ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin üzvlərindən biri geri çəkildi
İnstaqram və "Tik-tok"da lotereya adıyla xeyli şəxsi aldadan qadın saxlanıldı - Video
MN daha bir iddianı təkzib etdi: "Hərbçimiz yaralanmayıb"
Azərbaycanda koronavirus: daha 161 nəfər yoluxub
Ermənistan diversantlarının quraşdırdığı partlayıcı qurğu zərərsizləşdirildi - VİDEO
Qırğızıstanla Tacikistan yenə atəşkəsə razılaşdı: protokol imzalanıb
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Xaçmaz və Goranboyda elektrik enerjisinin verilişi bərpa olunub
Rəsmi Kiyevdən Tehrana açıq xəbərdarlıq: "Ukraynalıları öldürmək üçün Rusiyaya silah tədarükünü dərhal dayandırmalıdır"
Yığmanın iki futbolçusu heyətdən kənarlaşdırılıb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
"Putin haqqında üç şey deyə bilərəm: birincisi, ona etibar etməyin, ikincisi..." - Sabiq prezidentdən Rusiya lideri barədə maraqlı açıqlama
Rusiyada səfərbərlikdən yayınanlara və fərarilərə 15 ilə qədər həbs cəzası veriləcək?
Avropa çempionatı: millimiz 5 qolla uduzdu
Prezident İlham Əliyev daha bir sərəncam imzalayıb
Rəsmi Kiyev İran səfirini qovdu, Tehran isə hələ "biz neytrallığımızı qoruyuruq" deyir
İlham Əliyev Türkmənistanın prezidentinə məktub göndərdi: "Ortaq mənəvi dəyərlər, dini-mədəni köklər ilə bir-birinə bağlı olan..."
Azərbaycanda koronavirus: daha 149 nəfər yoluxub, ölən var
Əli Əsədov dövlət büdcəsi ilə bağlı qərar imzalayıb
Rəşad Məcid: “Medianın saflaşması uğrunda mübarizə aparacağıq”
İlham Əliyev Əflatun Amaşovla bağlı sərəncam imzalayıb
Prezident yeni Komissiya yaratdı, onlara vəzifələr verdi - SİYAHI
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Zakir Həsənov generalları topladı: "Ermənistan silahlı qüvvələrinin istənilən təxribatına dərhal və qətiyyətli cavab veriləcək"
Azərbaycan MN Ermənistan MN-in məlumatını təkzib etdi: "Tamamilə yalandır və heç bir real əsası yoxdur"
Ermənistan hərbçilərindən daha bir təxribat: üç hərbçimiz yaralanıb - MN-dən xəbərdarlıq
Azərbaycan daha 6 erməni hərbçinin meyitini Ermənistana təhvil verib
"Bakcell" yaranan proqblemlə bağlı açıqlama yayıb
Azərbaycan jurnalistlərinin VIII qurultayı: nümayəndələrin adları açıqlanıb - SİYAHI
Mətbuat Şurasının sədri Baş redaktor təyin olundu
Azərbaycanda ilk Milli Şəhərsalma Forumu keçiriləcək
Ceyhun Bayramov İran XİN başçısı ilə danışdı: nələr müzakirə edilib?
"Kanal 13"üm təsisçisinə xəbərdarlıq olunub
Kamran Əliyev bu şəxsləri təqaüdə göndərdi - SİYAHI/FOTO
Prezident İlham Əliyev Kral Salmana məktub ünvanlayıb - MƏTN
Rəsmi Kiyevdən Rusiyanın "referendum"una reaksiya: “Biz Ukrayna torpaqlarını dərhal azad etməliyik”
Direktorların işə qəbulu üzrə müsabiqənin esse mərhələsi keçiriləcək
Erməni hərbçilərindən daha bir təxribat: mövqelərimiz atəşə tutulub - "Adekvat cavab tədbirləri görülüb"
Rusiyanın itkiləri açıqlandı
Nazirlikdən hava şəraiti ilə bağlı əhaliyə - Xəbərdarlıq