NİZAMİ VƏ NƏVAİ “XƏMSƏ”LƏRİNİN ÖYRƏNİLMƏSİ...
26-06-2021 [17:12]
ATİF İslam oğlu İSLAMZADƏ
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
e-mail: [email protected]
***
21-22 iyun AMEA Folklor İnstitutunun təşkilatçılığı ilə “Nizami və Nəvai irsinin mif və folklor qaynaqları” mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirilib.
Zoom platforması üzərindən keçirilən tədbirdə Azərbaycanın tanınmış alimləri iştirak edib. Beynəlxalq konfrans olduğu üçün yalnız Azərbaycan deyil, eyni zamanda Türkiyə Cümhuriyyəti, Giresun Universitetinin, Özbəkistan Elmlər Akademiyasının, Özbəkistan, Nəvai Dövlət Pedaqoji İnstitutunun, Özbəkistan, Buxara Dövlət Universitetinin, Türkmənistan Elmlər Akademiyasının, Türkmənistan Dövlət Universitetinin, İran İslam Respublikasının Zəncan Universitetinin və s. ölkələrin tanınmış alimləri konfransa qatılıb, öz məruzələri ilə çıxış etmişlər.
Konfransada filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Atif İslamzadənin də “Nizami və Nəvai “Xəmsə”lərində yazılı ədəbiyyata keçid edən folklor janrlarının fiqurasiyaları” məruzəsi maraqla qarşılanmışdır. Məruzənin qısa mətnini sizə təqdim edirik: Nizami Gəncəvi və Əlişir Nəvai yalnız şərq ədəbiyyatının deyil, bütün dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələridirlər. Xəmsə yazılması baxımından təbiidir ki, əsas məktəb N.Gəncəvidir. Çünki Nizamidən sonra məhz xəmsələr ya bütünlüklə yazılmış, yaxud da bu xəmsədən bir və daha artıq əsərlər qələmə alınmışdır. Eyni zamanda bu istiqamətdə əsər yazan hər bir müəllif Nizaminin adını və möhtəşəm sənətkarlığını qeyd etməklə bu məktəbin davamçısı olduqlarını etiraf etmişdir.
Ə. Nəvai “Xəmsə” si ona görə çox diqqətə layiqdir ki, bu əsərlər türk dilində yazılmışdır. Yəni türkcədə ilk xəmsə Ə.Nəvainin “Xəmsə”sidir. Çünki bir çox
sənətkarlara məktəb olan Nizami “Xəmsə”si məlumdur ki, fars dilində qələmə alınmışdır.
N.Gəncəvinin və Ə.Nəvainin meydana qoyduğu beş qiymətli əsər özündə geniş folklor spesifikasını daşımaqdadır. Biz bu məruzədə hər iki möhtəşəm sənətkarın fars və türk dillərində yazdıqları bu əsərlərdə yazılı ədəbiyyata keçid edən folklor janrlarını araşdırmağı qarşımıza məqsəd qoymuşuq. Məlumdur ki, Nizamidə də, Nəvaidə də yazılan bu əsərlərin süjet və motivləri folklordan yazılı ədəbiyyata keçid etmişdir. Yəni hər iki xəmsə yazılı ədəbiyyat nümunələri olmaqla bərabər folklora söykənmiş və aldıqları mövzuları əsas etibarilə folklor janrları əsasında oxuculara təqdim etmişlər. Bu əsərlər başdan-başa folklor janrları kimi əfsanə və rəvayət üzərində qurulmuş, əsərlərdə atalar sözləri, deyimlər, nağıllar və s. folklor janrları yazılı ədəbiyyat nümunəsinə çevrilmişdir.
Bu məruzədə eyni zamanda folklor janrlarının yazılı ədəbiyyata keçidi prosesində süjet və motiv fiqurasiyaları da izah olunmuş, folklor və yazılı ədəbiyyatın vahid mədəniyyət təşkil etdiyi aydınlaşdırılmışdır.
Azərbaycan-türk ədəbiyyatının, mədəniyyət və tarixinin əhəmiyyətli hadisəsi olduğu üçün Nizami Gəncəvi və Əlişir Nəvai irsinin müqayisəli şəkildə kütləvi auditoriyaya təqdim olunması faydalı fəaliyyətdir.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
PREZİDENT BU İCRA BAŞÇILARINI VƏZİFƏDƏN AZAD ETDİ - Yeni təyinatlar
KÜRDƏMİRƏ YENİ İCRA BAŞÇISI TƏYİN OLUNDU: o, kimdir? - Sərəncam
Azərbaycanın görkəmli aşıqlarının adları UNESCO-nun yubileylər proqramına daxil edilib
İcra Hakimiyətinin rəsmi saytında bu şəxsin iş nömrəsi niyə göstərilmir? - FOTOFAKT
İstanbulda turistlərə fırıldaq, yoxsa kəskin bahalaşma? - İngilis turist üsyan edir
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Yeni Regional Mədəniyyət İdarələri yaradıldı - Fərman
Polad Bülbüloğlu: "Gələn ilin dövlət büdcəsindən kinoya vəsait ayrılmaması düzgün deyil"
Xalq artisti Mənsum İbrahimov Gəncədəki konsertini təxirə saldı: "Türkiyənin şəhidi bizim şəhidimizdir"
75 yaşlı kişi içkidən ölüb - Xırdalanda
SOCAR yeni müəssisə yaradıb
İstanbulda həbs olunan bələdiyyə sədri azadlığa buraxıldı: "Ürəyimin yarısı içəridə qaldı"
XİN açıqlama yayıb
Qəzada şəhid olan pilotla bağlı ürəkdağlayan məqam... - 4 ay sonra ata olacaqdı (FOTO)
Mourinyo klubda narazılıq yaradıb - 6 yeni oyunçu tələb edir
Zakir Həsənov Bosniya və Herseqovinada - FOTO
Azərbaycan nefti 2.7 dollar bahalaşdı
Kəmaləddin Heydərov razılıq verdi - Deputatın şirkəti ilə 1 milyonluq sövdələşmə olub
"Fənərbağça"da nə baş verir? - Bir gündə İH-in üç üzvü istefa verib
Mehriban Əliyeva bu fotonu paylaşdı
Elçin Şıxlı: "Hacı müəllim, sözümü tutmağa çalışdım"
NATO-nun Baş Katibi Tükiyəyə başsağlığı verdi
4 NAZİRLİKLƏ BAĞLI İSLAHAT ÇAĞIRIŞI: KTN, ETN, ƏƏSMN... - Qeyri-ixtisas sahiblərinin idarə etdiyi sahələrlə bağlı maraqlı faktlar açıqlanıb
Yamaykada Melissa qasırğası: 45 nəfər ölüb, 15 nəfər itkin düşüb
"Gəlmir, cəhənnəmə gəlsin" - Təranə Qumral
Qətər Əmiri Türkiyəyə başsağlığı verib: "Hər cür dəstəyə hazırıq"
Bu gün Azərbaycanda Konstitusiya Gündür
Baş məşqçi Nigeriyada yoxa çıxan Osimheni lağa qoyub
"C130" şəhid olan 20 hərbçi: onlar kimdir? - FOTO
Kriştiano Ronaldo karyerasına nə vaxt son verəcək? - Özü açıqladı
Osimhen Nigeriyada yoxa çıxıb - "Qalatasaray" klubu axtarır, Afrika ölkəsi cavab vermir
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Pakistanda terror... - Rəsmi Bakı başsağlığı verdi
Azərbaycandan gedən Türkiyənin hərbi yük təyyarəsi Gürcüstanda qəzaya uğradı, şəhidlər var - İlham Əliyev Ərdoğana başsağlığı verdi (Yenilənib)
NAZİRLİK DÖVLƏT BAYRAĞI BARƏDƏ QALMAQALLI PAYLAŞIMA AYDINLIQ GƏTİRDİ - Açıqlama + FOTO (Yenilənib)
Cevdet Yılmazla Əli Əsədov arasında telefon danışığı olub
Kəmaləddin Heydərov Gürcüstan daxili işlər naziri ilə telefonla danışıb - Qəza ilə bağlı
Prezident tapşırıq verdi - Əli Əsədov İrakli Kobaxidzeyə zəng etdi
"Xəbər məni dərindən kədərləndirdi" - Zakir Həsənov