Akedemik: "Bu, 25-30 il davam edərsə, Xəzərin bir hissəsi Aral dənizinin aqibəti ilə üzləşəcək"
05-07-2022 [10:31]
"Xəzər regionu dünya iqtisadiyyatının diqqət mərkəzində olan, mühüm neft və qaz hasil va ixrac edən regiona çevrilib. Yeni enerji resurslarının sürətlə axtarış və istismarı eyni zamanda bir sıra geosiyasi proseslərin yaranmasına səbəb olub".
Mia.az xəbər verir ki, bunu AMEA-nın akademiki Fəxrəddin Qədirov “İqlim dəyişmələri şəraitində Xəzər dənizinin səviyyə tərəddüdləri, proqnoz və uyğunlaşma tədbirləri” mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfransda deyib.
Onun sözlərinə görə, iqtisadi cəhətdən mühüm əhəmiyyət daşıyan Xəzər dənizinin və ətraf regionun geoloji və ekoloji problemlərinin elmi araşdırılması aktual problem olaraq qalır: "Xəzərdə neft və qazın intensiv kəşfiyyatı və hasilatı fonunda bir çox geo-ekoloji təhlükələrlə rastlaşırıq. Bunlar Xəzər dənizi səviyyə tərəddüdləri, dəniz dibinin deformasiyaları ilə bağlı geoloji təhlükələr və çirklənmə ilə bağlı ekoloji problemlərdir. Xəzərin ən zəngin bioloji ehtiyatlarının qorunub saxlanması da günümüzün aktual problemidir. Bunlar bir kontekstdə həllini gözləyən problemlərdir".
Akademik qeyd edib ki, bütün bu problemlərin elmi həlli Xəzəryanı dövlətlərin birlikdə aparacağı tədqiqatlara bağlıdır: "Geoloji inkişaf dövrü ərzində Xəzər regionu dəfələrlə litosfer plitələrinin qarşılıqlı təsiri ilə aktiv geodinamik proseslərin təsirinə məruz qalıb. Alp-Himalay qırışıq qurşağında baş verən plitə toqquşmaları nəticəsində meydana çıxan aktiv geodinamik proseslər Xəzər regionunun cənubunda (Tersk-Cənubi Xəzər çökəkliyi və Qafqaz-Kopetdağ qırışıq sistemi) bu gündə davam edir. Burada baş verən zəlzələlər, palçıq vulkanları və deformasiyalar Xəzər dənizində geodinamik şəraiti müəyyənləşdirir.
Araşdırmalar göstərir ki, zəlzələlərin və palçıq vulkanlarının aktivləşmə fazaları Ərəbistan plitəsinin dinamik təsiri ilə baş verən regional geodinamik rekonstruksiyalar dövrünə uyğun gəlir. Cənubi Xəzər zonasında Ərəbistan plitəsinin təsiri ilə seysmik və vulkanik hadisələr nəticəsində formalaşan geodinamik şərait və relyef dəyişmələri bu gündə özünü göstərir. İqlim dəyişmələri prosesi də bu dəyişikliklərlə eyni zamanda baş verir. Xəzər dənizi regionunda deformasiya və zəlzələlərin təsiri formalaşan geodinamik şərait və iqlim dəyişmələri ilə yanaşı dəniz səviyyəsinin anomal dəyişmələri də müşahidə olunur".
Akademik bildirib ki, bu günə kimi aparılan tədqiqatlar Xəzərin səviyyə tərəddüdlərində çox kəskin dəyişmələrin olduğunu göstərir: "Bu tədqiqatlar 100 il əvvəl Xəzərin səviyyəsinin 2 metr yüksək olduğunu göstərir. XX əsrin 30-cu illərində səviyyə 1.5 m aşağı enib, 1978-1995-ci illər arasında 2.7 metr yüksəlmə baş verib. 2005-ci ildən başlayaraq ildə səviyyə 10 sm enməkdədir. Bu dəyişmə 25-30 il davam edərsə Xəzərin Şimal-Şərq hissəsi Aral dənizinin aqibəti ilə rastlaşa bilər. Xəzər dənizinin səviyyə dəyişmələrində müəyyən zaman intervallarında trendlər müşahidə olunsa da bunların üzərində fluktuasiya dəyişmələri də müşahidə edilir. Coğrafi mövqeyinə və okeanlarla əlaqəsinin olmaması səbəbindən Xəzərin səviyyə rejimi onu bəsləyən çaylardan, yağıntılardan və buxarlanmadan-zamanla dəyişən dəniz su balansının əsas komponentlərindən çox asılıdır".
SON XƏBƏRLƏR
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
İrəvanda ticarət mərkəzində güclü partlayış olub: ölən və yaralananların sayı artıb, 25 nəfər isə itkin düşüb - VİDEO/FOTO (Yenilənib)
"Qəbələ" "Şamaxı"ya qalib gəlib - "Neftçi" isə "Kəpəz"ə 5 qol atıb
Azərbaycan yığması Türkiyəyə uduzdu
Salyanda əməliyyat: iki nəfər saxlanıldı - FOTO
BMT baş katibi dünya ölkələrinə çağırış edib
"Qarabağ" - "Viktoriya" matçının biletləri satışa çıxarıldı - 5 manatdan 100 manatadək (Yenilənib)
Rusiya hərbçiləri Ukraynada daha bir ərazini ələ keçirib: "Ukraynanın 35 hərbi və 15 bölmə zirehli və avtomobil texnikası sıradan çıxarılıb".
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
XIN-dən Pakistana - Mesaj
İslamiada: hansı ölkə daha şox medal qazanıb? - SİYAHI
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Premyer Liqa: "Qarabağ" "Sumqayıt"ı məğlub edib
Rusiya XİN: "Kiyevə silah tədürükü "xüsusi əməliyyat"ın genişlənməsinə səbəb olacaq"
"Qaçqınkom": "Laçın şəhəri, Zabux və Sus kəndlərinə qayıdacaq ailələrin sayı dəqiqləşdirilir"
Erməni silahlılarının kvadrakopteri Şuşada uçuşlar həyata keçirməyə cəhd edib - MN açıqlama yaydı (VİDEO)
Laçın şəhərinə, Zabux və Sus kəndlərinə qayıdışın təşkili üçün tədbirlər müəyyən edilib
Ermənilər yenə 8 istiqamətdə mövqelərimizi atəşə tutub: "Adekvat cavab tədbirləri görülüb"
Sabah Bakıda 39, bəzi rayonlarda 41 dərəcə isti olacaq
Zakir Həsənov generalları topladı: tapşırıqlar verdi - Müşavirə
Xəzər dənizində daha 4 nəfər boğulub (Yenilənib)
Xomeyninin fətva verdiyi Salman Rüşdi ABŞ-da bıçaqlandı
FTB Trampın evinə girdi: 20-yə yaxın məxfi sənədlərlə dolu qutular götürülüb - Aralarında nüvə proqramına aid sənədlər olduğu da iddia olunur
Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Qobustan, İsmayılı və Ağsuya səfər ediblər (Yenilənir)
İlham Əliyev Ağsuda Gənc Sənətkarlar Mərkəzinin və Dövlət Rəmzləri Muzeyinin açılışında iştirak edib - FOTO
Mərkəzi Bankda yeni Komitə yaradılıb - Taleh Kazımov səlahiyyətlərini genişləndirib
“Yelo Bank"ın rəhbərləri bankın səhmlərini alır - Vahid Ələkbərovun bankında dəyişiklik
İlham Əliyev: "Səhvə yol verə bilmərik"
Prezident İlham Əliyev sərəncam imzalayıb
Prezident sərəncam imzaladı: Dövlət Agentliyinə əlavə vəsait ayrıldı
Mərkəzi Bank ipoteka krediti şərtləri ilə bağlı yeni məlumat yaydı
Radik İsayev məğlub olub
İslamiada: Ülvi Qənizadə yarımfinala yüksəldi
Prezident və birinci xanım Basqal” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu görülən işlərlə tanış olublar
UEFA "Neftçi", "Qəbələ" və "Zirə"nin hesabına vəsait köçürüb
Zeynal Nağdəliyev yeni icra başçısını kollektivə təqdim etdi
Həbs olunan generalın müavini vəzifədən getdi: "Dünən fəaliyyətimə son verdim, bu gün isə əmrim çıxdı"
1 milyondan çox istifadəçi “Nar”+dan yararlanır