PUTİN GERÇƏKDƏN NƏ İSTƏYİR? - Məşhur amerikalıdan təhlil
24-01-2022 [20:07]
İvo Daalderin “Financial Times” qəzetində “Putinin ən böyük qorxusu Rusiyanın qonşularının azadlığıdır” başlıqlı məqaləsi dərc olunub.
Xatırladaq ki, İvo Daalder 1995-1997-ci illərdə ABŞ Milli Təhlükəsizlik Şurasının Avropa bölməsinin direktoru, 1998-2001-ci illərdə ABŞ-ın XXI əsrdə Milli Təhlükəsizlik Məsələləri Komissiyası nəzdindəki tədqiqat qrupunun üzvü, 2009-2013-cü illərdə ABŞ-ın NATO-da səfiri olub. İvo Daalder 2013-cü ildən Amerikanın nüfuzlu analitik mərkəzlərindən sayılan Qlobal Məsələlər üzrə Çikaqo Şurasının prezidentidir.
Mia.az Novator-a istinadla “Putinin ən böyük qorxusu Rusiyanın qonşularının azadlığıdır” məqaləsini ingiliscədən çevirərək oxucuların diqqətinə çatdırır:
"Ukraynada müharibə ehtimalı böyük əks-səda doğursa da, Rusiya ilə diplomatik təmaslar həyata keçirilsə də, əsas məsələ yenə müəmma olaraq qalır: prezident Vladimir Putin gerçəkdən nə istəyir?
Bu ay Cenevrə, Brüssel və Vyanada ABŞ, NATO və Avropa rəsmiləri ilə görüşən rusiyalı diplomatlar belə Putinin niyyətini bilmədiklərinə işarə vurublar. Eyni zamanda onların hamısı bu sözü deyiblər: tələblərimizi qəbul etməsəniz “fəlakətli nəticələrlə” üzləşə bilərsiniz.
Rusiyanın tələbləri aydındır. Moskva NATO-nun şərqə, xüsusən də Ukraynaya doğru genişlənməsinə son qoyulmasını istəyir. Kreml Rusiya sərhədi yaxınlığında, ən çox da Ukrayna ilə sərhəddə hərbi texnika cəmlənməsini yasaq etmək istəyir. 1999-cu ildən başlayaraq NATO-ya 14 yeni ölkə qoşulub. Moskva istəyir ki, NATO həmin ölkələrdə yerləşdirdiyi bütün hərbi qüvvələri, infrastrukturu o ölkələrin özlərinə təhvil versin.
Bu tələbin kökündə duran odur ki, Moskva həmin dövlətlərin NATO-ya bərabər gücdə olmadığını bilir.
Alyansa yeni üzvlərin qəbul edilməsi hüququ NATO-nun təsis müqaviləsində əksini tapıb və 1952-ci ildən bəri dəfələrlə əməli şəkildə reallaşdırılıb. Alyans üzvlərinin müdafiəsinin təmin olunması qərarlarını isə Rusiya deyil, NATO özü verir.
Əslində Ukraynaya hücum NATO-nu Moskvanın tələblərini yerinə yetirməyə məcbur etmək baxımından heç də ağıllı variant deyil. Əksinə, bu, Ukrayna cəmiyyətində Qərbə yaxınlaşmaq siyasətinə dəstəyi daha da gücləndirə bilər. Rusiyanın 2014-cü ildə Ukraynaya təcavüzü zamanı da belə oldu.
Eyni zamanda Moskvanın seçdiyi taktika Ukraynanı gücləndirmək üçün bu ölkəyə daha yüksək templə maddi dəstək verilməsinə gətirib çıxarır. Ukraynaya növbəti hərbi müdaxiləyə qərar versə, Rusiya sərhədlərində ABŞ və NATO qüvvələrinin mövcudluğunun artacağına şübhə yoxdur.
Rusiya bütün diqqətini NATO-ya, həmçinin alyansın keçmiş fəaliyyətinə yönəltsə də, Putinin istəyinin cavabı Brüsseldə, Vaşnqtonda yox, elə Moskvanın özündədir.
Putin şübhəsiz ki, NATO-nun genişlənməsindən narahatlıq keçirir, ancaq onun əsl problemi 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasıdır. Putin SSRİ-nin dağılmasını “XX əsrin ən böyük geosiyasi fəlakəti” sayır. Bu “fəlakət” Rusiyanı hər biri öz gələcəyini müəyyən etməyə qadir müstəqil dövlətlərin əhatəsində qoyub.
Rusiya keçmiş sovet məkanında ən güclü dövlət olaraq qalır. O, BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvüdür, dünyanın ən qüdrətli ordularından və ən böyük nüvə arsenallarından birinə malikdir. Bununla belə Putin qorxur və onu qorxudan Rusiyanın qonşularının müstəqilliyidir. Onun ən böyük qorxusu budur. Səbəb o deyil ki, qonşuları Rusiyaya hərbi cəhətdən təhlükə törədir. Xeyr, onlar Putinin rejiminə təhlükə törədir və bu, hərbi yox, siyasi təhlükədir.
Putin qorxur ki, qonşuluqdakı keçmiş sovet respublikalarından biri uğurlu, çiçəklənən demokratik dövlətə çevrilər (mən hələ Qərbə tam inteqrasiyanı demirəm), nəticədə eyni şeyi rus xalqı da tələb etməyə başlayar. Bunun qarşısını almaq üçün Putin çalışır ki, qonşu dövlətlərə hakimiyyətdə qalıb-qalmayacağı Rusiyadan asılı olan güclü adamlar rəhbərlik etsinlər.
2000-ci illərin əvvəllərində Gürcüstanda və Ukraynada “rəngli inqilab” adlandırılan inqilablar oldu. Bu, Putini bərk qorxuya saldı. O, 2011-2012-ci illərdə Rusiyada narazılığını bildirməyə qalxmış xalqın üstünə qəzəblə yeridi, kütləvi etiraz aksiyalarını yatırtmaq əmrini verdi.
2014-cü ildə Ukraynadakı Meydan hərəkatı Rusiyanın dəstəklədiyi prezident Viktor Yanukoviçi ölkədən qaçmaq məcburiyyətində qoyanda Putin bu ölkənin Krım yarmadasını ilhaq etdi, Donbas bölgəsində separatçı rejimləri maliyyələşdirməyə başladı – bu günədək də maliyyələşdirir.
2020-ci ildə Putin Belarusda seçki saxtakarlığına etiraz edən dinc nümayişləri dağıtmaqda Aleksandr Lukaşenkoya yardımçı oldu. 2022-ci ilin yanvarında isə o, növbəti üsyanı yatırtmaq üçün Qazaxıstana qoşun göndərdi.
Xaricdə diktatorları dəstəkləyə-dəstəkləyə Putin o biri yandan da öz ölkəsində yerini bərkitməyə çalışıb – konstitusiyanı dəyişərək ən azı 2036-cı ilə qədər hakimiyyətdə qalmaq imkanı qazanmaqla, rəqiblərini öldürtməklə, tutdurmaqla, müstəqil KİV-ləri qapatmaqla, vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələrini “xarici agent” adlandırmaqla məşğul olub.
Putin bütün bu addımlarını Rusiyanı düşməndən – Qərbdən qorumaq zərurəti ilə əsaslandırır. Deyir xarici qüvvələr Rusiyaya qonşu ölkələrdə “rəngli inqilab”lar təşkil edib NATO-nu Rusiya sərhədinə daha da yaxınlaşdırmaq istəyir.
Ukrayna böhranına geniş prizmadan yanaşmaq lazımdır. Rusiyanı təhdid edən nə Ukrayna, nə də hələlik şərq cinahına vur-tut bir neçə tabor yerləşdirmiş NATO-dur. Alyansın həmin taborları Rusiyanın Ukrayna yaxınlığında cəmlədiyi qoşunlarla heç müqayisə edilə bilməz.
Amma Putin qəsdən böhran vəziyyəti yaradır. O, Ukrayna üzərində nəzarəti yenidən öz əlinə keçirmək istəyir. Rusiya prezidenti təxribatlardan, kiberhücumlardan və hibrid müharibənin digər formalarından yararlanmaqla Ukrayna hakimiyyətini birbaşa və ya dolayı yolla sabotaj etməyə çalışır.
Putinin qələbə çalmasına imkan vermək olmaz. Ukraynanın müstəqilliyi və onun (bəzən büdrəsə də) demokratiyaya sadiqliyi – Avropanın təhlükəsizliyi və sabitliyi ilə rus ekspansionzminin dirçəlişi arasında duran amillər bunlardır.
Rusiyaya NATO-nun genişlənməyəcəyini vəd etməklə və ya alyansın şərq cinahından qüvvələri çıxarmaqla Putini dayandırmaq mümkün deyil. Putini yalnız Ukraynaya qətiyyətli dəstək dayandıra bilər. Ona görə ABŞ və NATO Kiyevə özünü müdafiə etmək üçün hər bir şəraiti yaratmalı, Ukraynanı hər cür silahla təchiz etməlidir.
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Bu gün “TEKNOFEST Azərbaycan” festivalına start verilir
Elektron imzadan istifadə ilə bağlı tarif təsdiqlənib
Ceyhun Bayramov: "Ukraynadakı vəziyyət, əlbəttə çox böyük narahatlıq doğurur" - "Ukaynaya 15 milyon avroluq yardım göndərilib"
Rafael Ağayev bosniyalı karateçiyə məğlub oldu
İlkin Süleymanov öz vəkillərinin suallarını cavablandırıb
Azərbaycanda hərbçiyə cinayət işi açılıb - Səbəb
"Şamaxı" klubu daha 3 futbolçu ilə vidalaşıb
Elza Seyidcahanla jurnalist arasında efirdə gərginlik: "Şantaja görə heç nəyimi satmaram” - VİDEO
“Sabah” klubu Xulio Rodriqeslə yollarını ayırıb
Daha 43 dövlət əmlakı hərraca çıxarılıb
Sabah bu rayonlarda qaz olmayacaq
Misel: “Rusiyanın neft və qazından asılılığımıza son qoymalıyıq”
Blinkendən Paşinyanla söhbəti barədə açıqlama: "ABŞ-ın proseslərlə bağlı mövqeyini ifadə etdim və..."
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Müğənni "rəisim" mahnısından danışdı: "Rəis xanımları zəng edib, hər hansı məclisə dəvət etsələr..."
Selçuk Bayraktar qırıcı təyyarə ilə Bakı səmasında uçuş keçirib: "Uşaqlar buradakı təyyarə, yaxud PUA-lara toxunmalıdır ki..."
Zakir Həsənov Səlcuq Bayraqdarla bir arada - FOTOLAR
Sabirabadda naməlum şəxsi qatar vurub
NAZİRİN BİRİNCİ MÜAVİNİ YOLA SALINIB: "Ona yeni vəzifə verilməyib" - Rəşad Nəbiyevin müavinlərinin sayı artıb (Yenilənib)
Prezident daşınmaz əmlakla bağlı daha bir fərman imzaladı - DETALLAR
Sabiq prezident saxlanılıb - Dodonun tərəfdarları təcridxananın qarşısında piket keçirir (Yenilənib)
Prezident İlham Əliyev Salome Zurabişviliyə məktub göndərib - MƏTN
Putin fərman verdi - Ukraynanın daha iki şəhərinin sakinlərinə Rusiya vətəndaşlığı verilir
"Biz pulu nə qədər çox versək..." - Nazirdən açıqlama
Keçmiş şöbə müdirinə PA-da vəzifə verilib
Azərbaycanda çaylarda suyun səviyyəsi artıb, bəzi yerlərdə sel olub
2021-ci ilin dövlət büdcəsinin icrası ilə bağlı layihə MM-in plenar iclasında müzakirə ediləcək
“Azərbaycan Dəmir Yolları"nda Cavid Qurbanovu kim əvəzləyir?
Palata sədri deputata belə cavab verdi: "Kino çəkilməsinə ayrılan pul yarı-yarıya kəsmək olar"
Şuşada beynəlxalq elmi-praktik konfrans keçiriləcək - Qaydalar
Ceyhun Bayramov Qazaxıstan xarici işlər naziri ilə müzakirə aparıb
Nazir Azərbaycanda qazın qiymətinin çox ucuz olduğunu deyir: "Bizdə qiymət heç nədir"
Ceyhun Bayramov Estoniya parlamentinin sədri ilə görüşüb
İsrailin XİN başçısı Çavuşoğlunun dəvətinə belə cavab verdi: "Dönər kababı olacaqsa, gələrəm”
"Avto FM" radiosu Daxili İşlər Nazirliyinin tabeliyinə verilib
Vilayət Eyvazov 72 vətəndaşı qəbul etdi, rəislərə tapşırıqlar verdi - Nazir 37 qazi və 7 şəhid ailəısnin üzvünü işə götürdü
Deputat: "Bank kreditlərinin faizləri niyə yüksəkdir, axı?"
Deputat: “Dövlət şirkətlərinin vəsaitləri səmərəsiz istifadə etməsinin qarşısı alınmalıdır”
AFFA prezidenti Hasan Çavuşoğlu ilə görüşüb - FOTO
Deputat Vahid Əhmədov: "Daxildə də bizim kifayət qədər problemlərimiz var" - "Ən ciddi məsələ iş yerləri ilə əlaqədardır"
II Elizabet İlham Əliyevə təbrik məktubu ünvanlayıb - MƏTN
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
Azərbaycan-Ermənistan delimitasiya üzrə Komissiyanın ikinci görüşü gələn həftə keçiriləcək
Maliyyə naziri: "Bu proses daha da kəskinləşib"