Mart soyqırımı: 12 minə yaxın azərbaycanlının öldürüldüyü, 10 minlərlə insan itkin düşdüyü tarixi faciə...
30-03-2020 [14:33]
Mahirə Sarıyeva
***
Mart soyqırımı və ya Mart hadisələri-1918-ci il martın 30-dan aprelin 3-dək erməni daşnakları tərəfindən Bakı, Şamaxı, Quba, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə azərbaycanlılara qarşı törətdiyi qırğındır.
Rəsmi mənbələrə əsasən soyqırım nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı qətlə yetirilib, 10 minlərlə insan itkin düşübdür.
Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyevin 26 mart 1998-ci il tarixli Sərəncamı ilə hər il 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırım Günü kimi qeyd olunur. 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş Oktyabr inqilabının nəticəsində Stepan Şaumyanın başçılıq etdiyi bolşevik Bakı Soveti Bakı quberniyasında hakimiyyəti ələ keçirir. Bolşeviklər tərəfindən martın 31-də bütün mübarizəni öz üzərinə götürən İnqilabi Müdafiə Komitəsi yaradılır. Bu komitənin tərkibinə P.Caparidze, Q.Korqanov, İ.Suxartsev, Stepan Şaumyan daxil olublar. Etnik erməni olan və Britaniya hökumətindən milyon rubl məbləğində qızıl yardım alan Stepan Şaumyan bolşevklərlə birləşərək azərbaycanlılara qarşı soyqırımı həyata keçiriblər. Qırğınlar zamanı rus -erməni silahlı dəstələri azərbaycan əhalisini qarət etməyə başlayıb. Eyni zamanda mart qırğınlarına Bakıda bolşevik dəstəsinin rəisi N. Anançenko, komisarı isə S.Martikyan rəhbərlik edib. Erməni daşnak-rus bolşevik silahlı dəstələri əliyalın Azərbaycan xalqına divan tutub. Bütün faciələr azərbaycanlıların yaşadığı məhəllələrdə baş verirdi. Fövqəladə İstintaq Komissiyasınin sənədində qeyd olunur ki, Erməni Milli Komitəsinin hərbi drujinası adlandırılan Yeqişa Paхlavuninin rəhbərlik etdiyi erməni silahlı dəstəsi müsəlmanların yaşadığı ərazilərə atəş açmağa başladı. Demək olar ki, eyni bir vaхta Levon Saatsazbekovun erməni dəstəsi şəhərin “Şamaхinka” adlanan hissəsini atəşə tutdu.
Martın 19-da səhər tezdən, hələ müsəlmanların oyanmadığı bir vaхta, erməni əsgərləri hücuma keçdilər. Ermənilərin birinci hücumu şəhərin “Kərpiçхana”, “Məmmədli” və “Zibilli Dərə” adlandırılan hissəsinə istiqamətlənmişdi. Burada yaşayan əhalinin, demək olar ki, hamısı müsəlmanlar idi. Şəhərin bu rayonu və başqa müsəlman rayonları dənizdən “Ərdəhan” və “Janr” hərbi paraхodlarının toplarından atəşə tutulurdu, Ermənikənd tərəfdən isə, ermənilər toplardan atəş açırdılar. Erməni hərbi hissələri Soveti və bolşevikləri müdafiə bəhanəsi ilə azərbaycanlılara amansızcasına və qəddarcasına divan tuturdular. Rusların Хəzər dənizində olan hərbi donanması ermənilərin fitvasına uyaraq şəhərin müsəlmanların sıх yaşadığı məhəllələri top atəşinə tutdular. Bu atəş nəticəsində müsəlmanların əsas ibadət yeri sayılan “Təzə pir” məscidinin minarələri ağır zədə aldı.
Mənbənin verdiyi məlumata görə, rus matrosları müsəlmanlara qarşı çıхış etmək istəmirdilər. Ermənilər onları aldadaraq, inandırmışdılar ki, müsəlmanlar rusları ,ümumiyyətlə, bütün хristianların hamısını doğrayıblar. Lakin matroslara aydın olanda ki, müsəlmanlar ruslara nəinki toхunmayıblar, əksinə onları müdafiə ediblər və yedizdiriblər, yalnız bundan sonra toplardan atəşi dayandırdılar. Amma top atəşləri nəticəsində şəhərin çoxsaylı tikililərinə və əhalisinə böyük ziyan dəydi...
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Karantin qaydalarını pozan futbolçular cərimələndi
UEFA daha bir Türkiyə klubunu cəzalandırdı
Qərargah: "İndiyədək Azərbaycanda 3871 nəfər koronavirusdan sağalıb, 82 nəfər isə vəfat edib"
Azərbaycanda daha 338 nəfər koronavirusa yoluxdu, 4 nəfər vəfat etdi - Rəsmi məlumat yayıldı
Bakı ilə Kiyev arasında birbaşa uçuş həyata keçiriləcək
Türkiyədən gətirilən daha 144 nəfər karantinə yerləşdirildi - FOTO
"Əlində telefon saxlayır, səsimizi yazıb digər aktyorlara göstərir ki..." - Musiqili Teatrının rəhbərinə sərt ittihamlar
Bakı-Sumqayıt yolunda gənc qız belə hərəkət etdi - VİDEO
İranın Xarici İşlər naziri: "ABŞ rəsmisi ilə görüşdüm..."
"Öz əlimlə siyahı tərtib etdim və birbaşa prezidentə məruzə etdim..." - Sülhəddin Əkbərdən qalmaqallı açıqlamalar
Azərbaycan kubokunda dəyişiklik olacaq
Baş Nazirdən istefa xəbərlərinə reaksiya: "Kimin nə məqsədlə yaydığı mənə maraqlı deyil"
Prezident İlham Əliyev İsveç Kralına məktub göndərdi
İngiltərə Premyer Liqasında mövsümün qalan turlarının təqvimi müəyyənləşdi - Tarixlər
Spiker keçmiş mətbuat katibinə vəzifə verdi - MM-də yeni təyinat
Energetika naziri OPEC və qeyri-OPEC ölkələri nazirlərinin iclasında iştirak edəcək
İrana aid yük gəmisinin İraq sularında batıb
"Grand Market”, Oba Market”, “Kafe-Çay evi”... - Bu obyektlərdə karantin qyadaları pozulub + FOTOLAR
"Ana dilimizdə səlis danışa bilməyənlərə yüksək vəzifə tapşırmaq olmaz" - YAP Siyası Şurasının üzvü
"İcra başçısının göndərdiyi eşşək südünü içmək..." - "91-lər"in məşhur üzvü YAP-ı "topa tutdu" (MÜSAHİBƏ)
Ağstafada 60 yaşlı kişi intihar edib
Dağıstanda 6 Azərbaycan vətəndaşında COVID-19 aşkarlanıb
Azərbaycan çempionatında futbolçuların salamlaşması ləğv olundu, hakimlər maska ilə oyuna çıxacaq
AAAF-ın sabiq icraçı direktoru: "Bizi "zibil"ə salan Tamaş Ayan idi"
Heydər Əliyevlə Türkiyənin etirazı, Rusiyanın sülhməramlı qüvvə planı, Petrosyanın xahişi ... - Qarabağla bağlı tarixi sirlər ortaya çıxdı
DİN-dən Bakı, Sumqayıt, Gəncə, Lənkəran və Abşerondakı marketlər və ticarət obyektlərinə - Xəbərdarlıq
"Yay imtahan sessiyası keçiriləcək, təhsil haqlarına gəldikdə isə..." - Nazirlik açıqlama yaydı
Liviya ordusundan üsyançı generala daha bir ağır zərbə: Tarhune şəhəri azad olundu, hədəf böyüdü
Cinayət-Prosessual Məcəlləsinə də dəyişiklik olundu
DSX Ermənistanın xəbərini təkzib etdi: "Əksinə, düşmənin müxtəlif diversiya və təxribatlar törətmək imkanları ciddi məhdudlaşdırılıb"
PROKURORLARIN SƏLAHİYYƏTİ ARTIRILDI - Dəyişikliklər
İranda daha 2886 nəfər koronavirusa yoluxdu
Təhqiqatçılara yeni səlahiyyətlər verildi - Yeni qanunun detalları
"Avropa Məhkəməsinin kəsdiyi cərimələri həmin yanlış qərarı çıxaran hakimlər ödəsin" - YAP-çı deputat qərəzli hakimlərin cəzalandırılmasını tələb etdi
"Bandotdel" 4 ton ölü at əti satan dəstəyə qarşı əməliyyat keçirdi: 3 nəfərə cinayət işi açıldı + VİDEO/FOTO
“Məhkəmə-Hüquq Şurası haqqında” qanuna dəyişiklik oldu
Samir Şərifov MM-də demokratiyadan danışdı: “Palatanın rəyinin bir hissəsi ilə qəti razı deyilik”
Siyavuş Novruzov “Ayrılan pullar xərclənib, bitib, gedib” dedi, spiker isə "müəyyən təkliflər var idi” cavabını verdi
İcra başçısı iki vəzifəli şəxs barədə prokurorluğa müraciət etdi
Tərtərdə ana ilə oğlunu bıçaqlayan şəxs saxlanıldı - Təfərrüat
Bakıda “Vinçester”lə atəş açan şəxs saxlanıldı
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
"Bandotdel"dən əməliyyat: iki nəfər tutuldu
Təhsil Nazirliyindən tədris ili ilə bağlı - Açıqlama