyan, Minsk qrupu üzvləri və BQXK nümayəndələri..."
Ziraat Türkiyə Kuboku: yeddi oyun keçirilib
FIFA klublara 355 milyon dollar ödəyəcək - Dünya çempionatına görə
ABŞ "TikTok"un ölkədəki payını aldı: "Çinlə anlaşdıq"
Jurnalistin sualı Trampı qəzəbləndirdi: "Ölkənə zərər vermə, liderinə bunu deyəcəm, sakit ol!"
Məşhur aktyor 89 yaşında vəfat edib
"Sonsuz qardaşlıq – IV" çoxmillətli birgə təlimi: 5 ölkənin xüsusi təyinatlıları Azərbaycanda - VİDEO
Ərdoğan basketbolçularla görüşüb
İlham Əliyev BƏƏ Prezidentini Qarabağda qarşıladı, 14 sənəd imzalandı - SİYAHI + FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Ali Məhkəmənin hakimi təqaüdə göndərilib - FOTO
İstanbulu içməli suyla təmin edən göllər quruyur - Açıqlama
Qəzzada ölənlərin sayı 64 964 nəfərə çatıb
Deputat: "İşimin başındayam, narahat olmayın”
Sabah leysan olacaq - Xəbərdarlıq
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Şuşada İlham Əliyevin adından BƏƏ Prezidentinin şərəfinə rəsmi nahar verilib - FOTO
Prezidentlər güllələnmiş heykəllərə baxıblar - FOTOLAR
Zaqatala sakini bağında döyülüb
Azərbaycan və BƏƏ liderləri Şuşa qalasının önündə - FOTO
Lüksemburq Fələstin Dövlətini tanımağa hazırlaşır
İlham Əliyevlə BƏƏ lideri Yeni Şuşa məscidində - FOTOLAR
"Qalatasaray" klubu hücumçuya elə təklif verdi ki... - "Menecerini dəyiş, 5 milyon al!"
Bakıda Beynəlxalq Kitab Sərgisi keçiriləcək - Bu tarixdə
İspaniya "Eurovision"dan imtina etdi - Bu ölkəyə görə
Müğənni Elza Seyidcahan magistraturaya qəbul olub
Cəlilabadda məktəbli bıçaqlanıb
“Veysəloğlu Distribusiya” ucqar kəndlərdə məktəblilərə dəstəyini davam etdirir - “Xoşbəxtlik Çantası” layihəsinin növbəti mərhələsi baş tutdu (FOTOLAR)
İsrail Livanı vurdu: dörd uşaq, yeddi qadın yaralanıb
Tramp: "Qətər bizim vacib tərəfdaşımızdır"
Xalq artisti dəfn olundu (Yenilənib)
İlham Əliyev və BƏƏ lideri Daşaltıda - FOTOLAR
Nəsimidə yük avtomobilindən oğurluq olub
Sabah yağış yağacaq
İƏT Mədəniyyət Festivalının tarixi dəyişib
Xətai rayonunda evlərin birindən oğurluq olub
Əlisəmid Kür reanimasiyaya yerləşdirildi