Akedemik: "Bu, 25-30 il davam edərsə, Xəzərin bir hissəsi Aral dənizinin aqibəti ilə üzləşəcək"
05-07-2022 [10:31]
"Xəzər regionu dünya iqtisadiyyatının diqqət mərkəzində olan, mühüm neft və qaz hasil va ixrac edən regiona çevrilib. Yeni enerji resurslarının sürətlə axtarış və istismarı eyni zamanda bir sıra geosiyasi proseslərin yaranmasına səbəb olub".
Mia.az xəbər verir ki, bunu AMEA-nın akademiki Fəxrəddin Qədirov “İqlim dəyişmələri şəraitində Xəzər dənizinin səviyyə tərəddüdləri, proqnoz və uyğunlaşma tədbirləri” mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfransda deyib.
Onun sözlərinə görə, iqtisadi cəhətdən mühüm əhəmiyyət daşıyan Xəzər dənizinin və ətraf regionun geoloji və ekoloji problemlərinin elmi araşdırılması aktual problem olaraq qalır: "Xəzərdə neft və qazın intensiv kəşfiyyatı və hasilatı fonunda bir çox geo-ekoloji təhlükələrlə rastlaşırıq. Bunlar Xəzər dənizi səviyyə tərəddüdləri, dəniz dibinin deformasiyaları ilə bağlı geoloji təhlükələr və çirklənmə ilə bağlı ekoloji problemlərdir. Xəzərin ən zəngin bioloji ehtiyatlarının qorunub saxlanması da günümüzün aktual problemidir. Bunlar bir kontekstdə həllini gözləyən problemlərdir".
Akademik qeyd edib ki, bütün bu problemlərin elmi həlli Xəzəryanı dövlətlərin birlikdə aparacağı tədqiqatlara bağlıdır: "Geoloji inkişaf dövrü ərzində Xəzər regionu dəfələrlə litosfer plitələrinin qarşılıqlı təsiri ilə aktiv geodinamik proseslərin təsirinə məruz qalıb. Alp-Himalay qırışıq qurşağında baş verən plitə toqquşmaları nəticəsində meydana çıxan aktiv geodinamik proseslər Xəzər regionunun cənubunda (Tersk-Cənubi Xəzər çökəkliyi və Qafqaz-Kopetdağ qırışıq sistemi) bu gündə davam edir. Burada baş verən zəlzələlər, palçıq vulkanları və deformasiyalar Xəzər dənizində geodinamik şəraiti müəyyənləşdirir.
Araşdırmalar göstərir ki, zəlzələlərin və palçıq vulkanlarının aktivləşmə fazaları Ərəbistan plitəsinin dinamik təsiri ilə baş verən regional geodinamik rekonstruksiyalar dövrünə uyğun gəlir. Cənubi Xəzər zonasında Ərəbistan plitəsinin təsiri ilə seysmik və vulkanik hadisələr nəticəsində formalaşan geodinamik şərait və relyef dəyişmələri bu gündə özünü göstərir. İqlim dəyişmələri prosesi də bu dəyişikliklərlə eyni zamanda baş verir. Xəzər dənizi regionunda deformasiya və zəlzələlərin təsiri formalaşan geodinamik şərait və iqlim dəyişmələri ilə yanaşı dəniz səviyyəsinin anomal dəyişmələri də müşahidə olunur".
Akademik bildirib ki, bu günə kimi aparılan tədqiqatlar Xəzərin səviyyə tərəddüdlərində çox kəskin dəyişmələrin olduğunu göstərir: "Bu tədqiqatlar 100 il əvvəl Xəzərin səviyyəsinin 2 metr yüksək olduğunu göstərir. XX əsrin 30-cu illərində səviyyə 1.5 m aşağı enib, 1978-1995-ci illər arasında 2.7 metr yüksəlmə baş verib. 2005-ci ildən başlayaraq ildə səviyyə 10 sm enməkdədir. Bu dəyişmə 25-30 il davam edərsə Xəzərin Şimal-Şərq hissəsi Aral dənizinin aqibəti ilə rastlaşa bilər. Xəzər dənizinin səviyyə dəyişmələrində müəyyən zaman intervallarında trendlər müşahidə olunsa da bunların üzərində fluktuasiya dəyişmələri də müşahidə edilir. Coğrafi mövqeyinə və okeanlarla əlaqəsinin olmaması səbəbindən Xəzərin səviyyə rejimi onu bəsləyən çaylardan, yağıntılardan və buxarlanmadan-zamanla dəyişən dəniz su balansının əsas komponentlərindən çox asılıdır".
SON XƏBƏRLƏR
İsa Həbibbəyli: "AMEA Rəyasət Heyətinin yenidən təşkili məsələsinə hazırda baxılmır"
Ehtiyata buraxılan polkovnik vəfat edib
Deputat Ülvİ Quliyevin oğlu Londondakı biznesini böyüdüb: şirkətin aktivləri 4,8 milyona çatıb (FOTOLAR)
Əli Əsədov idman mərc oyunlarının təşkili ilə bağlı qərara dəyişikliyi təsdiqlədi - Bu nazirliyə səlahiyyət verildi
Eldar Həsənov və ailə üzvlərinin şikayəti üzrə proses təxirə salınıb - Vəkildən açıqlama
Ərdoğan: "İranla Suriyadakı fəaliyyətimizin daha təsirli olmasını istərdik, amma..."
Zəngəzuru tanıyaq və tanıdaq! - Deputat yazır
Azərbaycan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı Oyunlarında iştirak edə bilər
Bayraktar Zelenski ilə görüşüb: “Xalqına liderlik, ordusuna ali baş komandanlıq edən..."
Daha bir general təqaüdə göndərilib? - Açıqlama
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Türkiyədə Prezident seçkilərinin günü bəlli oldu
Rusiyanın canlı qüvvə və texnika itkisinin sayı məlum olub
Koronavirusun yeni əlamətləri açıqlanıb
AZƏRBAYCANDA UN və ÇÖRƏYİN QİYMƏYİ QALXDI - Açıqlama yayıldı
Azərbaycan nefti 4 dollaradək bahalaşıb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Rusiya millisinin futbolçusu Türkiyə komandasına keçib
Şabran, Qəbələ, Quba, Siyəzən və Xaçmazda meşə yanğını: Amfibiya təyyarəsi və helikopterlər əraziyə göndərilib - VİDEO (Yenilənib)
ƏRDOĞAN, ZELENSKİ VƏ BMT RƏHBƏRİ BİR ARADA: 40 dəqiqəlik müzakirə aparılıb, memorandum imzalanıb, yeni İşçi Qrupu yaradılır - FOTOLAR (Yenilənib)
"Azərsu" ASC-nin Regional İdarəsinə rəis təyinatı oldu - Müavinlərin planı alınmadı (Yenilənib)
İlkin Çərkəzoğlu narkoloji dispanserə yerləşdirildi
Rezidenturaya qəbul imtahanının 2-ci mərhələsi keçiriləcək
Kamran Əliyev Şamaxı, Ağsu, Qobustan və İsmayıllı rayonlarının sakinlərini qəbul edib
Baş Prokurorluq və DİN Gəncədə 22 il əvvəl törədilən qətllə bağlı birgə məlumat yaydı
Lənkəranda əməliyyat: bu şəxslər saxlanıldı - FOTO
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Hulusi Akar Lvovda Reznikovla görüşüb - Nələr müzakirə olunub?
“Korku Takvimi” Türk qorxu filminin nümayişi başlayıb
Kolleclərə ixtisas seçimin nəticələri açıqlanıb - CƏDVƏL
Fərid Ağamoğlanov qızıl medal qazandı
Prezident daha bir fərman imzalayıb
İlham Əliyev beş ölkənin səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi - FOTOLAR (Yenilənib)
Direktorların işə qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
Bu direktor, direktor müavinləri və müəllimlərin maaşı artacaq - Prezident fərman imzaladı
Prezident İlham Əliyev daha bir qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
Gənclər “Bakcell”in dəstəyilə öz biznesini quracaq
Türkiyə Mərkəzi Bankı uçot dərəcəsini endirdi, dollar və avro qalxdı
18 yaşlı kollec tələbəsinin dənizdən meyiti tapılıb
Mərkəzi Bank malların nisyə satışı ilə məşğul olan təşkilatlarla bağlı açıqlama yaydı
İran hərbi nümayəndə heyəti Ağdama gedib - FOTO