Azərbaycanın COP29 hədəfləri: yaxın və uzaq perspektiv

img

08-10-2024 [17:21]


Hazırda ekoloji problemlərin kəskinləşməsi fonunda planetin gələcəyinə hesablanmış inkişaf məsələləri hər kəsi narahat edir.

Bu mənada, Yer kürəsində təbii resursların, xüsusilə ənənəvi enerji mənbələrinin tükəndiyi və iqlim dəyişikliyinin fəsadlarının artdığı bir dövrdə davamlı iqtisadi inkişaf və “yaşıl iqtisadiyyat”a transformasiya qlobal dünyanın qarşısındakı ən vacib məsələlərdən biridir. Bunların həll olunması üçün isə dünya birliyinin birgə fəaliyyəti, sübut olunmuş elmi nəticələr əsasında yekun siyasi qərarlar verilməsi lazımdır. Bu qərarlar içində iri dövlətlərin sahib olduğu sənayeləşmə nəticəsində iqlim dəyişikliyinə səbəb olan atmosferə atılan tullantıların azaldılması və bu məqsədlə də BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının üzv ölkələr qarşısına qoyduğu vəzifələrin icrasını qeyd etmək olar.

İlk öncə COP29 mahiyyətinə baxsaq, onun keçirilməsində qarşıya qoyulmuş məqsəd və vəzifələrin nədən ibarət olduğunu qeyd etmək lazımdır. Belə ki, ötən əsrin sonlarından başlayaraq bütün bəşəriyyət, sağlam düşüncəli siyasətçilər planetin gələcəyinin təhlükə altında olduğunu, iqlim dəyişikliyinin mənfi fəsadlarının artdığı barədə həyəcan təbili çalmağa başlamışdır. Bu barədə beynəlxalq tədbirlərdə çıxışlar edilmiş, elmi nəticələrə əsaslanan ciddi hesabatlar hazırlanmışdır. Bu mənada, 1990-cı illərin ortalarından etibarən inkişaf etmiş ölkələr üçün istixana qazı emissiyalarını azaltmaq üçün hüquqi cəhətdən məcburi öhdəliklər qoyan Kioto Protokolunu müzakirə etmək üçün Tərəflər Konfransının (COP) əhəmiyyətini xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Belə ki, COP BMT-nin İqlim Dəyişikliyi haqqında Çərçivə Konvensiyası çərçivəsində hər il keçirilən konfranslar olub, hər il dünyanın hər yerindən hökumət nümayəndələri bu konfrans çərçivəsində toplaşaraq iqlim dəyişmələrinin qarşısının alınması istiqamətində nə kimi  işlər görülə  bilinəcəyini,  həmçinin maliyyə məsələlərini  müzakirə  edirlər. Qeyd edək ki, hər il müxtəlif ölkənin ev sahibliyi etdiyi Tərəflər Konfransının ilk tədbiri 1995-ci ildə Berlində, sonuncu 28-ci sessiyası isə 2023-cü ildə Dubay şəhərində keçirilib.

Artıq bildiyimiz  kimi, Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası, yəni COP29  bu ilin noyabr ayında ölkəmizin paytaxtı Bakı şəhərində keçiriləcək. Bununla bağlı qərar   COP28-in ötən il dekabrın 11-də Dubayda keçirilmiş plenar iclasında qəbul olunub. Onu  da qeyd  edək ki, COP dünyada mühüm beynəlxalq konfrans olub, ölkələrin təmsilçiliyi nöqteyi-nəzərindən BMT Baş Assambleyasından geri qalmır. Buna görə də çox yaxında Bakı iki həftə ərzində dünyanın mərkəzi olacaq və paytaxtımız, təqribən, 70-80 min xarici qonağı qarşılayacaq.

COP29-un Azərbaycanda keçirilməsinin həm ölkəmiz, həm də beynəlxalq ictimaiyyət üçün böyük əhəmiyyəti vardır. Belə ki, bu tədbir ölkəmizin iqlim dəyişikliyi məsələlərində üzərinə götürdüyü öhdəliklərin dünyaya nümayiş etdirilməsi üçün əla fürsət olacaq. Zəngin karbohidrogen yataqları olan Azərbaycaının yaşıl keçidə də ciddi yanaşması və dayanıqlı inkişaf məsələlərindəki mövqeyi, bu mənada, dünyanın bir çox dövlətləri üçün də nümunə ola bilər. Bundan əlavə, COP29 ölkəmizdəki siyasi və iqtisadi sabitliyi də dünyaya nümayiş etdirəcək və Azərbaycanın qazandığı beynəlxalq nüfuzu daha da dərinləşdirəcək. Belə ki, xüsusən son illər Azərbaycan çoxsaylı  layihələrdə uğurla iştirak edir və  bir  çox yeni  layihələrin də  müəllifidir. Bu uğurların məntiqi davamı kimi COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi daha bir mühüm təcrübə kimi ökəmizə yaxın və uzaq perspektivdə çox sayda faydalar vəd edir.

COP29-un Bakıda keçirilməsi qlobal dünyanın Azərbaycanda həyata keçirilən yaşıl keçidə dəstəyini ifadə edir. Dünyanı narahat edən ekoloji problemlərə olduqca az bir miqdarda səbəb olan Azərbaycanın buna rəğmən qlobal istiləşmə kimi problemdən hamı kimi əziyyət çəkməsi ölkəmizdə yaşıl keçidə verilən önəmi də ifadə edir.

Və təsadüfi deyil ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2024-cü il Azərbaycanda “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilib. Burada strateji hədəf isə neft-qaz ölkəsi olan Azərbaycanın yaxın oniliklərdə yaşıl enerji növlərinə keçidi, həmçinin istehsal olunan yaşıl enerjinin dünya bazarlarına nəqlini stimullaşdırmaq, bunun üçün həyata keçirilən enerji siyasətinin prioritet istiqamətlərini müəyyən etməkdir. Sözügedən prioritet istiqamətlər isə ölkəmiz üçün olduqca əhatəli olub, yaxın perspektivdə həm atmosferə atılan tullantı qazlarının azaldılması, həm yeni texnologiyalara keçidlə sənaye və şəxsi istehlakda ənənəvi enerji payının alternativ mənbələri ilə əvəz olunması, həm də ölkəmizdəki qeyri-neft sektorunda yaşıl enerji enerjinin payının artırılması ilə nəzərdə tutulur.

Belə ki, ölkəmiz 1990-cı illə müqayisədə 2030-cu ilə qədər istixana qazlarının miqdarının 35 faiz, 2050-ci ilə qədər isə 40 faiz azaldılmasını hədəfləyib. Baxmayaraq ki, ölkəmiz özünün mövcud enerji tutumlu sənaye məhsulu potensialına görə atmosferə atılan və bununla da qlobal iqlim dəyişikliyinə səbəb olan istixana qazlarının dünya üzrə faizlə miqdarında çox az paya malikdir, amma bununla yanaşı, ölkəmizdə bu sahədə qarşıya qoyulmuş hədəflər belə ciddi problemlərin həlli üçün kifayət qədər böyük töhfə olacaqdır. Ayrıca olaraq ölkəmizdə 2030-cu ilə qədər bərpa olunan enerji potensialını 30 faizə çatdırmaq və mövcud enerji sistemini şaxələndirmək hədəfi də Azərbaycanın qarşıya qoyduğu hədəflərə çatmaq yolunda mühüm nailiyyəti kimi proqnoz edilir. “Yaşıl enerji”yə keçid nəticəsində 2050-ci ilə qədər ölkəmizdə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları, həmçinin Naxçıvan Muxtar Respublikası “sıfır emissiya” zonasına çevriləcək.

Özünün tarixi Zəfəri ilə dünyanın diqqət mərkəzinə gələn Azərbaycan XXI əsrin prioritetləri istiqamətində iqtisadi və sosial-mədəni həyatda dayanıqlığa nail olmaq üçün ciddi addımlar artmaqdadır. Azərbaycanın ev sahibliyi etdiyi və həmçinin fəali iştirak etdiyi Yaşıl keçid yönümlü bütün tədbirlərin, eləcə də COP29-un sonunda   qazanacağı yüksək prestij də yaxın və uzaq perspektivdə bu addımları daha da qüvvətləndirəcək.

Qarabağın yenidən inşası kimi mühüm işlərlə yanaşı, bütün dünyada canlı aləmin gələcəyini təhlükə altına alan iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə də öncüllük edən Azərbaycanın uzaq perspektivdə əhalisinin “yaşıl” davranışa, karbon yanacaqdan tam şəkildə imtina olunmasına, ərazi layihələndirilməsi, nəqliyyatin intellektual idarə olunması,  fərdi istehlakda daha rasional qərarlar verilməsinə də nail olacağını düşünmək olar. Bütün bunlar on illər sonrası reallaşdığında bu gün atılan addımların, verilən qərarların dəyəri daha açıq görünəcək.

Əli Cabbarov
Naxçıvan Dövlət Universitetinin dosenti 

MİA.AZ
 


Digər xəbərlər
SON XƏBƏRLƏR
12:53 06.11.2024

Sabah yağış yağacaq