ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Ursula fon der Leyen: "Avropa İttifaqı ABŞ-ın tarif həmləsinə cavab verməyə hazırdır, bizim buna gücümüz var"
Myanmada zəlzələ: ölənlərin sayı artıb
Lavrov: "ABŞ-la yeni görüşə hazırlıq gedir"
Qəzza zolağında daha 14 mülki şəxs ölüb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Xırdalanda 32 yaşlı kişinin meyiti yaşadığı evdə aşkarlanıb
İcra Hakimiyyətinin qarşısındakı yol bu gündədir - VİDEO
Etibar Məmmədovun 70 illik yubileyindən - FOTOLAR
Türkiyəsiz Azərbaycan: CHP hakimiyyətə gəlsə, bu model gerçəkləşəcək - HAZIRLAŞAQMI
Almaniya prezidenti Bakıda belə qarşılandı - FOTO
Ağ Ev: "2 aprel Amerika tarixinin ən mühüm günlərindən biri kimi tarixə düşəcək" - Amerikalıların qarət edildiyi günlər arxada qalacaq"
Antalyada zəlzələ oldu - 4,1 bal gücündə
Heydər Əliyev Mərkəzində 6500 illik palıd ağacından hazırlanan “Qəlbim sənindir” əsərinin təqdimatı olub - FOTOLAR
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər ifadə verib: "Meyitləri çıxaranda yaralandım" - FOTOLAR
"Oğluma atasız qız almaram" deyən aparıcı haqqında tədbir görüldü - Veriliş qapadıldı (YENİLƏNİB)
Ceyhun Bayramov Avropa İttifaqı rəsmiləri ilə müzakiə aparıb
Sabiq deputat binanın damında qanunsuz tikinti aparır - Komitə təsdiqlədi (FOTO, YENİLƏNİB)
Zümrüd Ağayeva UEFA-dan növbəti təyinat alıb
“Melissa Group”da satış dayandırıldı
Qarabağ zonasında daha 4556 hektar ərazi minalardan təmizlənib
Aparıcı "Oğlum olsa, ona atası olmayan qızı almaram” dedi, kanalın yayımı dayandırıldı - Xəbərdarlıq
AFFA-da "Barselona" klubunun nümayəndələri ilə görüş olub
Daxili işlər naziri Şəkidə vətəndaşları qəbul edəcək
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Sumqayıtda yük avtomobili elektrik cərəyanına toxunub, sürücü ölüb
Myanmada 5,0 maqnitudalı zəlzələ baş verib
Azərbaycanda istismarına icazə verilməyən binalarda 55 mindən artıq mənzil sənədləşdirilib
Məhkəmə MN-nin sabiq vəzifəli şəxsi barədə qərar verib
Hikmət Hacıyev İran Prezidentinin müşaviri ilə görüşüb
Xocavənddə partlayıcı qurğu tapılıb
Müəllimlərə “hinduşkabaş” deyən direktor vəzifədən çıxarıldı
Müğənni Xatirə Birləşmiş Ərəb Əmirliyində - FOTOLAR
“Yayılan şayiələrə mən önəm vermirəm və..." - Hacıbaba Bağırovun xanımından açıqlamalar
Xalq şairi Rəsul Rzanın məzarı ziyarət olunub
Bakıda YUĞ Teatrına yeni bina veriləcək - Nazirlikdən açıqlama
"Vətəndaş mənzilinə əlavə giriş açmaq niyyətində olub" - MKTB qalmaqallı xəbərə aydınlıq gətirdi (FOTOLAR)
Hərbi vəzifəlilərlə bağlı qanun dəyişdi - Detallar
Prezident İlham Əliyev daha bir sərəncam imzalayıb
ONLARA TƏQAÜD VERİLƏCƏK - Sərəncam
Bu uşaqlara 2600 manat birdəfəlik müavinət ödəniləcək
Magistraturaya qəbul imtahanı başlayıb - ŞƏRTLƏR