12-06-2018 [21:02]
ATİF İslam oğlu İSLAMZADƏ,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
e-mail: [email protected]
***
Qədr gecəsi haqqında çox yazılıb. Ancaq nə qədər yazılsa belə, yenə qədr gecəsinin keyfiyyəti topluma aydın ola bilmir.
Bəs islamda qədr gecəsinin yeri necədir? Bunun üçün öncə qədr gecəsi haqqında ciddi bilgi ilə zəngin olan mübarək kitabımız Qurani-Kərimə müraciət etmək lazımdır. Kitaba görə Qurani-Kərim Ramazan ayında göydən enib və eyni ayda tamamlanıb. Bu barədə Qurani-Kərimin "Bəqərə” (İnək) surəsinin 185-ci ayətində oxuyuruq:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُن زِلَ
( O ki, ( Quran) Ramadan ayında endirildi).
Təbiidir ki, biz ayətdən kontekstə uyğun bir hissəni və onun tərcüməsini göstərdik.
Z.Bünyadov, V.Məmmədəliyev ayətin bu qismini bu şəkildə tərcümə etmişlər: "İnsanlara doğru yolu göstərən, bu yolu açıq dəlilləri ilə aydınlaşdıran və (haqqı batildən) ayıran (Quran) ramazan ayında nazil edilmişdir”.
Əlbəttə tərcümə burada geniş izahlarla verilsə də, tərcüməçilik qaydalarına uyğun olaraq, fikri daha yaxşı çatdırmaq baxımından yolveriləndir.
Qədr gecəsi də elə Ramazan ayında göydən enib və Qurani-Kərimin ilk ayəsinin Qədr gecəsində nazil olması barədə bilgi vardır. Gördüyümüz kimi "Qədr” surəsində deyilir ki, "İnna ənzəlnəhu fi ləylətil-Kədr” (Onu Qədr gecəsində nazil etdik).
Qədr (kədr) surəsinin ərəbcə oxunuşunu təsadüfi olaraq təqdim etmirik. Burada məqsədimiz budur ki, sözü əslinə uyğun diqqətə çatdıraq ki, mənaya uyğun olsun. Öncə onu da bildirək ki, Qədr gecəsi kimi deyil, Kədr gecəsi kimi oxunuşu düzgündür. Çünki ərəbcədə qaf "q” səsini yox, "k” səsi ilə oxunur. Bu eyni zamanda bizə onu göstərir ki, Qurani-Kərimi görmədən onu düzgün oxumaq olmur və bu da müəyyən təhriflərə səbəb olur. Surənin oxunuşu belədir:
1. İnna ənzəlnahu fi ləylətil kədr. 2. Və ma ədrakə ma ləylətul kədr. 3. Ləylətul-kədri xəyrun min əlfişəhr.
4. Tənəzzəlul məlaikətu vər-ruhu fiha biizni rəbbihim min-kulli əmr. 5. Səlamun hiyəhətta mətləil fəcr.
Rəhman və Rəhim Allahın ismiylə.
Biz onu Qədr gecəsində nazil etdik.
Qədr gecəsinin nə olduğunu necə idrak edə bilərsən?
Qədr gecəsi min aydan xeyirlidir.
Mələklər və Ruh o gecə Rəbbinin izniylə hər əmri yerinə yetirmək üçün enərlər.
Dan yeri sökülənə qədər səlamətlik olar.
Məlumdur ki, Qədr gecəsinin müəyyən günlərə düşməsi barədə bilgilər mövcuddur. Ancaq bizim şəxsi qənaətimizə görə Qədr gecəsini bilmək mümkün deyil. Çünki Uca Allah bu mübarək güni Ramazan ayı içində gizləmişdir. Bu kiçik surədə çox ciddi məqamlar vardır ki, bir çox məsələni şübhə altına ala bilər.
Birinci deyilr ki, "Qədr gecəsi” min aydan xeyirlidir. Əgər burada min ay müddəti konkret zamanı ifadə edirsə, başqa bir rəmz deyilsə, o zaman on iki ay ilə
götürüldükdə 80-ildən ( konkret 83 il) yuxarıdır. Bu da bir insanın qoca ömrünü ifadə edir. Təsəvvür edin ki, bir gün Qədr gecəsində oruc tutan adam 80 il yaşantısını xeyirli etmiş olur. Bu günün İnsanı bundan artıq yaşamaq imkanında da deyil. Əgər on yeddi yaşından cəmi bircə gün həmin gündə oruc tutsa, yaxud namaz qılsa o artıq 100 yaşına qədər qurtulmuş olur. Təbiidir ki, riyakarlar və münafiqlər bu fürsətdən o saat isifadə edərlər. Ancaq Uca Allah ibadəti ibadət içində gizlədiyi üçün bundan istifadə etmək mümkün deyil. Bu gizlilik ərkanı yalnız Qədr gecəsi ilə bağlı deyil. İslamda müəyyən ibadətlər vardır ki, bir-biri içində gizlidir. Uca Allah ibadəti tam etməyi və bu yüksək məqama zəhmətlə yetişməyi münasib bilir. Misal üçün, Əsmail-Hüsna (Uca Allahın Gözəl İsimləri) içində Uca Allahın çox əzəmətli adlarından biri olan İsmi-Əzəm ( Əzəmətli AD) gizlidir. Aydındır ki, Uca Allahın "Əsmail-Hüsna”sı Qurani-Kərimdən alınmışdırş Bu baxımdan böyük ehtimalla ba ad da bu İsimlər içində gizldir. Həzrəti peyğəmbərimizin müəyyən hədislərində çox heyrətamiz bilgiər vardır. Bunlardan biri belədir ki, "Sevgili peyğamberimiz hadisi-şerifleıinde Hz. Ayşe validemize şöyle buyurdu: - Ya Ayşe! Biliyormusun? Allah, bana kendisiyle dua edildiği zaman, duamn kabul edile bileceği bir isim ögretti (O İsmi-Azamdır).
Hz. Ayşe Validemiz: - Annam, babam sene feda olsun Ya Resulallah, onu bana ögretiımisin? - dedi.
Resulü-Ekrem: - Onu sana söylemek olmaz, ya Ayşe! buyurdu” (Yusif Tavaslı. Müslüman ailenin tam dua kitabı. İstanbul, 1981, s 487)
Bu mənbədə göstərilən başqa bir hədisi-şərifdə Həzrəti peyğəmbər İsmi-Əzəm haqqında açıqlama verir: "Sevgili Peyqamberimiz İsmi-Azam hakkında şöyle buyuruyor” Cenabı Hakkın Ismi-Azamı (en büyük İsmi) o mübarek İsimdir ki, onunla (o İsmi-Azamla) dua edilince dua Cenabı Hakk tarafindan kabul edilir. O İsmi-Azam ile Cenabı Haktan bir dilek dilenince (bir şey istenince) Cenabı Hakk hemen verir” ( s 488).
Göründüyü kimi bu Uca Adın gizli olduğu, bu yolda xüsusi əziyyət çəkib, məqam qazanmayan şəxslərə bildirilməyəcəyi aydın olur. O, hətta Həzrəti peyğəmbərimizin (SƏS) çox sevdiyi xanımı olsa belə.
Böyük ədəbi abidəmiz "Kitabi-Dədə Qorqud”da bu İsmin xüsusi qüvvəsi öz səciyyəsini tapıb: "Dəli Qarçar qılıcın əlinə aldı. Yuqarısından öygə ilə həmlə qıldı. Dəli bəg dilədi ki, Dədəyi dəpərə çala. Dədə Qorqut ayıtdı: "Çalırsan əlün qurısun!” - dedi. Həqq təalanın əmrilə Dəli Qarçarın əli yuqarıda asılu qaldı. Zira Dədə Qorqut vilayət issi idi, diləgi qəbul oldı” (Kitabi-Dədə Qorqud. Bakı, 1988, s56).
Göründüyü kimi Allahu-Təalanın İsmi-Əzəmini hər kəs bilməsə də, 99 adını oxumaqla onun içində bu Möhtəşəm Adı da oxuyuruq. Elə bu qayda ilə bir ay oruc tutanlar Qədr gecəsində də oruc tutub, böyük savab qazanıb, 80-ildən yuxarı ömürlərini xeyirli edə bilirlər. Hələ təsəvvür edin ki, hər il oruc tutanlar neçə min il gələcəyin savabını və xeyrini qazanmış olurlar. Bu baxımdan biz, Qədr gecəsinin hansı gecə olduğunun bəlli olmasını mümkün hesab etmirik. Bu elə bu gecənin məram və məqsədinin quruluşu baxımdan da bəlli bir gün kimi məlum olması açıq-aydın görünür ki, imkansızdır.
Biz diqqəti başqa bir istiqamətə də yönəltmək istəyirik. Uca Allah surənin son ayətində bildirir ki, "Səlamun hiyəhətta mətləil fəcr ( O gecə sübhə qələr səlamətlik olar). Əgər biz, Qədr gecəsinin konkret bir gün kimi qəbul etsək, o gecə hər hansısa bir salamatlıq olmazsa, o zaman ayət doğru yerini almış olmaz. Beləliklə qeyd etdiyimiz səbəblərdən biz, Qədr gecəsinin bəlli olmadığını, ancaq Ramazan ayının içindəki günlərdən biri olduğunu və Ramazan orucu tutanların o gecədən xeyir qazandığını qəbul edirik.
Lucas Hernandez AVRO-2024-də oynaya bilməyəcək
"Qalatasaray"ın canlı əfsanəsi peşman olub: "Kasilyas dedi ki, həyatımı məhv etdin..."
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Bakcell çempion şahmatçı Ülviyyə Fətəliyevanı təbrik etdi - FOTOLAR
Gürcüstan parlamentinin qarşısında polislə etirazçılar arasında toqquşma olub - Saxlanılanlar var
Sabiq nazirin məhkəməsində şok ifadə: "Pullar dollara çevrilir və Komitə sədrinə verilirdi..."
Nazir Vüqar Hüseynovu da yola salacaq? - KTN-nin mətbuat xidmətində yeni təyinat oldu
Ərdoğanla CHP lideri bir araya gəldi - FOTOLAR (Yenilənib)
İki bankın əmlakları satışa çıxarıldı - Bu qiymətlərə
Kafedra müdiri nazirliyə icarəyə obyekt verib
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
"Beşiktaş" Devin Özekə rəsmi təklif göndərdi - "İki gün vaxt verin!"
Sergen Yalçın, yoxsa Barış Alper Yılmaz? - Aktrisa heç bir ilə sevgili olmadığını deyir
Ağcabədidə qətl: 32 yaşı şəxs qardaşı arvadını öldürdü
ONLARA BİRDƏFƏLİK MADDİ YARDIM VERİLƏCƏK - Sərəncam
SABİQ NAZİR REKTOR TƏYİN OLUNDU - Sərəncam
İlham Əliyev Rusiya rəsmilərini qəbul edib - FOTO (YENİLƏNİB)
"O biri dünyada bizi cənnət gözləyir" - Abdi Şərifov + VİDEO
Dini liderlərinin Şuşa Bəyannaməsi qəbul edilib
“Azərsun Holdinq”ə 25 min manatadək cərimə protokolu yazılıb
Partiya sədri: "Polislə dava etmək mənə və ya partiyama yaraşmaz"
Ərdoğan sosial mediada şou verən deputatlara "təpindi": "Gərək hər şeyi mən deyəm?!" - FOTOLAR
Dövlət Neft Fondu 623,4 milyon dollar satıb - Aprel ayı ərzində
Zəlimxan Məmmədli Gürcüstana getdi: "Bu günə şükür..." - FOTOLAR
“Azərikard”ın baş direktor müavini şirkətdən ayrılıb
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
“Xalçalarda yaşayan tariximiz” adlı sərginin açılışı olacaq
“Alatava” ilə bağlı son qərar verildi - VİDEO
İcra başçısının qardaşı oğlu: “Atamı bu hərəkətinə görə öldürdüm” - Sabiq rəisin qətliylə bağlı sensasion ifadə
ABŞ Azərbaycanın bu şirkətinə sanksiya tətbiq etdi - Səbəb
Füzuli şagirdləri üçün “Nar”dan gözəl hədiyyə - FOTOLAR