ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Ermənilərin mərmər zavodunun zirzəmisində gizlətdiyi silah-sursatlar üzə çıxdı - VİDEO
Məşhur müğənnin başına alışqan atıldı - Mahnı oxuyarkən (FOTOLAR)
Qubada silsilə oğurluqlar edən dəstə üzvləri saxlanılıb - FOTO
"Cüzi stabilləşmə var" - Baş həkimdən komaya düşən deputatla bağlı açıqlama (VİDEO)
"Silah-sursatı təhvil verin" - DTX erməni sakinlərinə müraciət etdi, DİN əməkdaşlarına qarşı terror törədənlərin saxlanıldığını açıqladı
Serbiya prezidenti: "İstəsəniz hamımızı öldürün, ancaq biz..." - "Bizi NATO ilə münaqişəyə sürükləmək istəyirlər"
Rəsulzadənin nəvəsi insult keçirib
"Mançester Yunayted"in futbolçusu qəzaya düşüb
Yenilənmiş 5 qəpiklik tədavülə buraxıldı - FOTO
Füzulidə qətl: 39 yaşlı şəxs 36 yaşlı qadını öldürdü
Ermənistanda dövlət çevrilişinə cəhd... - "Xaçlılar"la işbirliyinə girən 8 hərbi hissə komandiri saxlanılıb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
3 qırmızı kart, 3 qol - Şahruddin 2 qol buraxdı
"Fənərbağça" səfərdə "Alanyaspor"a aman vermədi
Qonaq komandanın qolları meydanı atəş çəmbərinə çevirdi - "Ayaks" - "Feyenoord" oyunu yarıda dayandı (FOTOLAR)
ƏLİYEVLƏ PAŞİNYAN GÖRÜŞƏCƏK - Məkan və tarix açıqlandı
Fransa bu ölkədəki səfiri ilə hərbçilərini çıxarır: "Bir neçə saata ölkəmizə dönəcəklər"
"Beşiktaş" geriyə düşdüyü oyunda qalib gəlib
Deputat Qənirə Paşayeva komaya düşüb - Prezidentin köməkçisi klinikaya getdi, TƏBİB-dən açıqlama (Yenilənib)
Zakir Həsənov yaralı hərbçiləri ziyarət etdi - VİDEO
Ərdoğan Naxçıvana gəlir - İlham Əliyevlə birgə İğdır-Naxçıvan Təbii Qaz Kəmərinin təməli atılacaq
Kəlbəcərdə mis yatağını istismar edən şirkətin ərazisində silah-sursat tapıldı - MN-dən açıqlama (VİDEO / FOTOLAR)
Müğənni: "Bakı Şəhəri Baş Polis idarəsinə gəlmişəm, söyüş yazan kim varsa..." - VİDEO
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ceyhun Bayramov BMT-də: "Bölgədə tərksilah davam etdikcə..." - "Ərazimizdə qanunsuz hərbi mövcudluğu qəbul edə bilməz"
ERMƏNİLƏR AĞDƏRƏDƏKİ EVLƏRİ YANDIRIR - MN görünrtüləri yaydı
Prezident İlham Əliyev Aİ rəsmisi ilə görüşdə: "Regionda daha yaxşı imkanlar yaranıb"
Prezident bu şəxslə bağlı sərəncam imzaladı - Təltif
Əli Əsədov nazir, komitə və Agentlik sədrlərini topladı: büdcə ilə bağlı müzakirə aparıldı
Təhsil Şobəsinə müdir təyin olunub
Dövlət domen adlarına bənzədilmiş saxta 52 domen bloklanıb
ERMƏNİLƏRİN TƏRK ETDİYİ DAHA BİR POST... - VİDEO/FOTOLAR
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ermənilər silahlarını təhvil verir: 6 zirehli texnika, 800-dən çox atıcı silah və...
Ceyhun Bayramovla Lavrov ABŞ-da bir araya gəldi: "Hazırda Rusiya sülhməramlıları ilə koordinasiya edilərək..."
YALTAQLIĞIN ANATOMİYASI