İtirilən 100-200 milyonlar, yaxud... - Rabitədəki geriləmənin görünməyən tərəfləri

12-07-2019 [00:27]

Xankişi KİŞİYEV,

BTRİB-in Baş direktorunun sabiq müavini

***

Müstəqil rabitəmizin quruculuğu dövrdə 27 il Rabitə Nazirliyi sistemində (Şamil Musayev- ali təhsilli elektrik rabitə mühəndisi, Siruz Abbasbəyli - ali təhsilli elektrik rabitə mühəndisi, Nadir Əhmədov - ali təhsilli elektrik rabitə mühəndisi, Əli Abbasov - İkt sahəsində akademik nazir işlədikləri dövrdə) rəhbər vəzifədə çalışdım.

Bu dövr ərzində nazirlikdə keçirilən 100-dən çox kollegiyalarda iştirak etmişəm. Bu 27 il ərzində rabitə müəssəsinin rabitə müəssələrin gəlirləri 200 dəfədən çox artdı.

Düzgün texniki və iqtisadi siyasət aparmaq üçün nazirlikdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Ali təhsil ocaqlarında sahə üzrə alimlərin və rabitə müəssələrinin aparıcı mütəxəssislərdən ibarət Elmi Texniki şura fəaliyyət göstərirdi.

Təvəzökarlıqdan uzaq olsa da qeyd etməliyəm ki, işlədiyim bu 27 il ərzində həmişə Elmi Texniki Şuranın üzvü olduğumdan rabitə sektorunun bütün sahələrində görülən işlərin müzakirələrində aktiv iştirak edərək təkliflər vermişəm. Həmişə də təkliflərim nəzərə alınıb. Texniki və iqtisadi siyasət yalnız Texniki Şuranın qərarı ilə aparırdı.

Dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələri ilə (Amerika, İngiltərə, Çin, İsrail, Türkiyə və s.) sıx əməkdaşlıq edib, onların aparıcı şirkətlərin texnologiyalarını ölkəmizdə tətbiq etməyə nail olduq. Həmin inkişaf etmiş ölkələrdə ildə onlarla mütəxəsis yetişdirilirdi. Özüm İsrail, Amerika, İngiltərə, ÇİN, Türkiyə və bir sıra başqa ölkələrin aparıcı şirkətlərində ezamiyyətdə olaraq ən yeni texnologiyaların öyrənilməsində kurslarda iştirak etmişəm.

O dövrlərdə aparılan səmərəli texniki və iqtisadi siyasət nəticədə rabitə müəssələrinin gəlrləri hesabına (dövlət büdcəsindən bir qəpik ayrılmadan) bu sektora milyard manatlarla investisiya qoyuldu, istifadə edilən sovet texnologiyaları tam yenidən Avropa, Amerika İsrail, Çin və s. inkişaf edən ölkələrin texnologiyaları ilə əvəz edərək, bu sektorda regionda həmişə lider olduq.

Telekommunikasiya sektorunda hər 3-4 ildən bir yeni texnologiyalar yarandığından, yeni xudmət və texnologiyalara yaranan tələblər nəzərə alaraq texnologiyaları tez-tez dəyişdirdirərək texniki iqtisadi siyasət günün tələblərinə uyğun yeniləşirdi.

İşlədiyim 27 il ərzində məsələn BTRİB (indiki "Baktelecom" MMC) illik gəliri 200 dəfə yarım milyon manatdan 100 milyon manata qədər artdı.

Beləliklə, səmərəli texniki və iqtisadi siyasət əsasında hər bir rabitə müəssəsi üçün rüblük və illik gəlirlərin artımı üçün proqnoz müəyyən olunaraq, icra vəziyyəti ən azı ayda iki dəfə nazirlikdə müzakirə olunub, gəlirləri artırmaq, xidmət həcmlərini artırmaq üçün müvafiq tədbirlər görülürdü. Gəlirlərin artım proqnozunu yerinə yetirməyən rabitə müəssəsinin rəhbərləri işdən dərhal azad olunurdu...

Özəl sektorda sürətlə inkişaf edirdi. "Azərcell" MMC Azərbaycan Neft şirkətindən sonra ən iri vergi ödəyicisi idi.

İndi isə....?

Rabitə sisteminin dövlət inhisarında olan ən aparıcı sahələri kabel kanalizasiya qurğuları, telekommunikasiya binaları və s.

Nazirliyin tərkibində "Aztelekom" MMC və "Baktelecom" MMC-nin balansında olub, hər iki qurum təbii inhisardır. Bu tükənməz sərvətdən səmərəli istifadə edilmədiyindən (özəl sektora ödənişli əsaslarla kabel kanalizasiya qurğularından istifadəyə məhdudiyyət qoyulub) bu iki dövlət qurumu illik 100 milyon manatlarla gəlir itirib.

Texniki biliksizlikdən və ya şəxsi korparativ maraqlarından məhdudiyyət üçün kabel kanalizasiya qurğularında yer olmadığı bəhanəsi ilə özəl sektorun və özlərinin inkişafına süni maneələr yaradılıb.

Halbuki, köhnə bir maqistral mis kabelin yerinə 24 ədəd optik kabel qoymaq olur. Uzunluğu bir kilometr olan 100 mm-lik telefon kanalındam ayda minimum 24x100 = 2400 manat (bir kilometr elefon kanalizasyasına qoyulmuş bir optik kabelə görə provoyderin aylıq ödədiyi vəsait minimum 100 manatdır) gəlir əldə etmək olar.

Bakı şəhərində yeraltı on min kilometrlərlə 100 mm-lik telefon borularından ibarət telefon kanalizasiya qurğularından səmərəli istifadə olunmur. Bundan 50% effektiv istifadə edilərsə, ayda 2400x10000 =24000000 (ayda 24 milyon) gəlir əldə etmək olar. Amma indi "Baktelecom" MMC-nin aylıq gəliri təqribən beş milyon 500 min manatdır.

Belə ki, "Baktelekom" təkcə qeyd etiyim bir pozisiyaya görə ildə 200 milyon manata yaxın gəlir itirir. Həmçinin özəl sektora qoyulmuş məhdudiyyətə görə özəl sektorda ayda 100 milyonlarla xidmət həcminin az olmasından gəlir itirir. Texnologiyalar inkişaf etikcə, onun həndəsi ölçüləri 100 dəfələrlə azalır.

Geriləməni yaradan çoxlu faktlar var. Telekommunikasiya bazarında ədalətlui, şəfaf və azad rəqabət mühütü formalaşmadığından və mühüti formalaşdıran müstəqil Tənzimlənmə qurumu olmadığından ciddi inkişaf əldə etmək mümkün deyil (Dünyanın əksər ölkələrində telekommunikasiya sektorunda operatorlar arasında onların bir-birininin resurslarından istifadəni tənzimləyən müstəqil tənzimlənmə qurumu fəaliyyət göstərir).

Ölkəmizdə bu sahədə çox acınacaqlı vəziyyət höküm sürür. Hətta ölkəmizdə bəzi operatorların şəbəkələri bir-birinə xarici üçüncü xarici ölkə şəbəkəsi üzərindən qoşulub.

Sadə dillə desək, elə bil şəhər mərkəzindən 8-ci kilometrə getmək üçün Almaniyanın Frankfurt şəhərindən fırlanıb gəlməlisən. Bütün bunların və deyə bilmədiyim bir sıra neqativ hallar nəticəsində ölkəmizdə telekommunikasiya sektorunda da ciddi geriləmə var. Həm struktur, həm texnoloji, həm iqtisadi shədə dünyanın inkişaf edən ölkələrin təcrübəsi və yerli şəraiti nəzərə alaraq ciddi islahatlar aparmaq vacibdir. Dünya təcrübəsində, məsələn, "British Telecom" rabitə operatorun gəlirləri "British Petrolum"dan geri qalmır.

Hörmətli Prezidentimiz tərəfindən təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının inkişafına dair "Strateji Yol Xəritəsi”nin tələblərinə uyğun texniki, iqtisadi və sosial tərəqqi əldə etmək üçün bu sektorda təxirəsalınmaz islahatlara ehtiyac var.

Qeyd: "Azərbaycan Respublikasında telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının inkişafına dair "Strateji Yol Xəritəsi”nin hazirlanmasında şəxsən iştirak edərək, 300 saata yaxın əmək sərf etmişəm.

Mia.az

Digər xəbərlər

Min gündən sonra yanan “yaşıl işıq” - Əli Cabbarov yazır

Sosial yardım nə qədər artırılacaq? - Vüqar Bayramovdan təhlil

Trampın yeni komandası: daha bir ermənipərəst yer alacaq - Şahin Cəfərli yazır

"İllərin duz-çörəyini bir cüt məməyə qurban verənlər..." - Aqil Ələsgər yazır

Azərbaycanda ağsaqqallar institutunun yenidən, uğurlu təşkili zamanın tələbidir - Vahid Tağıyev yazır

Trampın seçimi: Bakı ilə İrəvanın sülh sazişi və "Orta dəhliz" layihəsi... - Elxan Şahinoğlu yazır

Bu gün Qarabağ, Zəngəzur tikinti meydançasını xatırladır, tikilir, qurulur... - İbrahim Cəfərov yazır

Tramp seçildi, Makron təşviş içindədir - Elxan Şahinoğlu yazır

ABŞ gizli bəndləri niyə sızdırdı? - Elxan Şahinoğlu yazır

"Bu biabırçılığa kimlər cavab verəcək?" - Osman Gündüz yazır

"Biz uğuru oynaşımızın hesabına qazanmadıq..." - Azər Həsrətdən sərt yazı

Nazirliyin axsaq siyasəti və ya 10 il geri qalan şöbə müdiri... - Fərid Şahbazlı yazır

SON XƏBƏRLƏR

00:20 25.11.2024

Əsgərlikdən yayınmaq üçün dietoloq yanında getdi - Sürətlə kökəlmək üçün

00:19 25.11.2024

Beyrut növbəti dəfə bombalanıb - Nəsrullahın köməkçisi öldürülüb?

00:06 25.11.2024

Pakistanda əşirətlər arasında silahlı toqquşma: 92 nəfər öldürülüb, 200-dən çox yaralı var - Döyüşlər hələ də gedir

00:03 25.11.2024

İsrail əsgərləri daha 12 fələstinlini həbs edib

00:03 25.11.2024

Bu gün Kəlbəcər Şəhəri Günüdür

00:02 25.11.2024

Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR

21:05 24.11.2024

Elçin Cavadovun "STEAM" və "Əməyin mühafizəsi və təhlükəsizliyi" adlı dərs vəsaitlərinin təqdimatı olub - VİDEO, FOTOLAR

18:08 24.11.2024

Ərdoğanla Putin arasında telefon danışığı olub

14:27 24.11.2024

Prezident İlham Əliyevdən paylaşım: “COP29 iqlim diplomatiyasında dönüş nöqtəsidir!”

10:38 24.11.2024

"Berbokun ittihamlar səsləndirməsi qəbuledilməz idi" - Hikmət Hacıyev

09:45 24.11.2024

Bakıda xanım tiktoker həbs olunub - 836 min manatlıq hədə-qorxu ittihamı ilə

09:01 24.11.2024

Bakıda COP29-un bağlanış plenar sessiyası... - 300 milyard təsdiqləndi + VİDEO (YENİLƏNİB)

00:20 24.11.2024

"Mənə bir də bu barədə sual verməyin" - Qurbanov

00:10 24.11.2024

4 uşaqlı qadının 3 uşaq atası ilə gizli görüşü ikisinin də sonu oldu - "Əl-ayaqları bağlanaraq çəkiclə öldürülüblər" (FOTO)

00:03 24.11.2024

Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR

23:46 23.11.2024

Londonda 24 saat ərzində 3 terror qorxusu yaşanıb - Biri ABŞ səfirliyinin yaxınlığında olub

23:11 23.11.2024

"Qalatasaray"lı oyunçular dalaşdı, "Fənərbağça" isə rəqibi darmadağın elədi

23:00 23.11.2024

Renad Dadaşovun komandası uduzub

22:58 23.11.2024

TÜRKİYƏ XİN BAŞÇISINDAN QORXUNC ANONS: “Putin nə dedi?" - "Nüvə müharibəsi riski artıb, bu, artıq zarafat deyil”

22:19 23.11.2024

Ankaraya qar yağıb, avtomobil yolunda hərəkət çətinləşib - FOTO

22:07 23.11.2024

Azər Qasımlının ölkədən çıxışına qadağa qoyulub - Açıqlama

21:59 23.11.2024

İstanbulda 6 mərtəbəli fabrikdə çıxan yanğın 16 saat sonra nəzarətə alınıb - FOTOLAR (YENİLƏNİB)

21:15 23.11.2024

PKK Suriyada Türkiyənin nəzarətində olan bölgəyə atəş açıb - Bir uşaq ağır yaralanb

20:59 23.11.2024

Rüsvayçı olay: itlə cinsi əlaqəyə girən 76 yaşlı şəxs həbs olundu - FOTO

20:47 23.11.2024

HƏR PAYLAŞIMA 12 MİN MANAT... - Blogerlərin qumar biznesmenləri ilə gizli işbirliyinin detalları açılır

20:17 23.11.2024

RUSİYANIN AVROPANI QORXUDAN "ÜÇBAŞLI RAKET"i: "Qarşısıalınmazdır, Avropadakı istənilən hədəfi maneəsiz vura bilər”

19:16 23.11.2024

Livanda iki ev vurulub: birində 5 nəfərlik ailə "yox olub", digərində isə...

18:13 23.11.2024

Hakan Fidan Lavrovla müzakirə aparıb - Telefonda

18:03 23.11.2024

Qəzzada daha 23 mülki şəxs öldürülüb

17:55 23.11.2024

İri Şəhərlərin Birləşmiş Su Təchizatı Xidməti Naxçıvana da hökm edəcək - Cavid İsmayılzadənin "əli uzandı"

17:47 23.11.2024

“Azərenerji” və “Azərişığ"a əlavə səlahiyyət verildi - Fərman

17:37 23.11.2024

Ərdoğandan Netanyahu haqqında çıxarılan həbs qərarına ilk reaksiya: "Cəsur hökmdür..."

17:24 23.11.2024

Zaur Mikayılovun digər müavini də məmur qardaşı çıxdı - FOTO

17:10 23.11.2024

İordan çayının qərb sahilində həbslər davam edir - Aralarında uşaqlar da var

17:08 23.11.2024

Türkiyə iki ölkədə terrorçuları zərərsizləşdirib

17:00 23.11.2024

Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank 2 günlük rəsmi məzənnəni açıqladı

16:54 23.11.2024

1-ci siniflərin yerdəyişmə prosesinə start verilir

16:33 23.11.2024

Zaur Mikayılovun yeni təyin olunan birinci müavini kimdir? - Maraqlı məlumatlar + FOTO

16:22 23.11.2024

“Azercell”in dəstəyi ilə keçirilən 15-ci Davamlı İnnovasiya Forumu başa çatdı

16:07 23.11.2024

Hərbi xidmətə çağırışla bağlı sərəncam imzalandı

16:01 23.11.2024

Prezident bir qrup şəxsi təltif edib - SİYAHI

15:49 23.11.2024

Əli Əsədov yeni qərar imzalayıb

15:43 23.11.2024

Milli Müdafiə Universiteti ilə bağlı daha bir qərar verilib

15:43 23.11.2024

Pakistanda daha bir terror aktı: ölən və yaralananlar var

15:27 23.11.2024

"Fənərbağça" 95 milyon avroluq oyunçu alır - Mourinyonun qərarı gözlənilir

15:20 23.11.2024

AGENTLİK SƏDRİNƏ DAHA 3 MÜAVİN TƏYİN EDİLDİ - Sərəncam + FOTOLAR

15:07 23.11.2024

Temperatur düşəcək, leysan yağacaq - Xəbərdarlıq

14:55 23.11.2024

Zakir Həsənov generalları topladı, yeni göstərişlər verildi - MN-də müşavirə

13:10 23.11.2024

COP29 zolaqlarında yol nişanları sökülür

12:56 23.11.2024

Cangüdən tələbi rədd olunan partiya sədri: “Əgər mənə sui-qəsd olusa..." - "Ölkədə xaos çıxarmaq üçün məni öldürmək istəyirlər"

DAVAMINI OXU