“Şəxsiyyət və azadliq: sosial-fəlsəfi təhlil” adlı kitab işıq üzü görüb
05-05-2025 [18:15]
Naxçıvan Dövlət Universitetinin professoru, fəlsəfə üzrə elmlər doktoru Məmməd Rzayev və fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, dosent Qərib Allahverdiyevin birgə müəllifi olduqları “Şəxsiyyət və Azadlıq (Sosial-fəlsəfi təhlil)” adlı kitabda müasir dövrdə şəxsiyyətin mahiyyəti, onun cəmiyyətdəki rolu məsələləri geniş təhlil olunub.
Mia.az xəbər verir ki, “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyində yeni çap olunmuş monoqrafiya şəxsiyyət və azadlıq probleminin kompleks sosial-fəlsəfi təhlilinə həsr olunmuşdur. Kitabda, müasir sosial-fəlsəfi kateqoriyalar sistemində şəxsiyyət və azadlığın yeri və rolu, Şərq və Qərb fəlsəfi fikir tarixində bu problemə münasibətin əsas mərhələləri nəzərdən keçirilir.
Müasir şəraitdə şəxsiyyətlə azadlığın qarşılıqlı əlaqəsi, azadlığın fərdi və milli formalarının nəzəri olaraq interpretasiyasını əsas xüsusiyyətləri burada geniş təhlil olunur. Tədqiqatda ölkəmizdə milli müstəqillik şəraitində gedən sosial proseslərin şəxsiyyətin formalaşmasına və inkişafına göstərdiyi təsirin əsas istiqamətləri açıqlanır, vətəndaş cəmiyyəti və hüquqi dövlətin yaradılması prosesində şəxsiyyətin siyasi, iqtisadi və mənəvi fəallığının artdığı, onun azadlıq və məsuliyyətinin yeni səviyyəyə yüksəldiyi fikri əsaslandırılır. Eyni zamanda demokratikləşmə prosesində azadlıq və digər ümumbəşəri dəyərlərin münasibətlərində baş verən yeniliklər ümumiləşdirilir, azadlığın şəxsiyyətin mənəvi zənginləşməsində rolu, əxlaq və hüquq ilə qarşılıqlı əlaqələri aydınlaşdırılır.
Müasir dövrdə şəxsiyyətin mahiyyəti, onun cəmiyyətdəki rolu və inkişaf mexanizmi cəmiyyətin transformasiyası ilə paralelliyi, totalitar sistemdən demokratik quruluşa, inzibati-amirlik iqtisadiyyatından bazar münasibətlərinə keçid şəraitində, şəxsiyyətin azadlığı, hüquqları, fəallığı və mənəvi-mədəni inkişafı, şəxsiyyətin formalaşması və inkişafını sosial-fəlsəfi kontekstdə araşdırmaq, onun cəmiyyətlə qarşılıqlı təsirini və inkişafını izah etmək kitabın əsas məqsədidir. Bütün bunlar Ümummilli lider Heydər Əliyevin vurğuladığı kimi, respublikamızın demokratik və hüquqi dövlət quruculuğu yolunda inamla irəlilədiyi dövrdə yaranan dəyişikliklərin şəxsiyyətin yalnız obyekt deyil, həm də sosial münasibətlərin subyekti kimi tədqiq olunmasını zəruri edir.
Kitabın I fəslində şəxsiyyətin mahiyyəti və onun fəlsəfi anlayışı təhlil olunub, bu problemin fəlsəfi və tarixi cəhətdən tədqiqi ilə antik dövrdən müasir dövrə qədər onun təbiəti barədə müxtəlif fəlsəfi nəzəriyyələr təqdim edilir. Burada Aristotel və Kant kimi filosofların yanaşmalarına istinad edilir, şəxsiyyətin yalnız bioloji deyil, həm də mənəvi və sosial varlıq olduğunu göstərilir.
Kitabın II fəslində şəxsiyyətin cəmiyyətdə yeri və rolu təhlil olunur. Burada şəxsiyyətin ictimai struktura daxil olması və sosial institutlarla qarşılıqlı əlaqəsi ön planda təqdim edilir. Şəxsiyyətin formalaşmasında ailə, məktəb, dövlət və digər sosial institutların rolu vurğulanır.
III fəsil şəxsiyyətin sosial fəallığı və onun formalaşma amilləri kimi təqdim olunaraq şəxsiyyətin sosial fəallığı və onun formalaşmasında sosial mühit, ailə tərbiyəsi, təhsil və media kimi amillərin rolunu izah edir. Sosial fəallığın təhlilində həm də hüquqi təminatlar və iqtisadi müstəqillik kimi şərtlər də qeyd olunur.
Kitabın IV fəsli şəxsiyyətin mədəniyyəti və əxlaqi dəyərlərinə həsr olunaraq şəxsiyyətin mədəniyyəti və əxlaqı ilə bağlı məsələləri araşdırıb. Burada mədəniyyətin və əxlaqi dəyərlərin şəxsiyyətin formalaşmasında əsas rol oynadığı göstərilir. Qarabağın azadlığı ilə nəticələnmiş 44 günlük Vətən müharibəsində qazandığımız qələbədə əxlaqi dəyərlərin önəmi vurğulanır.
V fəsildə müəlliflər şəxsiyyətin şüurluluq səviyyəsi və intellektual potensialını araşdırır. Burada şəxsiyyətin şüur səviyyəsi və intellektual inkişafı təhlil edilir. Təfəkkür çevikliyi, yaradıcı düşüncə və analitik bacarıq kimi xüsusiyyətlərin şəxsiyyətin yetkinliyinin göstəriciləri olduğu göstərilir.
Azadlıq anlayışının müasir dövrdəki interpretasiyalarının təhlil olunduğu VI fəsildə azadlığın yalnız hüquqi deyil, həm də sosial zərurət olaraq təqdim edilir. Burada azadlıq və məsuliyyətin qarşılıqlı əlaqəsi izah edilir və xaos ilə azadlığın qarışdırılmasının təhlükəsi göstərilir.
Monoqrpafiyanın nşvbəti VII fəsli demokratikləşmə şəraitində azadlığın digər ümumbəşəri dəyərlərlə olan münasibətlərinə həsr olunub. Burada azadlıq və digər ümumbəşəri dəyərlər olan demokratiya, sosial ədalət və humanizm arasındakı qarşılıqlı əlaqə araşdırılır. Demokratiya və azadlığın bir-birini tamamlayan anlayışlar olduğu vurğulanır və sosial ədalət və humanizmin azadlıqla əlaqəsi izah edilir.
VIII fəsildə insanın mənəvi zənginləşməsi kontekstində müəlliflər azadlığı yalnız xarici şəraitin deyil, həm də insanın mənəvi və əxlaqi inkişafı ilə müəyyən olunduğunu vurğulayır, əxlaqi dəyərlərin azadlığa yön verməsinin önəmli olduğu və əxlaqi prinsipləri əks etdirməyən azadlığın anarxiyaya səbəb ola biləcəyi qənaətinə gəlinir.
Azadlığı müasir əxlaq-hüquq münasibətləri səpgisində təhlil edən müəlliflər monoqrafiyanın IX fəslində azadlığın hüquqi və əxlaqi əsasları təhlil edir, bu məsələdə hüquq və əxlaqın bir-birini tamamlaması və azadlığın hüquqla uzlaşdırılması məsələlərini vurğulayırlar.
Və nəhayət, monoqrafiyanın X fəsli şəxsiyyətin azadlığı və məsuliyyətinə həsr olunaraq burada şəxsiyyətin azadlığı və bu azadlığın məsuliyyətini daşıma qabiliyyəti mərkəzi kimi təqdim edir. Şəxsiyyətin hüquq və məsuliyyət arasında balansı qorumağı vurğulayan fəslin əsas ideyası müasir şəxsiyyətin həm hüquq, həm də mənəvi məsuliyyət daşıyıcısı olmasıdır.
Ümumilkdə monoqrafiya geninişhəcmli əsər olub, ali məktəb tələbələri, elmi işçilər və bütövlükdə şəxsiyyət və azadlıq fəlsəfəsi ilə maraqlanan oxucular üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Əli Cabbarov
MİA.AZ
27 dollara "saxta əlyazma" adıyla alınan sənəd 1300 il əvvələ aid "Magna Carta" çıxdı - FOTO
Fəlsəfəsini unudan AHİK...
İSTANBULDA TARİXİ GÖRÜŞ: Rusiya və Ukrayna bu gün kartlarını paylaşacaq - "Biz qarşı tərəflə bu barədə üz-üzə danışacağıq"
FTB-nin sabiq direktoru prezidentə sui-qəsd çağırışı edib? - 86 47 rəqəmi və bir cümlə ölkəni qarışdırdı
Eşqi Bağırovun himayə etdiyi Arslan Hacıyev kimdir?
Rəsmi Tehran: "Mətbuatda deyilənlərlə masada elan edilənlər eyni deyil" - "Heç bir nüvə obyektinin bağlanmasından söhbət gedə bilməz”
İtaliya danimarkalı islam düşmənini deport elədi
“Avroviziya”: bu ölkələr mərhələ adlayıb - SİYAHI
Türk aktrisa Kann Film Festivalında - Geyimi diqqət çəkib + FOTO
Hakan Fidan Putinin müşaviri ilə müzakirə aparıb
Tramp BƏƏ-ni də "yükləyib": "Mən ona dedimki, sən zəngin ölkəsən..." - ABŞ-a 1,4 trilyon dollar sərmayə qoyulacaq
Daha 2 jurnalist həlak olub
Antalyada bölgənin gələcəyinə işıq salacaq görüş olub - Türkiyə-ABŞ-Suriya rəsmiləri bir araya gəldi
Ərdoğan da Albaniyaya gedir
Hindistan Türkiyənin hava yolları şirkətinin lisenziyasını ləğv edib - Pakistana görə
Avropa İttifaqı ABŞ-la tarif danışıqlarını sürətləndirəcək
Zelenski: "Ərdoğana hörmət əlaməti olaraq İstanbula heyət göndərdik" - "Putin sülh istəyirsə, şəxsən mənimlə görüşməlidir"
Prezident İlham Əliyev Albaniyaya səfər edib
“Ulduz”lu görüşlər”in növbəti qonağı Elçin Mirzəbəyli olub - FOTOLAR
Tramp BƏƏ-yə səfər edib
Kamran Əliyev prokurorları topladı - Müşavirə
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Ərdoğan Zelenski ilə görüşüb
Mərkəzi Bank iki bankı cərimələyib
Baş həkim olmaq istəyən həkimə "atıblar" - 250 min manat
Prezidentdən daha bir sərəncam - Elnur Çıraqova vəzifə verildi
Xalq artistinə Heydər Əliyev Mükafatı təqdim olunub - FOTOLAR
Əməkdar artist Mehriban Ələkbərzadəyə 24 saat vaxt verdi: “Əgər çıxıb şəhid qızından üzr istəməsən...”
Müğənni Dəniz Əsədova həbs edildi - Məhkəmə qərar verdi
Əhalimiz nə qədərdir? - Statistika
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik oldu - SİYAHI
Ramil Usubov Türkiyənin Milli Təhlükəsizlik Şurasının Baş katibi ilə bir arada - Müzakirə + FOTO
Müsadirə olunmuş əmlakları hərraca çıxarılıb
Prezident FHN-lə bağlı fərman verdi - Dəyişiklik
Natiq Məmmədli: "Gənc jurnalistlərə demək istəyirəm ki..."
Hakimlərin Seçki Komitəsinə yeni üzv seçilib
Qəzza gecə boyu bombalanıb - Azı 67 fələstinli həlak olub
Şirvan Gənclər Evi 20 min manat cərimələnib
DİN: "Naməlum zənglər dərhal bloklanmalıdır"
Mozalan Studiyasına direktor təyin olunub
İlham Əliyev Albaniyanın Baş nazirinə məktub göndərib - MƏTN