Bu günlərdə müğənni Röya Ayxan mətbuat konfransında aylıq gəliri barədə məlumat verib. Onun öz gəliri haqda açıqlaması kifayət qədər diqqət çəkib. Müğənninin "deyirlər ki, ay ərzində 1 milyon, 700-800 min qazanıram. Onun 100 mini gedir mənim ailəmə, qalan məbləğ klipə, studiyaya, aranjemana sərf olunur” deməsi müğənnilərin vergi ödəyib ödəmədiklərini yenidən gündəmə gətirib. Görəsən bu qədər gəliri olan müğənni dövlətə nə qədər vergi ödəyir və ya ödəməlidir?
İnkişaf etmiş ölkələrdə müğənnilər dövlət büdcəsinə xeyli vergi ödəyir. Lakin xaricdə də vergidən yayınan müğənnilər, aktryorlar var. Məsələn, Hollivud ulduzlarının vergidən yayınmaq üçün gəlirlərini az göstərdikləri, bu səbəbdən də böyük məbləğlərdə cərimə edildikləri barədə məlumatlar eşidirk.
Elə qonuşu Türkiyədə baş verənləri götürək. Ötən il Türkiyə mətbuatında yayılan məlumata görə məşhur müğənnilər gəlirlərini o qədər az göstrəmişdilər ki, vergi orqanları 11 müğənnidən cəmi 55 min türk lirəsi (20 min manat) vergi toplaya bilmişdi.
Bəs Azərbaycanda vəziyyət necədir?
Araşdırmalarımızdan belə məlum oldu ki, qanuna görə, əgər müğənninin gəliləri il ərzində 120 min manatdan çox deyilsə, bu zaman VÖEN almaqla dövlətə sadələşdirilmiş formada 4 faiz vergi ödəməlidir. Lakin gəlir qeyd edilən rəqəmi keçərsə, 18 faiz ƏDV ödəməlidir. Hər hansı bir vasitə ilə müğənninin vergidən yayındığı aşkarlanarsa nəzərdə tutulan cərimələrlə yanaşı həmin şəxsin 3 aydan 6 aya qədər el şənliklərində, konsertlərdəki çıxışı qadağan oluna bilər. Məbləğin miqdarından aslı olaraq bu qadağa 1 il müddətinə qədər uzadıla bilər.
Aparılan araşdırmalar onu da göstərir ki, ölkəmizdə ən məşhur, yüksək gəlir əldə edən, o cümlədən təkcə ailəsi üçün ayda 100 min xərclədiyini deyən Röya Ayxanın özü adi formada 4 faiz vergi verməklə kifayətlənir. Bu barədə müğənninin prodüseri Kənan Bayramov "YeniMüsavat”a açıqlamasında bildirib:
"Doğrudur, Röya xanım mətbuat konfransında öz gəlirləri barədə danışıb. Bildirim ki, sənətçi uzun illərdir ki, vergi ödəyicisidir. Sizcə elə bir şey ola bilərmi ki, Röya öndə gedən müğənni olsun, amma vergi ödəməsin. Biz istəsək də istəməsək də vergi ödəməliyik, çünki bu ölkədə yaşayıb gəlir əldə edirik. Röya Ayxan vergi orqanları ilə birgə razışladırılımış məbləği hər üç aydan bir ödəyir”.
Keçirilən sorğulardan o da məlum olub ki, ölkədə toy biznesindən ən çox gəlir əldə edən də məhz Röya Ayxandır. Əldə etdiyimiz məlumata görə, müğənni bir toyda yarım saat çıxış üçün 6 min manat tələb edir. Bəs görəsən hər toy gəliri üçün müğənni vergi ödəyirmi?
Prodüser Kənan Babayev verdiyimiz sualdan bir az təəccübləndi:
"Adətən toy məsələsi ilə bağlı şadlıq evlərinin 99 faizinin administratoru ilə müqavilə imzalayırıq. Lakin bir çox hallarda toy sahibi ilə öz aramızda anlaşmamız olur, buna görə də müqaviə bağlamırıq. Röya xanım hər toy üçün niyə vergi ödəməlidir ki?! Ümumiyyətlə sizin vergi sistemi haqqında anlayışınız var?!
Qeyd etdiyim kimi, Röya Ayxan 3 aydan bir "kvartalnıy” vergisini vaxtlı-vaxtında ödəyir, Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna pul köçürür”.
İqtisadçı Rəşad Həsənov prodüserin bu yanaşmasının qanunsuz olduğunu, müğənnilərin hər bir gəlir əldə etdiyi xidmət üçün vergi ödəməli olduğunu deyib:
"Qanuna əsasən şou-biznes zümrəsinə məxsus olan şəxslər hər bir xidmətləri üçün müqavilə imzalamalı, əldə etdiyi ödəniş barədə vergi orqanlarına dəqiq məlumat bildirməlidir. Müqavilədə gəlirlər birmənalı şəkildə əks olunmalıdır. Sonrakı mərhələdə isə ödəniş gəlirləri vergi tutma agentinə çevrilməlidir.
Artıq 10 ildən çoxdur ki, dünyada və eləcə də ölkəmizdə partnyorluq müqaviləsi imzalanır ki, şou-biznes nümayəndələri əsasən bu yolla vergi ödəməyə üstünlük verir. Bu müqaviləni imzalayan şəxslər bir sıra öhdəlik götürərək qarşılıqlı əməkdaşlıq mühitində işləyirlər. Müqaviləyə əsasən burda bütün maliyyə əməliyyatları rəsmiləşdirilməli, əldə edilən gəlirlər göstərilməlidir. Razılaşmaya görə vergi orqanları ilə vergi ödəyicisi arasında növbəti dövr üçün gəlir proqnozu olur. Vergi ödəyicisi öhdəlik götürüb gəliri barədə və gələcək gəlirinin göstərilən məbləğdən az olmayacağını bildirib müəyyən məbləğ proqnozlaşdırır.
Vergini ödəyənlər birbaşa Pensiya Fonduna da ödəniş etmiş olur. Vətəndaşlar müqavilə ilə çalışaraq, əldə etdiyi gəlirləri tam şəkildə göstəməklə gələcəkdə özü üçün yaxşı pensiya-müavinəti qazanmış olur”.
Ekspert müğənnilərin qanunsuz olaraq vergidən yayınması sayəsində ölkə büdcəsinə külli miqdarda ziyan dəydiyini deyib:
"Bu, ciddi məsələdir. Məlumdur ki, son vaxtlar çoxlu sayda müğənni toylardan, el şənliklərindən kifayət qədər gəlir əldə edir. Lakin onlar gəlirlərini gizlədib vergidən yayına bilirlər. Bu, geniş yayılıb və ənənəvi forma alıb. Bunun qarşısını almaq isə çox çətin prosesdir. Əgər bütün məsələlər qanuni şəkildə aparılsa ölkə iqtisadiyatının da vəziyyəti xeyli yaxşılaşar. Bunun üçün isə bir sıra layihələr həyata keçirilməli, xüsusi proqramlar hazırlanmalıdır, vergidən yayınan müğənnilərə qarşı sərt sanksiyalar tətbiq edilməlidir.
Müğənnilər unutmamalıdır ki, onlar xalqın dəstəyi ilə qazanc əldə edirlər. Onların yayındığı vergi ödənişləri hansısa sosial problemi olan insanlara kömək edə bilər. Onlar dövlət və xalq qarşısında məsuliyyət daşıdıqlarını bilməlidirlər”.
Hansı müğənnilərin vergidən yayınması məlum olub?
Ötən illərdə vergidən yayınan müğənnilər barəsində məlumatlar yayılmışdı. Onların arasında müğənni Vasif Məhərrəmli, rəqqasə Fatma Abdullayevanın adları hallanırdı.
Hazırda bu siyahıda hansı müğənnilərin yer alması barədə Vergilər Nazrilyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Şahin Məmmədova müraciət ünvanladıq. Nazriliyik rəsmisi bu günlərdə həmin müğənnilərin adını açıqlayacaqlarını qeyd edib.
Əməkdar artisit nə qədər vergi ödədiyi barədə məlumatsızdır...
Bir neçə tanınmış müğənni arasında kiçik sorğu keçirib dövlətə nə qədər vergi ödədikləri ilə maraqlandıq.
Əməkdar artist Elza Seyidcahan nə qədər vergi ödədiyi barədə məlumatsız olduğunu bildirib. Müğənni iştirak etdiyi toylar üçün müqavilə imzalmadığını da etiraf edib.
Toylardan daha çox gəlir əldə edən müğənnilər sırasında olan Nadir Qafarzadənin prodüseri Zaur (özünü belə təqdim etdi) da bildridi ki, müğənni iştirak etdiyi toylar üçün müqavilə imzalamır.
Müğənni İzzət Bağırov isə hər bir çıxışı üçün vergi ödədiyini deyib:
"Təkcə mənim deyil, ansamblımın bütün üzvlərinin VÖEN-ni var. İştirak etdiyimiz şadlıq evləri bizim çıxışları qeydə alır. Vergi orqanları da şadlıq evləri ilə əlaqə saxlayıb orda keçirilən toyların sayı, çıxış edən müğənnilər, onların gəliri barəsində məlumat əldə edir”.
Müğənni-bəstəkar Cabbar Musayev də 2004-cü ildən bəri vergi ödəyicisi olduğunu, hər fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq qarşılıqlı müqavilə bağladığını bildirib.
Əməkdar artist Nüşabə Ələsgərli də proqnozlaşdırılımış müqavilə əsasında vergi ödədiyini deyib.
