111 illik tarix təkrarlandı: son dəfə Osmanlıda olmuşdu – İslam dünyasını nələr gözləyir? (TƏHLİL)
07-04-2025 [22:09]
Dünya Müsəlman Alimlər Birliyi İsrailə qarşı cihad elan edib.
Cihada səbəb kimi Fələstin (Qəzza) və Suriyadakı vəziyyət, İsrailin artan təzyiqləri, apardığı əməliyyatlar göstərilib. İsrailin Yaxın Şərqdəki fəallığı diqqət çəkir. Livanın cənubunda “Hizbullah”a, Qəzzada HƏMAS-a, Yəməndə isə husilərə qarşı həyata keçirilən əməliyyatlar müəyyən müddətə qədər antiterror tədbirləri kimi qiymətləndirilə bilərdi. Çünki adıçəkilən qruplaşmalar vaxtaşırı İsrailə hücum edir, ölkənin təhlükəsizliyinə ciddi təhdid yaradırdı.
İsrailin Bəşər Əsəd dövründə Suriyada keçirdiyi əməliyyatlar da qismən anlaşılan idi, çünki Əsəd İrana sadiq şəxs sayılırdı və dolayı yolla Tehranın regiondakı proksi qüvvələrindən biri hesab olunurdu.
İsrail Suriyada hakimiyyət dəyişikliyindən və mərkəzi hakimiyyətin hələ zəif olmasından istifadə edərək, həm etnik və dini azlıqları dəstəkləyir, həm də bu ölkəyə hücumlarını davam etdirir. Bununla paralel olaraq Təl-Əviv, miqyasca kiçik olsa da, bəzi əraziləri ələ keçirir və bu torpaqları tərk etməyəcəyini açıq şəkildə bəyan edir. Bu baxımdan Dünya Müsəlman Alimlər Birliyinin İsrailə qarşı cihad elan etməsi başadüşüləndir. Lakin bu qərarın effektivliyi və İsraili dayandıra biləcəyi ehtimalı sual altındadır.
Ümumiyyətlə, islam aləmində sonuncu rəsmi cihad çağırışı (bəyannaməsi) 111 il əvvəl – 1914-cü ilin noyabr ayında Osmanlı imperiyasının 35-ci sultanı və 114-cü islam xəlifəsi V Mehmed Rəşad tərəfindən elan edilmişdi. Bu çağırış Birinci Dünya müharibəsi ilə əlaqədar dünya müsəlmanlarına ünvanlanmış və onları xəlifənin rəhbərliyi altında islam bayrağı ətrafında birləşməyə səsləyirdi. Lakin bu təşəbbüs də nəticəsiz qaldı. Əksinə, Şərif Hüseynin rəhbərliyi ilə ərəblər Osmanlıya qarşı müttəfiqlərin tərəfində yer aldılar. Fransa, Böyük Britaniya, hətta Rusiya ordularının tərkibində minlərlə müsəlman Osmanlıya qarşı döyüşdü.
Tarixi baxımdan məsələyə yanaşdıqda, hətta islam xəlifəsinin cihad çağırışının belə nəticəsiz qaldığını görürük. Bu isə göstərir ki, dini çağırışın da ciddi təsir gücü yoxdur. Dünya Müsəlman Alimlər Birliyi isə ümumilikdə siyasi, hərbi resurslara malik olmayan, zəif qurumdur və onun verdiyi bu qərar simvolik xarakter daşıyır. Ümumiyyətlə, bu gün islam aləmində cihad qərarı verəcək nüfuzlu bir siyasi fiqur (xəlifə) və yaxud bu qərar əsasında islam koalisiyası yarada biləcək bir dövlət yoxdur. Təbii ki, Türkiyə, İran və Pakistan kimi güclü müsəlman ölkələri var, lakin bu dövlətlər siyasi və hərbi cəhətdən güclü olsalar da, dini liderlik funksiyasını yerinə yetirə bilmirlər.
Hazırda dünya geosiyasəti din deyil, daha çox milli, regional və imperialist maraqlar əsasında formalaşır. Din amili siyasi alət kimi istifadə olunsa da, təsir dairəsi məhduddur. İsrailə qarşı gerçək mənada formalaşmış yeganə islam koalisiyası 1948-ci ildə Birinci Ərəb–İsrail müharibəsi zamanı meydana gəldi. Lakin həmin müharibə də müsəlmanların, daha dəqiq desək, ərəblərin ağır məğlubiyyəti ilə nəticələndi.
Ən önəmli məqamlardan biri isə ABŞ-ın İsrailin təbii protektoruna çevrilməsidir ki, bu da İsrailə beynəlxalq arenada faktiki toxunulmazlıq statusu qazandırır. Hətta İran belə İsrailə qarşı total müharibə elan etməyə risk etmir.
Əgər İsrailin Yaxın Şərqdə apardığı əməliyyatlar həqiqətən İslam ölkələrini narahat etsəydi, Dünya Müsəlman Alimlər Birliyi cihad çağırışı etməkdənsə, ilk növbədə neft və qaz kimi strateji resurslar üzərindən təzyiq göstərərək, ABŞ başda olmaqla Qərbi çətin vəziyyətə sala bilərdi. Lakin bu istiqamətdə heç bir real addım atılmır.
Turan Rzayev, Politoloq
mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Britaniya səfiri “Çelsi”yə qarşı - İngiltərənin “zadəgan”ları deyəsən bizı rəiyyət hesab edir?
PREZİDENT BİR QRUP ELM ADAMINI TƏLTİF ETDİ - Siyahı
Türkiyədə bu rayon "Fəlakət bölgəsi" elan olundu - Əhali köçürülür
Ankarada universitetdə partlayış: xəsarət alanlar var
Qəzzada ölənlərin sayı 68875-ə yüksəlib
Sərxoş kişi qadın prezidenti canlı yayımda qucaqlayıb öpdü, cangüdənlər... - VİDEO, FOTO
Hacıqabul və Qobustanda ov qaydalarını pozan əcnəbilər saxlanılıb
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
İsrail ordusu daha 11 fələstinlini qandallayıb - Boşaldılan bəzi evləri isə "hərbi qərargah"a çeviriblər
Misir Mərdanovdan haqqındakı iddialara reaksiya: "Bu, böhtandır, hazırda öz işimin başındayam"
Ayxan Əzizov 24 aylıq diskvalifikasiya olunub
Ərdoğan HUDA PAR lideri ilə görüşüb - Mətbuata qapalı
Kürd lider həbsdən buraxılır - Ərdoğan "Məhkəmə hansı qərarı veribsə, o da olacaq" deyir
“Çelsi” dumanlı Albiondan çiskinli Bakıya gəldi - “Qarabağ”ın qələbəsi bütün mərc hesablarını alt-üst edəcək (VİDEO)
ABŞ-da tarix yazan yeni müsəlman lider: "Tramp, məni izlədiyini bilirəm, səsi qaldır"
Bir milyonu əldən çıxan generaldan maraqlı açqlama: "Onun axmaqlığından yazmırsız, elə mənim şəkilimi qoyursuz saytlara"
Pensiyalar bu qədər artacaq - Nazir açıqladı
Rasim Balayev qalmaqllı çıxışdan danışdı: “Bircə onu bilirəm ki...”
Prezident onları təltif etdi - SİYAHI
Zahid Oruc: ”Heydər Əliyev qonşu ölkələrin yaşıl, yaxud çarizmdən qalan qırmızı rəngli quruluşlarına yer tanımadı..." (Yenilənib)
Sabah yağış yağacaq
"Card to Art" layihəsi "Araz"ın Xankəndi filialında - FOTOLAR
Süni göl, güllə keçirməz şüşələr... - Ramiz Mehdiyevə nəhəng malikanələrdən birini nazir bağışlayıb, bəs digərlərini?
AzTV sədri vertolyot almaq istəyirmiş: "Burada ayda 6-7 min manat alan müxbirlər var" - "Müxbirin birinə 500, digərinə 3000 manat..."
Azərbaycanlı kriminal avtoritetlərə qarşı əməliyyat: biri öldürülüb, digəri... - Xərackəsmə, "razborka", pul yükləmə...
İlham Əliyev Ərəb Koordinasiya Qrupunun rəhbər şəxslərini qəbul edib - Nələr müzakirə olunub? (FOTO)
Xəzər dənizində zəlzələ olub - 3.1 bal gücündə
Filippində güclü qasırğa: böyük dağıntılar var, helikopter qəzaya düşüb - 72 nəfər ölüb, 26 nəfər isə...
KAPİTAN GENERALA NECƏ KƏLƏK GƏLİB: kabinetdə sayılan milyonlar, lüks maşınlar və... - İttiham aktı
İcra Hakimiyyətinin sektor müdirinin böyük obyekti üzə çıxdı - Bakının mərkəzində + SƏNƏDLƏR
Milli Məclis bəyanat yaydı
Çağdaş Atan "Konyaspor"un baş məqçisi təyin olundu: "Qürurluyam"
Zahid Oruc: Tam suverenlik həm də sülh və qarşılıqlı əməkdaşlığın əsas göstəricisinə çevrilə bilər
Azərbaycan nefti 65 dollara düşdü
Borclanan "Bank VTB" haqqında yeni xəbər yayıldı - Kassasındakı pulların 58 faizini götürüb!
Dünyanı heyrətə salan olay - Atlantik okeanında tonlarla kokain daşıyan sualtı qayıq açkarlanıb
Okan Buruk: "Bizə meydan oxuyacaq bir komanda ilə qarşılaşırıq"
Çempionlar Liqası: "Real", PSJ uduzdu... - Gecədən nəticələri
"Ayaks"ın oyunçu: "İnanıram ki, "Qalatasaray"ı məğlub edəcəyik"