NİZAMİ VƏ NƏVAİ “XƏMSƏ”LƏRİNİN ÖYRƏNİLMƏSİ...
26-06-2021 [17:12]
ATİF İslam oğlu İSLAMZADƏ
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
e-mail: [email protected]
***
21-22 iyun AMEA Folklor İnstitutunun təşkilatçılığı ilə “Nizami və Nəvai irsinin mif və folklor qaynaqları” mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirilib.
Zoom platforması üzərindən keçirilən tədbirdə Azərbaycanın tanınmış alimləri iştirak edib. Beynəlxalq konfrans olduğu üçün yalnız Azərbaycan deyil, eyni zamanda Türkiyə Cümhuriyyəti, Giresun Universitetinin, Özbəkistan Elmlər Akademiyasının, Özbəkistan, Nəvai Dövlət Pedaqoji İnstitutunun, Özbəkistan, Buxara Dövlət Universitetinin, Türkmənistan Elmlər Akademiyasının, Türkmənistan Dövlət Universitetinin, İran İslam Respublikasının Zəncan Universitetinin və s. ölkələrin tanınmış alimləri konfransa qatılıb, öz məruzələri ilə çıxış etmişlər.
Konfransada filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Atif İslamzadənin də “Nizami və Nəvai “Xəmsə”lərində yazılı ədəbiyyata keçid edən folklor janrlarının fiqurasiyaları” məruzəsi maraqla qarşılanmışdır. Məruzənin qısa mətnini sizə təqdim edirik: Nizami Gəncəvi və Əlişir Nəvai yalnız şərq ədəbiyyatının deyil, bütün dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələridirlər. Xəmsə yazılması baxımından təbiidir ki, əsas məktəb N.Gəncəvidir. Çünki Nizamidən sonra məhz xəmsələr ya bütünlüklə yazılmış, yaxud da bu xəmsədən bir və daha artıq əsərlər qələmə alınmışdır. Eyni zamanda bu istiqamətdə əsər yazan hər bir müəllif Nizaminin adını və möhtəşəm sənətkarlığını qeyd etməklə bu məktəbin davamçısı olduqlarını etiraf etmişdir.
Ə. Nəvai “Xəmsə” si ona görə çox diqqətə layiqdir ki, bu əsərlər türk dilində yazılmışdır. Yəni türkcədə ilk xəmsə Ə.Nəvainin “Xəmsə”sidir. Çünki bir çox
sənətkarlara məktəb olan Nizami “Xəmsə”si məlumdur ki, fars dilində qələmə alınmışdır.
N.Gəncəvinin və Ə.Nəvainin meydana qoyduğu beş qiymətli əsər özündə geniş folklor spesifikasını daşımaqdadır. Biz bu məruzədə hər iki möhtəşəm sənətkarın fars və türk dillərində yazdıqları bu əsərlərdə yazılı ədəbiyyata keçid edən folklor janrlarını araşdırmağı qarşımıza məqsəd qoymuşuq. Məlumdur ki, Nizamidə də, Nəvaidə də yazılan bu əsərlərin süjet və motivləri folklordan yazılı ədəbiyyata keçid etmişdir. Yəni hər iki xəmsə yazılı ədəbiyyat nümunələri olmaqla bərabər folklora söykənmiş və aldıqları mövzuları əsas etibarilə folklor janrları əsasında oxuculara təqdim etmişlər. Bu əsərlər başdan-başa folklor janrları kimi əfsanə və rəvayət üzərində qurulmuş, əsərlərdə atalar sözləri, deyimlər, nağıllar və s. folklor janrları yazılı ədəbiyyat nümunəsinə çevrilmişdir.
Bu məruzədə eyni zamanda folklor janrlarının yazılı ədəbiyyata keçidi prosesində süjet və motiv fiqurasiyaları da izah olunmuş, folklor və yazılı ədəbiyyatın vahid mədəniyyət təşkil etdiyi aydınlaşdırılmışdır.
Azərbaycan-türk ədəbiyyatının, mədəniyyət və tarixinin əhəmiyyətli hadisəsi olduğu üçün Nizami Gəncəvi və Əlişir Nəvai irsinin müqayisəli şəkildə kütləvi auditoriyaya təqdim olunması faydalı fəaliyyətdir.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
"Güldür Güldür"ün məşhur aktyoru: "Nəzərdən çox qorxuram"
Bu rayonlara qar yağır - Siyahı
İsrail hərbçiləri daha ikisi uşağı həbs edib
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Kəmaləddin Heydərov rəisi vəzifədən azad edib - Yeni təyinat
Azərbaycan və İranın birgə hərbi təlimi başa çatıb - FOTOLAR
MSK bu DSK-lərin hüdudlarında dəyişiklik edib - SİYAHI
Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
“Taliban"la əlaqə saxlamaq vacibdir” - Peskov
Kremlin mətbuat katibi: "Ukraynaya nüvə silahı vermək..."
Hikmət Hacıyevdən növbəti paylaşım: ""Politico" nəşri dezinformasiya yaymaqda davam edir"
AFFA "Səbail" klubunu cərimələyib
Qəzzada savaşın 417-ci günü: ölənlərin sayı 44249-a yüksəlib
Borrell: "Müharibəni dayandırın..."
Prezident İlham Əliyev sərəncam imzaladı
Məhkəmə hakimi təqaüdə göndərilib
“Kontakt Home” kredit bataqlığında - MİNLƏRLƏ MƏHKƏMƏ İŞİ VƏ...
BAKIDA DAHA BİR TİKTOKER HƏBS OLUNDU - Məhkəmə 60 sutka cəza kədi
Deputat Milli Məclisdə "Azəriqaz"ı "topa tutdu": "...bunu heç cür ötüşdürmək olmur"
Rəis, yoxsa Baş mühəndis? - Həbs xəbəri yayılan idarə rəisi deyil
Sabah Bakıda yağış, dağlıq rayonlarda qar yağacaq
Məmur, yoxsa biznesmen? - ARB KANALININ BİNASININ SAHİBİ BARƏDƏ ELƏ İDDİALAR YAYILDI Kİ...
BİR QRUP VƏZİFƏLİ ŞƏXS QANDALLANDI - Milyonlarla manatlıq əməliyyatların TƏFƏRRÜATLARI
Elçin Məsiyev UEFA Konfrans Liqası matçına təyinat alıb
İstanbulda terrorçulara qarşı daha bir əməliyyat: saxlanılanlar var
İnstituta direktor əvəzi təyin olunub
Yarımcan olan xəstəyə niyə əlilik verilmir? - Şirvan sakini özbaşınalıqla bağlı Prezident və xanımına üz tutub
Eldar Əzizov özünə niyə müavinlər götürmür? - BŞİH-də 4 müavin poostu hələ də vakant saxlanılıb
Yeni Zelandiyada qəribə olay: sahilə çıxan 30-dan çox balina xilas olunub, 4-ü isə... - FOTO
Qırmızı dənizdə turist gəmisi batıb - 17 nəfər itkin düşüb
Əliyar Ağayev UEFA Avropa Liqasının oyununa təyinat alıb
Mingəçevir su anbarında zəlzələ olub - 3.1 bal gücündə
Almaniya Dünya Savaşına hazırlanır - Yeraltı sığınacaqlar hazırlanır
Mərkəzi Bankı kredit təşkilatları barədə yeni qərar verib
Türkiyənin 18 şəhərində 54 İŞİD-çi tutulub
Vasif Talıbovun oğlu idman sahəsindən də uzaqlaşdırılıb
Azərbaycan nefti 2 dollara yaxın ucuzlaşdı