ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Keçmiş Komitə sədrinin bacanağı qadını döyüb? - TƏBİB direktoru müdafiə etdi, bəs o birilər? (VİDEO)
İnam Kərimov: "Ədalət yalnız bir yerdə və ya bir qurumda cəmlənmir"
Maduro Trampın onu devirmək istədyini deyir: "Hər gün təhdid olunuruq, psixoloji müharibədəyik"
"Xoş oldu ki, Taleh müəllim də eyni mövqedədir" - Natiq Cəfərli Mərkəzi Bankdakı görüşdən danışdı
ABŞ Çini məhkəməyə verməyə hazırlaşır - Ticarət anlaşmalarına görə
Ağ Evdən açıqlama: "Trampın Putinlə görüş ehtimalı az da olsa, var"
Dövlət Komitəsinin Aparat rəhbəri vəfat edib
"Mənə yaxın icra başçıları yaxınlaşıb deyirdilər ki..." - Məşhur YAP-çı Ramiz Mehdiyevlə bağlı yeni faktları sadaladı
İlham Rəhimovla Rəbiyyət Aslanovanın keçmişdəki "tarixi toy"u... - Elə iddialar var ki...
Növbəti 4 həftə bu bürclər üçün dönüş nöqtəsi olacaq
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Hava limanında türkiyəli məşhur müğənninin çantası oğurlandı: "Pasportum, hər şeyim getdi..."
İKİ NƏHƏNG ÖLKƏNİN LİDERLƏRİ BİR ARAYA GƏLİR - Bu taixdə
Konfrans Liqası: Arda Turanın komandası uduzdu - NƏTİCƏLƏR
İzmirdə sel yaranıb - Bir nəfər itkin düşüb (VİDEO)
Türkiyədə zəlzələ oldu - 4 bal gücündə
"Fənərbağça" "Ştutqart"ı məğlub etdi - Ardıcıl 2-ci Avropa Liqası qələbəsi qazanıldı
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva "Eşqi-nur" sərgisini ziyarət ediblər
TFF iki klubu cəzalandıracaq
Ermənilərin Bakıda növbəti məhkəməsi keçirilib
"Ankaragücü"də seçki: klub prezidenti seçildi
Messinin müqaviləsi uzadılıb
Türkiyə, Ərəb Liqası və 15 ölkə İsrailə qarşı bəyanat imzaladı - İlhaq planı ilə bağlı (SİYAHI)
İCRA BAŞÇISININ OĞLU APARAT RƏHBƏRİ TƏYİN EDİLDİ - Kənan Əliyev kimdir? (YENİLƏNİB)
İranda gizlənən Azərbaycan vətəndaşı geri veriləcək - Açıqlama
""İstiqal”, “Şöhrət” ordenlərinə heç kim toxunmayıb" - Əkrəm Əylisli
"Ərəb ölkələrinə söz vermişəm, əgər bunu etsələr, bizim dəstəyi itirəcəklər" - Trampdan İsrailə xəbərdarlıq
CHP-nin növbədənkənar qurultayının vaxtı açıqlandı
QHT işi: Asiman Qocayevin məhkəməsi başlayıb
Sabah iki rayonun bəzi ərazilərində qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
Azərbaycanlı bloger Əfqan Sadıqov həbs olunub - Tbilisidə
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
"20 saylı məktəb-liseyə direktor təyin olunmayıb"
İsrail ordusu Livana növbəti zərbələr endirib
Minimum əməkhaqqı nə qədər olacaq? - Gələn ilin büdcəsi...
Tibb ixtisası üzrə verilən şəhadatnamə... - Agentlikdən xəbərdarlıq
Kirayəyə verilən evlərdən vergi alınacaq - 10 faiz
Media subyektləri üçün vergi güzəştinin müddəti daha 3 il uzadılır
Sahibkarlar üçün ƏDV limiti 2 dəfə artırıla bilər
Kamran Əliyev “Belem Bəyannaməsi”ni imzalayıb
“Xarı Bülbül” çilçırağının təqdimat mərasimi olub
Sabiq deputatın 1 milyon 438 744 manat vergi borcu var
Noyabrda 12 gün qeyri-iş günü olacaq
QHT rəhbəri İrəvandan fotolar paylaşıb - Açıqlama + FOTOLAR
Tunisdə gəmi batıb - 40 nəfər öldü, aralarında körpələr də var