14-09-2018 [14:52]
Uzun müddətdir ki, pul-kredit bazarına ciddi müdaxilədə tərəddüd edən Türkiyənin Mərkəzi Bankı (TCMB) 13 sentyabr tarixli qərarı ilə faiz dərəcələrini artırdı. Dünənki qərarla uçot dərəcələrini 6,25 faiz artıraraq 17,75%-dən 24%-ə qədər yüksəldi.
Düzdür, bu MB-ın bu qərarı nisbətən gecikmiş qərar oldu. Lakin, bunu devalvasiyanın ilk əvvələrində bunu etmək daha effektiv ola bilərdi. Bununla yanaşı onu da qeyd etməyi vacib hesab edirəm ki, mən bu faiz artımını MB-ın son illərdə atdığı ən cəsarətli və müstəqil addım hesab edirəm. İndiki halda MB-ın faiz dərəcələrinin artırılmasına dair verdiyi qərar əli yanan insanın əini ağzına basması kimi bir şeydir. Başqa heç bir halda MB-ın valyuta bazarına birbaşa təsir imkanı da yoxdur. Olan MB-ın funksiyalarına daxil olanı budur ki, bunu etdi.
Dünəndən başlayaraq bu addımdan sonra valyuta birjalarında 1 dollar 6,5 TL-dən bu yazını yazana qədər 6,03-ə qədər düşüb. Bu yaxın həftələrin ən sürətli enişi hesab oluna bilər. Deməli, MB-ın bu qərarı valyuta bazarına təsirsiz ötüşmədi. Düşünürəm ki, bu davamlı olmayacaq. Yəni avtopilota qoyularaq davamlı olaraq aşağı doğru enişlə getməyəcək. Mənim düşüncələrimə görə, Türkiyənin indiki iqtisadi gerilməsinin səbəbi monetar siyasətlə bağlı deyil, iqtisadiyyatın özünün konstruksiyası ilə bağlıdır. Müvəqqəti olaraq TL-nin dəyər qazanması istiliyi olan bir orqanizmanı bir dərmanla istiliyini müvəqqəti endirməyinə xatırladır.
MB bu addımla əslində yaxın həftələlərdə sürətlənəcək inflyasiya yaradıcı amilləri nisbətən neytrallaşdırmağı düşündüyünü və bunu antiinflyasiya tədbirlərindən hesab edir. Bununla MB xarici investorlara da mesaj verməli oldu ki, lazım gələrsə biz faiz artımından çəkinmədən analoji qərarları verə bilərik. Lakin xarici investorların marağını cəlbetməyə çalışan bu adım, daxildə yerli sahibkarlar üçün də müəyyən çətinliklər doğrur. Belə ki, kredit faiz dərəcələrinin artımı real sektorun işlərini də çətinləşdirir. Ucuzlaşmaqda olan mal və xidmətlərin baza qiymətinin artması üçün əsaslar yaradır.
MB-nın indiki halda verməli olduğu əsas mesajın xarici investorlara hesablandığının doğru tərəfləri də vardır. Çünki, MB başa düşür ki, xarici investorlar "dollar daşıyıcısı” olaraq iqtisadiyyata güc qatıb ölkənin dollar gəlirlərinə tövhə verə bilər. Deməli, indiki halda mənim fikrimcə, Türkiyə iqtisadiyyatında 2 hərəkət kanalı daim nəzarət altında saxlanılmalıdır. Birincisi, idxal hesabına dolları axınını məhdudlaşdırmaq. İkincisi, ixrac hesabına dollarla daxilolma kanallarını genişləndirmək. Bu nisbəti maksimum halda Türkiyə iqtisadiyyatının xeyrinə dəyişməkdir. Amma bunu da söyləməmiz vacibdir ki, əvvəlki sabit valyuta rejimində daimi mənfi saldo ilə ili başa vuran Türkiyə indiki TL-ə böyük təzyiqlərin olduğu şərtlər daxilində bunu etməsi olduqca çətindir. Bunu da doğru dəyərləndirməmiz lazımdır.
Yekun olaraq onu deməliyəm ki, MB-ın bu addımı monetar sferaya müxtəlif impulslar buraxdı. İndi Türkiyə iqtisadiyyatına məsul iqtisadi xətti qurumlar MB-ın yanğınsöndürmə mexanizmini işə salaraq bu estafeti digər qurumlara buraxdı. Türkiyə hökumətinin iqtisadi komandası bir şeyın ardıcıllığını düşünərək fiskal siyasəti də effektiv etmək haqqında düşünməlidir. Məhz bu iki siyasət alətindən sonra MB-ın bu addımını tamamlayacaq addım Orta Müddətli Strategiya hazırlanmalıdır. Konkret olaraq indiki halda əsas iş Orta Müddətli Strategiyanın hazırlanması olmalıdır!
Strateji Obyektlərin Mühafizəsi Dövlət Agentliyi Bakı-Novorossiysk şimal ixrac neft boru kəmərində təlim keçirib - FOTO
Rəsmi Moskva: "Makronun açıqlamaları təhlükəlidir" - "Rusiya əsgərləri ABŞ bazasına yerləşdirilir"
COP29.az vebsaytı istifadəyə verilib
İcra başçısını güllələyənlə bağlı daha bir qərar verildi
Türkiyə klubu zəlzələdə ölən futbolçunun pulunu ailəsinə ödəməyib
Gömrük Komitəsində əməliyyat: rəis istintaqa cəlb olunub (Yenilənib)
General Kərəm Mustafayev İranda - Hərbi əməkdaşlıq və...
Ceyhun Bayramov Qambiyaya gedib
Erməni mediası niyə qorxuya düşüb? - TƏHLİL
GÜRCÜSTANDAKI GƏRGİNLİYİN GÖRÜNMƏYƏN TƏRƏFLƏRİ: "Əliyev hər kəsə göstərdi ki, Putinlə anlaşmaq mümkündür"
ABŞ müdafiə naziri: "Qəzzada bizim əsgərlərimizə hücum gözləmirəm"
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
XİDMƏT RƏİSİ HƏBS OLUNUB - 2.2 milyonluq mənimsəmə ittihamı ilə
İlham Əliyev Polşa prezidentinə məktub göndərib - MƏTN
Növbədənkənar parlament seçkisi: nə vaxt olacaq? - Açıqlamalar
"GƏNCƏDƏ SAQQALLILAR və ÇAYQIRIQLILAR DEYİLƏN DƏSTƏLƏR VAR" - "...tüfəngi götürüb özünü güllələyəndən sonra qaçıb gediblər” (VİDEO)
Keniyada daşqın: 188 nəfər ölüb, 90 nəfər yoxa çıxıb
İçərişəhərə giriş müvəqqəti olaraq məhdudlaşdırılacaq
Prezident İlham Əliyev Səudiyyə Ərəbistanının energetika nazirini qəbul edib - Müzakirə + FOTO
Sertifikasiya imtahanları haqda - Açıqlama
Vəzifəli şəxslərə cinayət işi açıldı - Rəsmi məlumat (TƏFƏRRÜAT)
Sabiq nazir xaricdəki bahalı mənzillərindən və YAP-a üzv olmamasından danışdı: "Mənə qarşı kampaniyanın arxasında kimin durduğunu bilirəm..."
"Rabitəbank”ın sabiq sədr müavini 735 min dollara mənzil alıb - Evin daxilindən FOTOLAR
Braziliyada güclü sel: ölənlərin sayı 29-a yüksəlib, 60-dan çox insan isə itkin düşüb
"Bu evlər heç bir təbii fəlakətə dözümlü deyil” - Ekspert (VİDEO)
Türkiyədə daha bir FETÖ əməliyyatı: 30 nəfər saxlanılıb
İsrail 500 fələstinlinin cəsədini təhvil verməkdən imtina edib - Onlar niyə "Rəqəmlər məzarlığı"nda saxlanılır?
Avroliqa: "Bayer" məğlubedilməzdir!
Azərbaycan nefti ucuzlaşır
Konfrans Liqası: "Olimpiakos" səfərdə ingilis komandasına dərs verdi
Fatih Ərbakan Baxçalıya belə cavab verdi: "Dədəmiz yaşındadır..."
Türkiyədən sensasiyalı qərar: İsraillə ticarət tamamilə dayandırılıb
Toy karvanında avtoxuliqanlıq edənlər saxlanılıb - FOTO
BDU: "Hazırda geomaqnit qasırğanın səviyyəsi yüksəkdir"
Lucas Hernandez AVRO-2024-də oynaya bilməyəcək
"Qalatasaray"ın canlı əfsanəsi peşman olub: "Kasilyas dedi ki, həyatımı məhv etdin..."
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Bakcell çempion şahmatçı Ülviyyə Fətəliyevanı təbrik etdi - FOTOLAR