"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Burak Yılmaz: "Bu məsələlər narahatedicidir"
Ankarada məşhur universitetdə qarşıdurma: silahlı şəxslər tələbələrə belə hücum etdi - VİDEO
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Türkiyədə zəlzələ oldu - 6.1 bal gücündə
Baş Prokurorluq: "Mərc oyunlarına qatılan hakimlərlə bağlı istintaq daha da genişlənəcək"
Milli Konservatoriyanın 5 əməkdaşı işdən çıxarıldı - 2 departament, bir mərkəz ləğv edildi
Türkiyə futbolunu silkələyən mərc oyunları... - Klub bəyanat yaydı
"Bank Respublika"nın borcları artdı - Əmanətlər geri çəkildi
İstanbulda casusluq: daha 13 nəfər saxlanılıb
Bloger"Azərsun"u necə "ram" edib? - VİDEO
Rəşad Dağlı əməliyyat olunub
3 gün ardıcıl yağan yağış Bursanı susuzluqdan xilas edib
Qırıcılarımız Bakı səmasında… - VİDEO
Nazir Vilayət Eyvazov polis olmaq istəyən 189 nəfəri növbəti mərhələyə buraxıb - VİDEO
Rəqqasə: “Zalımların o dünyada yanmasının nə xeyri var?”
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Sabah Bakının üç rayounda qaz olmayacaq
"Yazıqsınız, özünüz kirayədə yaşayırsınız, qızımın isə 3-4 evi var" - Deputat övladının şikayətini tirajlayanlara belə ismarıc yolladı (VİDEO)
PREZİDENT BU SƏFİRLƏRİ GERİ ÇAĞIRDI - Yeni təyinatlar (YENİLƏNİB)
ONLARIN MAAŞI ARTIRILDI - Baş nazir qərar imzaladı (SİYAHI)
Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı sensasiyalı məktub üzə çıxdı: nələr planlanırmış? - FOTOFAKT
"Üzeyir Hacıbəyli Mükafatı" müsabiqəsi elan olunub - Şərtlər
Qəzzada daha 8 nəfər öldürülüb
Bakıda və Abşeronda güclü külək olacaq - Xəbərdarlıq
Ölkədən çıxışa qadağa... - Vergi Xidməti yeni mobil tətbiq yaradır
Türklər Monteneqroda dava saldı, ölkə vizaları dayandırdı - Rəsmi Ankara "prosesi diqqətlə izləyirik" mesajı verdi
Dağ çaylarında daşqın gözlənilir
“Nar”a yeni baş icraçı direktor təyin olundu
Zabil Qəhrəmanovun həbsindən şikayəti verilib
MƏRC OYUNLARI TÜRK FUTBOLUNDA ZƏLZƏLƏ YARADIB - Hakimlər "qara həlqə"yə alındı, 371 hakim...
Polkovnik qonşusuna belə yumruq atdı - VİDEO
Berris Ekinci Azərbaycana gəlib
YAP-çı deputat qorxuya düşdü və köməkçisini "topun ağzına" atdı - Əli Kərimliyə görə
Ramiz Mehdiyevin qızının əri sabiq deputatı rüsvay elədi: "O, bizim qapımızın ağzında dayanan, ayaqqabımızı..."
Dövlət Komitəsinin gənc əməkdaşı dünyasınə dəyişib
Bağçalara işə qəbul üzrə keçid balları müəyyən olunub
"Övladları üzərindən alver aparanlar var" - Tağı İbrahimov
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
“Yelo Bank” zəmanət verdi və pulu "yedi" - QALMAQAL
Qarabağ sonasında daha 1644.6 hektar ərazi minalardan təmizlənib