Rusiya və İran fəallaşır, Qərb isə... - Neft bitəndən sonra nə edəcəyik?
07-07-2022 [17:28]
Samir Feyruzov
***
Maraqlı hadisələr baş verir: Rusiya Şərqi Avropada (Ukraynada) sürətlə irəliləyir, amma siyasi müstəvidə Cənubi Qafqazı itirir.
ABŞ-ın Cənubi Qafqazda ciddi şəkildə aktivləşməsi Rusiya-İran birliyinin yeni modelini də ortaya qoyub. Azərbaycanın Türkiyə vasitəsilə Qərbə yaxınlaşmasını Rusiya və İran özünün maraqlarına zidd hesab edir. Diqqət ediriksə, Rusiya və İran Azərbaycanı birgə “vurur”.
Regionda və dünyada baş verən proseslər o qədər həssas hal alıb ki, kifayət qədər ehtiyatlı və təmkinli davranmaqdan başqa yolumuz yoxdur. Türkiyədə belə bir fikir var ki, Azərbaycanı Rusiyadan qoruya bilərik, amma İrandan yox! Ciddi və düşündürücü məsələdir.
- Azərbaycan Qərb üçün əsasən enerji amilinə, təbii sərvətlərinə görə cəlbedicidir. Demokratik “dəyərlər”in təşviqi digər ölkələr kimi, Azərbaycana da təzyiq vasitəsidir. Azərbaycan neft-qazı istismar ediləndən sonra ölkənin Qərb üçün cəlbedici heç bir xüsusiyyəti də qalmayacaq. Hesablamalara görə, 2024-cü ildə neft gəlirləri kəskin şəkildə azalacaq, 2035-2040-cı illərdə isə neft ehtiyatları əhəmiyyətli dərəcədə tükənəcək.
- Azərbaycan Rusiya üçün təkcə enerji amilinə, təbii sərvətlərə görə yox, həm də coğrafi, strateji mövqeyinə, tarixi xəritəsinə görə cəlbedicidir. Rusiya imperializmi Belarus, Ukrayna, Moldova kimi Cənubi Qafqazı da öz ərazisi hesab edir. Bizim 15-20 il zamanımız var, əgər bu müddət ərzində ölkəni ayaqüstə saxlaya biləcək və neftdən asılı olmayan güclü iqtisadiyyat yaratmasaq, bu, Qərbin bizdən könüllü qopması, Rusiyanın təcavüzü ilə nəticələnə bilər. Bu gün neft ehtiyatları bizə ciddi manevr imkanları qazandırıb, sabah neft-qaz olmayandan sonra iqtisadi-siyasi müstəqilliyimizi də itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə dayana bilərik.
Qısa haşiyə: Müharibə başlayandan bu günə qədər Rusiyanın Ukraynada işğal etdiyi ərazinin sahəsi təxminən 130 min km2-dir. Bu, Gürcüstan ərazisindən təxminən 2 dəfə, Ermənistan ərazisindən isə 4 dəfə böyük ərazi deməkdir. Rusiyanın ələ keçirdiyi torpaqların sahəsi Azərbaycan ərazisindən də böyükdür.
Rusiyanın Azərbaycana hərbi təhdid imkanları o vaxt az olardı ki, Dağıstan və Çeçenistan müstəqil ölkə olsun və ortada bufer bölgə yaransın. O da yoxdur.
Bəs təhlükələr hansı istiqamətlərdən boylanır?
Ölkənin şimalından Rusiyanın müdaxiləsi (“şimal cəbhəsi”), şərqdə İranın aktivləşməsi (“Bakı kəndləri”), qərbdə qisasçi erməni qüvvələrin (“Qarabağa klanı”) aktiv fazada fəaliyyət quracağı ehtimalı bəlli təhlükələrdir. Bəs nə etməliyik? Heç şübhəsiz, Rusiya ilə mehriban qonşuluq siyasəti əsas prioritet kimi öz strateji əhəmiyyətini saxlamalıdır.
Proseslərin təhlili göstərir ki, bu gün regionda baş verən hadisələr bir çox hallarda 100 il bundan öncə baş verən hadisələrin təkrarıdır. 1918-ci ildə məğlub imperiya kimi Çar Rusiyasının parçalanmasından sonra Cənubi Qafqaz ölkələri Qərbə yön aldılar. Qısa müddət sonra Rusiya imperiyanın yeni formatına - “ittifaq”a çevrildi, Cənubi Qafqaz ölkələri də müstəqilliklərini itirmiş oldular. 1991-ci ildə SSRİ dağılandan sonra isə Rusiya “federasiya” modelinə keçdi, hazırda tərkibində 22 respublika mövcuddur.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Prezidentin Təhlükəsizlik Xidmətində dəyişiklik olub.
HƏMAS daha üç israilli girovun cəsədini təhvil verib
Meksikada bazarda partlayış: 23 nəfər ölüb, 11 yaralanıb
Qafqaz və Alp dağları qara həsrət qalacaq - İnsan faktoru dünya böyük fəlakətə sürükləyir (ARAŞDIRMA)
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
“Turan-Tovuz” və “Şamaxı”nın Baş məşqçiləri Mia.az-ın suallarını cavablandırdı - VİDEOLAR
Tovuzda futbol bayramı: “Turan-Tovuz” öz meydanına döndü - Oyunda üç qol var + VİDEO (Yenilənib)
QARADAĞ İCRA HAKİMİYYƏTİNDƏ ƏMƏLİYYAT: kimlər qandallandı? - SİYAHI + FOTO (YENİLƏNİB)
Sabah yağış yağacaq
Süleyman Mikayılovun ta Lənkərandan "əli üzərində" olan müavini... - Həbs olunan Nadir Muradov, əslində, kimdir?
Sahibə Qafarova Misir prezidenti ilə görüşüb
İsmayıllı rayonunda zəlzələ olub
"Elə dostlarım var ki, görüntülü yığır, məni görür və..." - "Beşimiz harasa gedirik, 4-ü oxuyur, mən pul alıb çıxıram"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Xətaidə gecəylə çoxalan tiklilər - İcra başçısı ilə "anlaşma"lar, yoxsa... (FOTOLAR)
"Qalatasaray" "Trabzonspor" səddini aşa bilmədi
İsmayıllıda zəlzələ oldu
Taleh Qaraşov, Şahmar Usubov, Abdin Fərzəliyev, Süleyman Mikayılov, Vidadi İsayev... - İcra başçıları haqda maraqlı araşdırma yayıldı
Məşqçilər üçün seminar keçirilib - FOTLAR
Vilayət Eyvazov 315 vətəndaşın müraciətlərini dinlədi, rəislərə tapşırıqlar verdi - Polis olmaq istəyən 163 nəfər isə... (VİDEO)
Sabah bəzi yerlərdə yağış yağacaq
"Ümid edirəm, ADY rəhbərliyi utanar" - İLKİN RÜSTƏMZADƏ YAZIR
Bakıda hərbi parada hazırlıq başlayıb
Prezident İlham Əliyev Əlcəzair liderinə məktub göndərdi - MƏTN
Rektor Ramiz Mehdiyevin həyat yoldaşı barədə əmr imzaladı - Qalina Mehdiyeva BDU-dan uzaqlaşdırıldı
Azərbaycan nefti cüzi ucuzlaşdı
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Media əhlindən Zəfər bayramına hazırlıq - "Jurnalistlərin Binası" bayrağımızı əks etdirən rənglərlə işıqlandırılıb (FOTO)
Çexiyalı məşqçi istefaya göndərildi - Yerinə türk gətirildi
Vüqar Məmmədov barəsində həbs qətimkan tədbiri seçilib
Türkiyənin "Togg" Almaniya bazarında - FOTO
DTX-nin saxladığı icra başçısı haqqında qərar verildi
“İmişli” - “Qarabağ” oyununda 2 qol var - VİDEO (Yenilənib)
XİN, Müdafiə Nazirliyi... - Dövlət mülkiyyətində olan avtomobillər satışa çıxarıldı
"Bakcell"in meqa lotereyasında daha bir avtomobil qalibi məlum oldu!
Xalq artisti Elmira Rəhimova xəstəxanaya yerləşdirilib
“Qarabağ” Futbol Klubu mia.az saytının sualını nəzərə aldı - “Çelsi” ilə oyundan öncə komanda yol yorğunu olmadı (VİDEO)
Noyabrda hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz
Kamal Umudlu bu oyuna baş hakimi təyin olunub
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 3 günlük məzənnəni açıqladı