Vicdanımız olsun, Xocalını unutmayaq
28-02-2023 [00:08]
Zülfiyyə Mustafayeva
Mia.az saytı
***
Xocalı haqqında özüm qəsdən bu gün yazıram. O gün QHT Agentliyinin tədbirində də dedim. Nə qədər ki, içi mənqarışıq, bu faciəni yalnız fevralın 25-də yada salıb, 26-da axşam mövzunu baglayacagıq, bizi dünyada saya salan olmayacaq.
Özümüz aglayıb, özümüz eşidəcəyik. Düzdü, bəzi ölkələrə, parlamentlərə sözümüzü keçirmişik. Amma dünən baxıram, Türkiyəni çıxmaq şərtilə digər ölkələrin səfirliklərinin canı çıxır “soyqırım” deməyə, başımıza gələnlərin səbəbkarının erməni və rus oldugunu etiraf etməyə.
Elə götürək Amerikanı. Ay qırmızı dərili yerli camaatın nəslini qırıb dövlət quranlar, niyə hər şeyi öz adı ilə çagırmırsınız? O Nensinin aglamasına nə qədər pul lazımdı? Verək, bizimçün da aglasın. Yaxud, Böyük Britaniya səfirliyi. İki kəlmə ilə başsaglıgı veriblər. Öz adıma deyirəm ki, başınıza dəysin.
Təqsir bizdədi, ona söz yox. Mediada, QHT-lərdə, ekspetlərdə, siyasətçilərdə, aşagı-yuxarı hər kəsdə.
Müharibəni udmuşuq deyə, bəlkə çoxları toxtayıb. Amma il-ildən Xocalıya dair yeni dəhşətlər ortaya çıxır, indəyə qədər eşitmədiyimiz vəhşiliklərdən danışır şahidlər. Xüsusən, qadınlar. Mən onsuz da müharibə, qadın və uşaq sözünün bir araya gəlməsindən vahiməyə düşən adamam. Qadınların Xocalıda başına gətirilən müsibətlərə dair hekayələrə isə heç dayana bilmirəm. Özü də bu hekayələr get-gedə daha dəhşətli fraqmentləriylə xatırlanır. Fikirləşirsən ki, 31 il keçib, bəlkə insan yavaş-yavaş unudar, hətta bəzi detallar yaddan çıxar. Xeyr. Təcavüz və işgəncə hadisələrini beyin format edə bilmir. Əksinə, illər keçdikcə, zərərçəkənlər baş verənləri daha detallı və dəqiq xatırlamaga başlayır, hətta düşmənin simasını gözünün önündə canlandırır.
Xocalı qadınlarını göz önündən itməyə qoymayın. Onlar canlı tarixdi və biz hələ bundan sonra bu qadınlarla işi daha da gücləndirməli, təcavüz və işgəncə faktlarını dünyanın gözünün içinə soxmalıyıq. O gün QHT Agentliyinin tədbirində qadınlarla baglı yeni hekayələr eşitdim. Bunları söyləmək üçün yıgıncaq gözləməyin. Yoxsa o qadınlar itəcək, gizlənəcək. Onsuz da danışa bilmirlər. Bəzən öz başına gələnləri üçüncü şəxsin adına quraşdırırlar. Olsun, çıxaraq ortaya, təki danışsınlar.
Amma əsla bu söhbətləri medianın materialına çevirəndən sonra bir kənara atmayın. Özünüz də yaxşı bilirsiniz ki, əgər Xocalı üçün nəsə etmək istəyiriksə, dünyanı silkələmək istəyiriksə, sadəcə, həyat hekayələri kifayət deyil. Təbii ki, faktlar, sübutlar hüquqşünasların işidi. Bizsə dünyanın beyin institutları, araşdırma və analiz mərkəzlərinin gözünə girək. Erməniləri çox qıcıq edən yəhudi icmaları ilə əməkdaşlıq edək. Onların “xolokost”u dünyaya qəbul etdirməkdə metodları güclüdü. Bosniya-Hersoqovinada müharibə zamanı qadınların kütləvi təcavüzünün müharibənin sistemli hissəsi oldugunu sübut edən QHT-lərlə əməkdaşlıq edək. Onlardan da öyrənək.
Məsələn, Xocalı soyqırımında təcavüzə və işgəncəyə məruz qalan qadınların Psixoloji Reablitasiya Mərkəzini yaradaq. Beynəlxalq təşkilatları əməkdaşlıga dəvət edək. Ölkəyə ayaq basan əcnəbi ekspertləri, siyasətçiləri, hər kəsi aparaq o Mərkəzə. Dünyanın beyninə işləyək.
Özümüz də vicdanlı olaq. Əslində bu işin ən başında biz dayanırıq. Fevralın 25-dən 26-na qədər, elə indi də sosial şəbəkələr gündəlik işini dayandırmadı. Mal satan, reklam verən, şəkil paylaşan, ad günü, toy edən, əyləncə videoları çəkən, canlı yayımda zarafatlaşanlar, estetik əməliyyatların nəticələrini müzakirə edənlər. Yutubda adını çəkmək istəmədiyim komediya verilişlərindən birinin qısa fraqmentini qoymuşdular ayın 26-da. Yeni yüklənən videoların arasında idi.
İldə bircə hamı sözü bir yerə qoyub bütün bunları dayandıra bilməzdi? Biz gönüqalın adamlarıq, başa düşdüm, bəlkə bunu dövlət qurumları edəydi heç olmasa? Bir günlük əyləncəli, reklama aid nə varsa, hər şeyi baglayın, dünyaya bir mesaj verək, olmazmı?
Bəlkə dı çoxları bilmir ki, ölkəmizdə Hərb Muzeyi və onun da içində Xocalı Muzeyi var. Giriş də pulsuzdu. Kim gedib ora? O gün tədbirdə iştirakçılardan biri dedi ki, orta məktəbdə oxuyan nəvəsinə hələ də Xocalıya dair dərs keçməyiblər, inşa yazdırmayıblar. Mənim rus bölməsində oxuyan ogluma bir həftə əvvəldən Xocalıya dair dərs keçməyə başlayıblar. Azı 4 esse yazıb, müxtəlif fənlərdən. Söz sözə gələndə rus bölməsini bəyənmirsiniz, burada da hələ mənə dodaq büzən tapılacaq. Amma müqayisə etdim, sadəcə.
İndi gedin, kənarda düşünün.
MİA.AZ
Çempionlar Liqası: "Qarabağ" uduzur (Yenilənir)
Baş məşqçi niyə pərt olmalıdır, Anar Hacıyev?! - "Məni aparın ora, sual verim də Qurbanova..."
Ali Koçun rəqiblərindən bir geri çəkildi
Ruben Vardanyan Bakıda hakim qarşısında: "Paşinyan, Minsk qrupu üzvləri və BQXK nümayəndələri..."
Ziraat Türkiyə Kuboku: yeddi oyun keçirilib
FIFA klublara 355 milyon dollar ödəyəcək - Dünya çempionatına görə
ABŞ "TikTok"un ölkədəki payını aldı: "Çinlə anlaşdıq"
Jurnalistin sualı Trampı qəzəbləndirdi: "Ölkənə zərər vermə, liderinə bunu deyəcəm, sakit ol!"
Məşhur aktyor 89 yaşında vəfat edib
"Sonsuz qardaşlıq – IV" çoxmillətli birgə təlimi: 5 ölkənin xüsusi təyinatlıları Azərbaycanda - VİDEO
Ərdoğan basketbolçularla görüşüb
İlham Əliyev BƏƏ Prezidentini Qarabağda qarşıladı, 14 sənəd imzalandı - SİYAHI + FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Ali Məhkəmənin hakimi təqaüdə göndərilib - FOTO
İstanbulu içməli suyla təmin edən göllər quruyur - Açıqlama
Qəzzada ölənlərin sayı 64 964 nəfərə çatıb
Deputat: "İşimin başındayam, narahat olmayın”
Sabah leysan olacaq - Xəbərdarlıq
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Şuşada İlham Əliyevin adından BƏƏ Prezidentinin şərəfinə rəsmi nahar verilib - FOTO
Prezidentlər güllələnmiş heykəllərə baxıblar - FOTOLAR
Zaqatala sakini bağında döyülüb
Azərbaycan və BƏƏ liderləri Şuşa qalasının önündə - FOTO
Lüksemburq Fələstin Dövlətini tanımağa hazırlaşır
İlham Əliyevlə BƏƏ lideri Yeni Şuşa məscidində - FOTOLAR
"Qalatasaray" klubu hücumçuya elə təklif verdi ki... - "Menecerini dəyiş, 5 milyon al!"
Bakıda Beynəlxalq Kitab Sərgisi keçiriləcək - Bu tarixdə
İspaniya "Eurovision"dan imtina etdi - Bu ölkəyə görə
Müğənni Elza Seyidcahan magistraturaya qəbul olub
Cəlilabadda məktəbli bıçaqlanıb
“Veysəloğlu Distribusiya” ucqar kəndlərdə məktəblilərə dəstəyini davam etdirir - “Xoşbəxtlik Çantası” layihəsinin növbəti mərhələsi baş tutdu (FOTOLAR)
İsrail Livanı vurdu: dörd uşaq, yeddi qadın yaralanıb
Tramp: "Qətər bizim vacib tərəfdaşımızdır"
Xalq artisti dəfn olundu (Yenilənib)
İlham Əliyev və BƏƏ lideri Daşaltıda - FOTOLAR
Nəsimidə yük avtomobilindən oğurluq olub
Sabah yağış yağacaq
İƏT Mədəniyyət Festivalının tarixi dəyişib
Xətai rayonunda evlərin birindən oğurluq olub
Əlisəmid Kür reanimasiyaya yerləşdirildi
Partiya funksioneri tibb bacısını şantaj edirmiş... - 5 il müddətinə həbs gözləyir (FOTO)
Buraxılış imtahanında dəyişiklik olacaq: "Dərslikdə olmayan, tanımadıqları bir mətni təqdim edirik, çünki..."
Bu il 491 nəfərin diplomu tanınmayıb
Həftəsonu ilin ikinci Günəş tutulması baş verəcək
AKP İstanbulun daha bir bələdiyyəsini "ovlayır" - CHP "çökdürülür"