ERMƏNİSTANIN AZƏRBAYCANA TƏZMİNATI: pul, yoxsa torpaq? - TƏHLİL
24-09-2024 [14:38]
Ermənistan 30 il ərzində işğal altında saxladığı Azərbaycan ərazilərində vandalizm aktı törədib, bütün yaşayış məntəqələri, sosial-iqtisadi infrastruktur, tarixi, dini, mədəni abidələr, dövlət obyektləri tamamilə məhv edilib. Eləcə də həmin ərazilərin flora və faunasına, ekologiyasına ciddi ziyan vurulub. Yəni ermənilər işğal altında saxladıqları ərazilərdə, demək olar ki, bütün həyatı məhv edib.
İşğaldan azad edilən ərazilərdə geniş bərpa prosesi aparılsa da, dağıntılar olan yerlərdə erməni vandalizminin miqyasını aydın şəkildə görmək olur. Yüzlərlə yaşayış məntəqəsi tamamilə yerlə-yeksan edilib.
Ermənsitanla Azərbaycan arasında sülh danışıqlarından və ilkin sülh müqaviləsindən danışarkən daha çox delimitasiya, demarkasiya prosesindən, anklav, eksklavların taleyindən, Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycan və Türkiyəyə ərazi iddiasını özündə ehtiva edən bəndlərin dəyişdirilməsindən bəhs edirik. Lakin yuxarıdakı faktlar gözardı edilməməli və rəsmi İrəvan Birinci Qarabağ müharibəsi, 30 illik işğal dövrü və İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı ərazilərimizə vurduğu ziyana görə təzminat ödəməlidir.
Prinsip etibarilə bu məsələ bir müddətdir gündəmdən çıxmış kimi görünsə də, aktual saxlanılması və sülh müqaviləsində qeyd edilməsi vacibdir. Rəsmi Bakı sülh müqaviləsinin imzalanmasında maraqlı, hətta israrlıdır. Regionda yeni eskalasiya bizə lazım deyil. Bununla belə sülhün qalıcı olması üçün bütün problemli məsələlərin müqavilədə əks olunması və riayət edilməsi də vacibdir. Ermənistanın Azərbaycana ödəyəcəyi təzminat da bu məsələlərdən biridir.
Ermənistanın təzminat ödəməsi hüquqi öhdəliyin yerinə yetirilməsidir. Hər iki dövlət arasında sülh və barışıq ilk növbədə maddi və mənəvi ziyanın ödənilməsini tələb edir. Əgər mənəvi ziyan Ermənistanın təcavüz və işğalçılıq siyasətinə görə Azərbaycan xalqından üzr istəməsini və ərazi iddialarından hüquqi və siyasi müstəvidə birdəfəlik imtinasını ehtiva edirsə, maddi ziyan fərdi və ictimai zərərin kompensasiyasını nəzərdə tutur.
Ermənistanın işğal etdiyi ərazilərə vurduğu zərərin həcmi Vətən müharibəsindən sonra hesablanıb.
İrəvanın təzminat ödəməsi bir neçə formada həyata keçirilə bilər:
Birincisi, Ermənistan bu təzminatı özü ödəməlidir. Maliyyə durumu imkan vermirsə, beynəlxalq təzminat fondu yaradılmalı və İrəvanın “dostları” həmin fond vasitəsilə təzminatın ödənilməsində iştirak etməlidir. Müqayisə üçün deyim ki, son zamanlar Fransa, ABŞ, Aİ Ermənistana təmənnasız yardımlar edir. Bu yardımların böyük əksəriyyəti İrəvanı Rusiyanın təsirindən çıxarmağa hesablanıb. Bu mənada havadarları Ermənistana Azərbaycana təzminat ödəmək üçün də yardım edə bilər.
İkincisi, Ermənistanın öz ərazisindən Azərbaycanın xeyrinə müəyyən güzəştləri özündə ehtiva edən təzminat razılaşmasına getməsi mümkündür. Bu, Ermənistanın müəyyən əraziləri üzərində suveren hüquqlarından Azərbaycanın xeyrinə imtina etməsini və ya bu ərazilərdə müəyyən fəaliyyət sferalarının uzunmüddətli konsessiyasını özündə ehtiva edə bilər.
Təbii ki, bu təklifi Ermənistanın ərazi bütövlüyünə hörmətsizlik hesab edənlər olacaq, amma tarixdə bunun örnəyi var. Misal üçün, İkinci Dünya müharibəsindən sonra Şərqi Rusiya ərazisi Polşaya təzminat kimi verildi. Ermənistan təzminat müqabilində Türkiyə ilə sərhədimizi genişləndirəcək müəyyən ərazi (İqdır tərəfdə) və ya Zəngəzur dəhlizi boyu torpaqları verə bilər.
Turan Rzayev
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
24 saylı Nizami seçki dairəsinin sədri vəzifədən azad olunub
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Ceyhun Bayramov Andrey Sbika ilə görüşüb - ABŞ-da (FOTO)
“Bizim Cəbiş müəllim”in "Namiq"i: "Mən utanırdım, "Makedon" isə..." - “Atam Həsən Seyidbəyli bizi məcbur etməyib ki..."
Çin "Ağıllı Əjdaha" raketi ilə dənizdən 8 peyk buraxıb
Masallıda sensasiyalı ailə və dost xəyanəti - "Döyə-döyə öldürdüm"
Hikmət Hacıyev Rusiya Prezidentinin xüsusi nümayəndəsi ilə görüşüb - Nələr müzakirə olunub?
Rəsmi Moskva: "Yaxın Şərqdəki vəziyyətdən çox narahatıq"
Çeçenistanda saxlanılan üç Azərbaycan vətəndaşı sərbəst buraxılıb - XİN-in səyi nəticəsində
ERMƏNİSTANIN AZƏRBAYCANA TƏZMİNATI: pul, yoxsa torpaq? - TƏHLİL
Kolleclərin boş qalan plan yerlərinə qəbulun nəticələri açıqlanıb
Azərbaycan üç adda yeni pulemyot istehsal edib
Prezident İlham Əliyev üç qurumla bağlı sərəncam imzalayıb
Daha bir yeni deputat vəzifədən azad olunub
Bakı və rayonlarda yağış yağacaq
FAT: "İordan çayının qərb sahilində daha 25 fələstinli tutulub"
Türkiyə ordusu iki ölkədə 3 terrorçunu zərərsizləşdirib
Ərəb ölkələrindən İsrailin Livana hücumuna reaksiyalar - "Hücum dərhal dayandırılmalıdır"
XİN: "Azərbaycanın Livandakı səfirliyi fəaliyyətini davam etdirir"
Axtarışda olan 6 nəfər tutularaq Azərbaycana gətirilib
XİN başçısı: "Türkiyə Yaxın Şərqdə kilid rolunu oynaya bilər"
Deputatdan Qarabağda yeni evlərini kirayə verənlərə xəbərdarlıq: "Yox, yaşamaq istəmirlərsə, onda evləri təhvil verməlidirlər"
PA-nın sektor müdiri: “Media savadlılığının artırılması, tənqidi təfəkkürün gücləndirilməsi və..."
Baş nazirin müavini vəzifədən azad edildi - FOTO
Xalq artisti Flora Kərimova xəstələnib
13 yaşlı qızı qaçıran 45 yaşlı xaçmazlı mühafizəçidən xəbər var
Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin 200 minlik tenderi ləğv edildi
Samir Abasov Mia.az-a şok açıqlamalar verdi: “Mənim bəzi futbolçularım “şişib”” - "Dəfələrlə deyilib ki, ən azından bizimlə müqaviləniz var, amma..."
Bakıdan İsrailə uçuşlar dayandırılıb - AZAL açıqlama yaydı
İtaliyanın müdafiə naziri Bakıya gəlib - FOTOLAR
Elza Seyidcahan: "Yazıçılar Birliyi məni məndən çox sevir" - FOTO
İsrail ordusu Livanı atəş altında saxlayır, məktəblər bağlanıb, paytaxta köç davam edir - Daha 492 nəfər ölüb
"Hizbullah" İsrailin şimalına 6 raket zərbəsi endirib - Açıqlamalar
Xan Yunus yenə bombalanıb: 7 ölü, 15 yaralı var
Şamaxıda cibgirlik edənlər tutulub
Azərbaycan nefti ucuzlaşıb
Türkiyə ordusunun rəhbərliyi Bakıda - VİDEO, FOTOLAR
"Hizbullah" təkzib elədi: "Əli Karakin sağdır, yaşayır"