21-04-2017 [17:14]
Qara zanbaq Əfqanıstan müharibəsində Sovetlərin əsgər cəsədlərini daşıyan üzüqara An-12 təyyarəsinin adı idi. Üzdəniraq təyyarəyə toplanmış metal cəsəd qutuları mənzilbaşına çatdırılar və onların açılması yasaqlanardı.
Yəni həmin dəmir qutular qaynaq edilmiş şəkildə birbaşa torpağa tapşırılardı. Müharibədən sonra illərdir ölü bilinənlərin bəziləri qəflətən evinə də qayıdırdı. Demə, şəxslərin ölü bilinməsinə səbəb nömrələnmiş əsgərlərin hər gün sayılması zamanı hansınınsa olmaması, bir müddət gözlənilməsi, daha sonra ölü bilinərək ailəsinə bu qara xəbəri aparılmasına səbəb olurdu. Yaxınlardan-uzaqlardan eşitmişəm ki, bəzən əsgərin cəsədi tapılmadığından qutulara metal hissəciklər, kərpic, pal-paltar, cın-cındır qoyularaq qapanırdı. Bəzi gətirilən cəsədlər isə elə vəziyyətdə olurdu ki, məsələn, digər cəsədin hissələri, – üç qol, iki tamam fərqli şəxsin parçalanmış başı və.s. olma ehtimalı həmin qutularla ehtiyatlı davranmaq, ən yaxşısı isə açmamaq siqnalını verirdi. Əlqərəz, müharibə dəhşət deməkdir. Və bu dəhşətləri keçən dünyanın yenidən müharibə taktikasına əl atması insanın ağlını başından alır.
Heradotun, Mişel Monten və Nikolo Makiavellinin və.s.lərin kitabları ilə tanış olduqdan sonra məndə qəribə bir baxış bucağı formalaşdı. Bundan öncə hadisələrə müəllif, ədib, pedaqoq, vətəndaş gözüylə baxan mən indi hər şeyə həm də siyasət gözü ilə baxmağa başladım. Qeyd edim ki, məhz bu baxış məndə soyuq bir düşüncə formalaşdırdı. Əvvəllər şəxsimdə mövcud olan emossianallığın, çılğınlığın üzərinə bu kitablar soyuq su tökmüş oldu. Hisslərim soyuqqanlı oldu sanki. Həm də siyasətə boylanmaq üçün açarlar verdi düşüncəmə. Müşahidə etdim ki, hal-hazırda mövcud siyasətçilərin manevrləri belə konkret tarixi şəxsin siyasi idarəetməsi ilə üst-üstə düşə bilir. Keçmişdə baş vermiş problematikanı oxumaqla, siyasətçilərin qəbul etdikləri qərarlarla tanış olduqca və həmin qərarların sonunun nə ilə bitəcəyini oxuyunca həm də qəribə bir qorxu dolurdu canıma.
Tam səmimiyyətimlə söyləyirəm ki, Məsiağa müəllimin müəllifi olduğu "Əfqanıstan” kitabını həyəcanla oxudum. Xüsusilə müasir siyasi arenada baş verən hadisələrin keçmiş və cari təzahürünü Əfqanıstanın fonunda görüncə, acı həqiqətləri, acı reallıqları müşahidə edincə gündəmdə olan Suriyaların, İraqların halına acıdım. Və onların müasir zərbələr nəticəsində nakauta düşdüyünü görüncə Əfqanıstan gerçəkliyində olduğu kimi tezliklə ayağa qalxa bilməyəcəyi həqiqəti məni növbəti dəhşətə giriftar etdi. Əslində, o zamandan bu zamana dünyanın bəzi ağazadə dövlətlərinin birbaşa müdaxiləsindən alovlanan münaqişələrin davamlı tendensiyasını indi də görüncə deməyə sözüm qalmadı. Demək ki, doğrudur, dünya düşmənləri elə eyni dövlətlərdir. Regional hegemonluq, dünyanı bölüşdürmək, ərazilərdə süni çaxnaşmalar yaradaraq hakimiyyətdə olanı diktator elan edib guya xalqların azadlığı, demokratikliyi naminə qol çirməyən konkret qüvvələr indi də eyni siyasi konspektdən istifadə edirlər. Çox qəribədir ki, bu qədər nümunələr gözümüz qarşısında ola-ola hələ də gerçəkləri görə bilmirik, analiz etmə bacarıqsızlığımız bizləri (Şərqi və konkret region nümayəndələrini) qüvvələr əlində əl tulasına çevirir. Üstəgəl, cəmiyyətə birbaşa müdaxilə, şüursuz kütlənin kimlərinsə əlində əl oyuncağına çevrilməsi, dinin (və ya Qərb, o yan, bu yan müdaxilə barmaqları) belə konkret qüvvələrin əlində istəklərini həyata keçirmək üçün vasitə olaraq kullanılması dəhşət yaşadır insana.
Regionlar fərqli, strategiyalar isə eyni. Hədəfdə isə həmişə Şərqdir!
Bu kitab deyərdim ki, siyasəti gerçək gözlə görmək üçün dəqiq koordinatlarla işarələnmiş çertyojdur. "Oxu” və "bil” deməkdir. "Dərk elə” deməkdir. "Anla” deməkdir. Məhz bu kitaba görə Məsiağa müəllimə təşəkkür edirəm.
Kitabla bərabər bir çox mənbələrindən də Əfqanıstan haqqında olan materialları oxudum. Oxuduqca paralellik axtarırdım. Müəllifin obyektiv baxışla, tərəfkeşlik etmədən, həm də qəlb yanğısıyla bizlərə reallığı çatdırmaq çabasını abzas-abzas hiss etdim.
Müasir Azərbaycan oxucusu üçün gərəkli kitabdır "Əfqanıstan”. Bəlkə də, cild-cild yazdığımız ədəbi kitablarımızdan belə üstündür bu kitab. Bu dəyərli mənbə utopik, romantik ab-havadan ayılıb, şoudan uzaqlaşıb, yersiz məişət mövzularından oyanıb dünya gündəmini görmək üçün əlavə göz və əlavə düşüncə verir bizlərə. Oxuyub beyin süzgəcimizdə həzm etməyə dəyər.
Günel Eyvazlı (araşdırmaçı yazar)
Birlik.az
Daha bir jurnalist həlak olub
CHP liderindən daha bir sürpriz qərar - Bu gün Baxçalı ilə görüşəcək
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Xorvat məşqçi daha bir komandadan qovulub
"Fənərbaxça" Konyada vacib xal itiirb
Vaqif Səmədoğlunun 85 illik yubileyinə həsr edilmiş poeziya müsabiqəsinin ilkin seçimi olub - SİYAHI
HƏMAS-la İsrail atəşkəsə razılaşıb? - İsrail təsdiqləmir, şərtlər də gizli saxlanılır
Paşinyan Moskvaya gedir - Putinlə ikitərəfli görüş olacaq
Bakıda külək güclənəcək, yağış intensivləşəcək - Xəbərdarlıq
Azərbaycanla Ermənistan arasında 40 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
Qarabağ zonasında 2046.3 hektar ərazi minalardan təmizlənib
Dövlət qulluğuna imtahan keçiriləcək
DSMF-də rəsmi yoxlama başlayıb - Açıqlama
Slovakiyanın Baş naziri Azərbaycana gəlir
Bakı dünyanın "İdman Paytaxtı” seçilib
Dövlət Komitəsi ilə “Bakcell” arasında memorandum imzalandı
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
SABİQ DEPUTATIN RAMİZ MEHDİYEVƏ ŞOK MƏKTUBU ÜZƏ ÇIXDI: "Hörmətli ağsaqqalım..." - "Bəlkə, özləri yazıb "qol" çəkiblər?" - FOTO (YENİLƏNİB)
Rezidenturaya qəbulun nəticələri açıqlanıb
RUSİYA UKRAYNANI ADDIM-ADDIM ƏLƏ KEÇİRİR: "Xarkov və Donetskdə daha iki yaşayış məntəqəsi nəzarətə götürülüb"
Qəzzada savaşın 213-cü günü: ölənlərin sayı artlb
Hakim: "AMEA-nın vitse-prezidenti bilərəkdən, ya bilməyərəkdən cavab vermir" - Qalmaqallı məhkəmə (FOTOLAR)
Keçmiş komitə sədri hakim qarşısına çıxarılır - Korrupsiya ittihamı
Türkiyədə ağır qəza: 8 nəfər ölüb, çoxlu sayda yaralı var - FOTOLAR
Ağdərə və Qubadlıda insan qalıqları tapılıb - Prokurorluq araşdırma aparır (Yenilənib)
Joze Mourinyo Türkiyəyə gəlir - İki illik razılaşma əldə olunub
ABŞ səfiri Füzuli və Şuşada - FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Putin beşinci dəfə and içəcək
QMİ Məhərrəmlik ayının başlanacağı tarixi açıqladı
Prezident İlham Əliyev Həştərxan vilayətinin qubernatorunu qəbul edib - FOTO (Yenilənib)
Emin Əmrullayev yola saldı: nazir həmkarı özünə müşavir götürdü - Sabiq mətbuat katibi vəzifəyə təyin olunub
Azərbaycanla daha bir ölkə arasında viza tələbi aradan qaldırılıb
Gömrük Komitəsinin sədri özünə daha bir müşavir götürüb
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
Prezident İlham Əliyevdən daha bir - Dəyişiklik
ABŞ-da unikal hadisə: qadın 10 həftə ərzində lotoda iki dəfə 1 milyon dollar qazanıb - "Qənaətlə xərcləyəcəm"
Dövlət xidməti rabitə müəssisələrini "vurdu": “Telefon xidmətlərinə görə əlavə ödənişlər tələb edilir” - Xəbərdarlıq
Anar Məmmədli ev dustaqlığına buraxılmadı - Məhkəmə iclası
Quş qripinə qarşı epizootoloji monitorinqlər keçiriləcək
İki həftə əvvəl "ərim məni döyür" harayı çəkən müğənni ölüm xəbərindən dərhal sonra dəyişdi: "Andımıza sadiq qaldıq, canım yoldaşım"
İsrail əsgərləri Tulkerim qaçqın düşərgəsini mühasirəyə alıb