"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
"Qızın qəza törədib" adıyla 88 yaşlı qadını aldadan şəxs qandallandı
XİN-dən Paşinyanın iddialarına cavab geçikmədi
İlham Əliyev İspaniya Kralına məktub göndərib - MƏTN
Niderland Azərbaycana qarşı daha iki qətnamə qəbul edib - Rəsmi Bakıdan sərt reaksiya
Azərbaycan neftinin qiyməti 81 dollara çatır
Tovuzda avtomobil qaçıran keçmiş məhkum tutulub
Xəzər dənizində zəlzələ olub
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Mesut Özil "Qarabağ"ın bazasında - VİDEO
Arkadi Gukasyan, Bako Sahakyan, Davit Babayan, David İşxanyan və... - Onlar barədə yeni qərar çıxarıldı
Serbiya lideri: "Ərdoğan ailəmdən kim xəstələnsə, dərhal zəng edər..." - "Türkiyə Balkanlarda ən böyük gücə sahibdir"
Bakı şəhər Mənzil-Kommunal Təsərrüfatı Departamentinin daha bir tenderi ləğv edilib
Sahibə Qafarova Özbəkistan Ali Məclis Senatının sədri ilə görüşüb
Növbəti 4 gün ərzində havanın temperaturu 5-10 dərəcə enəcək
Qəzza yenidən vurulub - 21 fələstinli həlak olub
İcra başçısının xanım müavininin vəzifədən azad olunma səbəbi bilindi - Cinayət işi açılıb
Türkiyə ilə Serbiya arasında 11 yeni sənəd imzalanıb
Sabiq baş həkim azadlığa buraxıldı
“Zirə” – “Araz-Naxçıvan” oyununun vaxtı açıqlandı
Dövlət Komitəsinə səlahiyyət verildi - Hökumətdən qərar
Lavrovdan İsrailə xəbərdarlıq: "Əgər İrandakı nüvə obyektlərinə zərbə olarsa..." - Rusiya XİN başçısı "Yaponiya dərsini unudub" dedi
Sənətçilər şikayət elədi, nazirlik araşdırmaya başladı - Qalmaqal
Kamal Kılıçdaroğlu: "Yox, prezidentliyə daha namizəd olmayacam"
Leyla və Arzu Əliyevalar Qəbələdə gənclərin ekoloji düşərgəsinin qonağı olub - FOTOLAR
Almaniya kansleri Türkiyəyə gəlir
Naftalan İcra Hakimiyyətinə xəbərdarlıq olunub - 349 minlik qalmaqal
AFFA İntizam Komitəsi daha üç komandaya texniki məğlubiyyət verib
Deputat: "Bələdiyyələrin əksəriyyətinin dövlətə borcu var və ya hesabları bağlıdır"
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
PUTİN AŞQABADDA MÜHÜM MESAJ VERDİ: "Yeni dünya nizamı və güc mərkəzləri formalaşır"
ÖLKƏYƏ QAYTARILMAYAN XARİCİ VALYUTALAR... - Əli Əsədov rəsmiləri topladı, yei tapşırıqlar verdi
Rusiya üçün ən ağır ay: hər ay 30 min əsgər toplanır, döyüşlərdə ölüm çoxalıb - Ukrayna itkilərini ABŞ-dan gizlədir
"...bu, informasiya təhlükəsizliyi üçün yeni texnoloji təhdidlərə də səbəb olur" - Əhməd İsmayılov
BDU-nun 18 tələbəsi dönərdən zəhərlənib - ADLAR (Yenilənib)
Pentaqon rəhbəri NATO-nun baş katibi ilə telefonla danışıb - Ukrayna və Yaxın Şərqdəki vəziyyət müzakirə olunub
Gəncə və Goranboyda dövlət əmlakları hərraca çıxarıldı
Ərdoğan Serbiyada - FOTOLAR