Vicdanımız olsun, Xocalını unutmayaq
28-02-2023 [00:08]
Zülfiyyə Mustafayeva
Mia.az saytı
***
Xocalı haqqında özüm qəsdən bu gün yazıram. O gün QHT Agentliyinin tədbirində də dedim. Nə qədər ki, içi mənqarışıq, bu faciəni yalnız fevralın 25-də yada salıb, 26-da axşam mövzunu baglayacagıq, bizi dünyada saya salan olmayacaq.
Özümüz aglayıb, özümüz eşidəcəyik. Düzdü, bəzi ölkələrə, parlamentlərə sözümüzü keçirmişik. Amma dünən baxıram, Türkiyəni çıxmaq şərtilə digər ölkələrin səfirliklərinin canı çıxır “soyqırım” deməyə, başımıza gələnlərin səbəbkarının erməni və rus oldugunu etiraf etməyə.
Elə götürək Amerikanı. Ay qırmızı dərili yerli camaatın nəslini qırıb dövlət quranlar, niyə hər şeyi öz adı ilə çagırmırsınız? O Nensinin aglamasına nə qədər pul lazımdı? Verək, bizimçün da aglasın. Yaxud, Böyük Britaniya səfirliyi. İki kəlmə ilə başsaglıgı veriblər. Öz adıma deyirəm ki, başınıza dəysin.
Təqsir bizdədi, ona söz yox. Mediada, QHT-lərdə, ekspetlərdə, siyasətçilərdə, aşagı-yuxarı hər kəsdə.
Müharibəni udmuşuq deyə, bəlkə çoxları toxtayıb. Amma il-ildən Xocalıya dair yeni dəhşətlər ortaya çıxır, indəyə qədər eşitmədiyimiz vəhşiliklərdən danışır şahidlər. Xüsusən, qadınlar. Mən onsuz da müharibə, qadın və uşaq sözünün bir araya gəlməsindən vahiməyə düşən adamam. Qadınların Xocalıda başına gətirilən müsibətlərə dair hekayələrə isə heç dayana bilmirəm. Özü də bu hekayələr get-gedə daha dəhşətli fraqmentləriylə xatırlanır. Fikirləşirsən ki, 31 il keçib, bəlkə insan yavaş-yavaş unudar, hətta bəzi detallar yaddan çıxar. Xeyr. Təcavüz və işgəncə hadisələrini beyin format edə bilmir. Əksinə, illər keçdikcə, zərərçəkənlər baş verənləri daha detallı və dəqiq xatırlamaga başlayır, hətta düşmənin simasını gözünün önündə canlandırır.
Xocalı qadınlarını göz önündən itməyə qoymayın. Onlar canlı tarixdi və biz hələ bundan sonra bu qadınlarla işi daha da gücləndirməli, təcavüz və işgəncə faktlarını dünyanın gözünün içinə soxmalıyıq. O gün QHT Agentliyinin tədbirində qadınlarla baglı yeni hekayələr eşitdim. Bunları söyləmək üçün yıgıncaq gözləməyin. Yoxsa o qadınlar itəcək, gizlənəcək. Onsuz da danışa bilmirlər. Bəzən öz başına gələnləri üçüncü şəxsin adına quraşdırırlar. Olsun, çıxaraq ortaya, təki danışsınlar.
Amma əsla bu söhbətləri medianın materialına çevirəndən sonra bir kənara atmayın. Özünüz də yaxşı bilirsiniz ki, əgər Xocalı üçün nəsə etmək istəyiriksə, dünyanı silkələmək istəyiriksə, sadəcə, həyat hekayələri kifayət deyil. Təbii ki, faktlar, sübutlar hüquqşünasların işidi. Bizsə dünyanın beyin institutları, araşdırma və analiz mərkəzlərinin gözünə girək. Erməniləri çox qıcıq edən yəhudi icmaları ilə əməkdaşlıq edək. Onların “xolokost”u dünyaya qəbul etdirməkdə metodları güclüdü. Bosniya-Hersoqovinada müharibə zamanı qadınların kütləvi təcavüzünün müharibənin sistemli hissəsi oldugunu sübut edən QHT-lərlə əməkdaşlıq edək. Onlardan da öyrənək.
Məsələn, Xocalı soyqırımında təcavüzə və işgəncəyə məruz qalan qadınların Psixoloji Reablitasiya Mərkəzini yaradaq. Beynəlxalq təşkilatları əməkdaşlıga dəvət edək. Ölkəyə ayaq basan əcnəbi ekspertləri, siyasətçiləri, hər kəsi aparaq o Mərkəzə. Dünyanın beyninə işləyək.
Özümüz də vicdanlı olaq. Əslində bu işin ən başında biz dayanırıq. Fevralın 25-dən 26-na qədər, elə indi də sosial şəbəkələr gündəlik işini dayandırmadı. Mal satan, reklam verən, şəkil paylaşan, ad günü, toy edən, əyləncə videoları çəkən, canlı yayımda zarafatlaşanlar, estetik əməliyyatların nəticələrini müzakirə edənlər. Yutubda adını çəkmək istəmədiyim komediya verilişlərindən birinin qısa fraqmentini qoymuşdular ayın 26-da. Yeni yüklənən videoların arasında idi.
İldə bircə hamı sözü bir yerə qoyub bütün bunları dayandıra bilməzdi? Biz gönüqalın adamlarıq, başa düşdüm, bəlkə bunu dövlət qurumları edəydi heç olmasa? Bir günlük əyləncəli, reklama aid nə varsa, hər şeyi baglayın, dünyaya bir mesaj verək, olmazmı?
Bəlkə dı çoxları bilmir ki, ölkəmizdə Hərb Muzeyi və onun da içində Xocalı Muzeyi var. Giriş də pulsuzdu. Kim gedib ora? O gün tədbirdə iştirakçılardan biri dedi ki, orta məktəbdə oxuyan nəvəsinə hələ də Xocalıya dair dərs keçməyiblər, inşa yazdırmayıblar. Mənim rus bölməsində oxuyan ogluma bir həftə əvvəldən Xocalıya dair dərs keçməyə başlayıblar. Azı 4 esse yazıb, müxtəlif fənlərdən. Söz sözə gələndə rus bölməsini bəyənmirsiniz, burada da hələ mənə dodaq büzən tapılacaq. Amma müqayisə etdim, sadəcə.
İndi gedin, kənarda düşünün.
MİA.AZ
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Azərbaycan dili üzrə iyunun 29-da keçirilən test imtahanının nəticələri elan olunub
Abituriyentlərin şikayətləri araşdırılıb, bəzilərinin imtahan balları artırılıb - DİM-dən açıqlama
Şahbaz Şərif Füzuli Beynəlxalq Hava Limanında qarşılandı - FOTO
Prezident İlham Əliyev Xankəndidə - FOTOLAR (Yenilənib)
Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri Xankəndidə fabrikin fəaliyyəti ilə tanış olublar
Güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
Müəllimlərin işə qəbulu üzrə test imtahanı mərhələsinə start verilir
Sadır Japarov Azərbaycana gəlib
Vüqar Səfərlinin şikayəti rədd edildi - Ali Məhkəmədən qərar
ONLAR KONSTİTUSİYA MƏHKƏMƏSİNƏ HAKİM TƏYİN OLUNUR - Siyahı
Rusiyada Azərbaycanın xəbər saytlarına giriş məhdudlaşdırılıb
İlham Əliyev Rəşid Meredovu qəbul edib - FOTOLAR
Prezident İlham Əliyev Xankəndi Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksinin təməlini qoydu - FOTOLAR
Prezident İlham Əliyev Lukaşenkoya məktub göndərib - MƏTN
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Kamal Kılıçdaroğlunun ofisi satışa çıxarıldı - Elan ictimailəşdikdən dərhal sonra... (FOTOLAR)
“MilliKart”a lisenziya verildi
BAKIDA TƏHLÜKƏ SAÇAN KANALZASİYA LYUKLARI... - VİDEO, FOTO
Bakıda 14-cü mərtəbədən yıxılan qız sağ qalıb
"Azərbaycan Dəmir Yolları”nda nə baş verir? - Daha bir nəfər "Bakı Metropoliteni"nə keçdi
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı gəmilərə xəbərdarlıq verilib
Daha bir "qazzapravka"nın fəaliyyəti dayandırıldı
Azərbaycanlı Xarkov vilayəti üzrə baş prokuror təyin olunub
İlham Əliyevlə Paşinyanın Dubayda görüşü planlaşdırılır
İstirahət mərkəzində fəhləni elektrik cərəyanı vurub
İndoneziyada içində 65 nəfərin olduğu bərə batıb: 38 nəfər itkin düşüb, 4 nəfərin isə cəsədi tapılıb
"Hizbullah" lideri: "Bizi tərksilah etmək istəyirlər, ancaq..."
Müəllimə onu qaçıranları məhkəmədə bağışladı
Azərbaycan nefti bir dollar qalxdı
"Azəriqaz"da "optimallaşdırma" siyasəti: aşağılar ixtisar edilir, yuxarılar isə..." - FOTO
Qırğızıstan pezidenti Azərbaycana ikigünlük səfərə gəlir
“Azevrotel”in direktoru dəyişib - Yeni təyinat (Özəl)
Zabrat və Hövsanda bu gün qaz olmayacaq
"Kəssam Tuqayları" ilə "Qüds sərdarələri" İsrail ordusu ilə döyüşə giriblər - "Onlarla hərbçini vurduq"
Türkiyədə təyyarə qəzasına düşən biznesmen həlak olub - Arvadı isə möcüzə sayəsində sağ qalıb
Ərəb ölkələri İsrail etiraz edib
10 yaşlı gimnast "Sarı gəlin"in sədaları altında uğur qazandı
Oğurlanan 757 illik əlyazma Bəhreyndən geri gətirilib - FOTO
Qəzzada daha 116 nəfər ölüb - Bir ailə isə tamamilə yox edilib
Lənkəranda 65 yaşlı kişi bıçaqlanıb