QənirəPaşayevanın "Onun sevgi məktubları" adlı kitabını oxudum.Kitaba ni-yəon manat verdim, niyəoxudum, bu, kiçik sirr qalsın özümdə. Hələlik isəyal-nız onu deyəbilərəm ki, o kitabı bu yazını yazmaq üçün alıb oxumamışam.Əgərəziyyət çəkib oxumuşamsa, kitab haqqında yazmaq pis olmaz, bununlaə-günah etmiş olmaram.
Belinski deyirdi: "İstedadsız adamlar özləri haqqında yaza bilmirlər".
Bəli, bizim ölkədəbir çox məmurlar, deputatlar var ki, həm dəyazmaqla məş-ğuldurlar, amma onlar nələrsəuydururlar. Ötənəsrlərəqayıdırlar, göylərəuçur-lar, qurub-quraşdırırlar. Özündən yazmaq istedad tələb etməkləbərabər, həm dəcəsarət tələb edir. Bu məmur-yazıçılar da quraşdırdıqları nağıllarınəvəzinəözlərinin həyatlarını yazsalar, təbii ki, ortaya çox maraqlıəsərlər çıxar.
Bir qız gəlir Dostoyevskinin yanına, deyir ki, yazıçı olmaq istəyirəm, mənəməsləhət ver. Dostoyevski dədeyir ki, gəl sənəyazmağın sadəqaydasını öyrə-dim, get öz həyatını yaz, sən öz həyatından maraqlı heç nəuydura bilməzsən.
Bizim məmur-yazıçılar özləri haqqında həm dəona görəyaza bilmirlər ki, bu, onlara heç sərf etmir. Halbuki şəxsən mən özüm deputat-yazarın bir gündəba-şına nəgəldiyini məmnuniyyətləoxuyardım. Kimləgörüşür, nədanışır, parla-mentdənələr baş verir. Baş nazirin humanitar məsələlər üzrəmüavini ElçinƏfəndiyev nağıllar uydurur. Halbuki o, özünün həyatını yazsa, camaatımız bu-nu çox maraqla oxuyar. Yazmaz, çünki sərf etmir.
Ölkəmizdəyazıçılıqla məşğul olan xeyli məmurlarımız var. Onlar da necərüş-vət aldıqlarını, necərüşvət verdiklərini, özlərindən vəzifəcəyüksəyin qarşısında necəyaltaqlandıqlarını, özlərindən vəzifəcəaşağıları necəalçaltdıqları haqda yazsalar,əlbəttəki, ortaya xeyli maraqlıəsərlər çıxar. Lakin bu çətin məsələdi, çünki bu haqda yazsalar, gərək kreslolarını itirsinlər. Lermontovun təbirincədesək, məmur kürsüsündəəyləşən yaradıcı adamı iki aqibət gözləyir - ölmək vəölmək.
Tomas Vulf deyirdi: "Yaddaş yazıçınınən böyük sərvətidi". Bizim yazıçılar hətta yada salanda da yaddaşlarından özlərinəsərf edənləri seçib götürürlər. Onların yaddaşı çox çevikdir vəzamana, hakimiyyətdəkimin olmasına görəasanlıqla dəyişir. Onlar eləşeyləri xatırlayırlar ki, bu, yalnız onlara sərf edir. Etiraf mədəniyyəti yoxdu. Ona görədəboz vəmənasızdırlar. Xatırladıqları ma-raqsızdı. Çünki onlar öz xatirələrindədəyaltaqlanmağa üstünlük verirlər. Xa-tırladıqlarını mövcud vəziyyətəuyğunlaşdırırlar.Əgər bu günlər hansı şəxs ha-kimiyyət tərəfdən arzuolunmaz şəxs sayılırsa, bizim məmur-yazarlar o adamı yaddaşdan silib atırlar. Yox,əgər bu gün kimsəhakimiyyətin sevimli adamına çevrilibsə, məmur-yazıçılar onunla bağlı mütləq nəsəxoş bir xatirəyazırlar.
xxx
"Onun sevgi məktubları" adlıəsərdəQənirəxanım məktubları Könül adlı bir rəfiqəsinin adından yazıb. Yəni, müəllif guya Könül adlı rəfiqəsinin həyatını qeydəalıb.Əlbəttəki, bu Könül eləQənirəxanımın özüdür.
Süjet haqqında qısaca bunu yaza bilərik. Guya bu Könül gedir məscidə, dua edir ki, onun həyatı çox boz, monoton keçir. Mümkündürsə, Allah ona bir sev-gi göndərsin. Buəhvalatın üstündən az keçməmiş doğrudan da Qurbanoldu-ğum Könüləbir sevgi göndərir. Amma bu sevgi qarşılıqsız olur.
Könülün iki rəfiqəsi var. Onlar da həyatda qarşılıqsız sevgiylərastlaşıblar. Biri hətta həqiqətən sevdiyi adamı unutmaq üçün başqasınaərəgetməyəməcbur olur ki, bəlkəuşaq-filan doğular vəbir az rahatlaşar.
Burda zəruri bir haşiyəçıxmalıyam. Bizim ölkədəbirini sevərək başqasınaərəgetmək geniş vüsət alıb. Çox axmaq söhbətdi. Onlar özlərini eləgöstərirlər ki, guya birini sevib başqasınaərəgetməyəməcbur olublar. Elədeyil, onlar sadə-cə, ağılla seçim ediblər. Sadəcə, özlərini eləgöstərirlər ki, guya həm dəseviblər.Əhvalatlar quraşdırırlar. Guya həyatlarına rəng qatırlar, ammaəslindəsəydəş-lik edirlər. Bu, heç!
İkincisi, başqasını sevirsənsə, niyəsevmədiyinəərəgedib adamın həyatını zəhə-rədöndərməlisən? Yaxşı söhbətdi, vallah! Adam gedibəziyyət çəkib pul qaza-nacaq. Sən onun puluna geyinəcəksən, gəzəcəksən, kef edəcəksən, həm dəbaş-qasının dərdini çəkəcəksən. Xeyir ola? Bu, artistlikdi, özü dəadamın ürəyini bulandıran bir artistlik! Bu artistliyi onlar hələərəgetməmişdənəvvəl öyrənir-lər. Bunlarda bir xasiyyət var. Adamı harasa aparıb qəflətən kədərlənirlər. Bil-mirsən niyəkədərləndi, nəbaş verdi. Demə, o, bu yerdəəvvəlki sevgilisini xa-tırlayıb. Bir müddət kədərli dayanırlar, sonra qəflətən dəli kimi gülüb deyirlər: "Fikir vermə, (bəziləri hətta sizlədanışır. Fikir verməyin) məndəhərdən beləhallar olur, emossional stabiliyim pozulub... Qısası, belədüşük-düşük söhbət-lər.
Sevgini bir çiçəyəbənzətsək, bu çiçək yol kənarında da, xaraba qalmış binanın damında da, düzdədə, zibillikdədəbitəbilər. Hamı sevəbilər. Dikatator da, aqronom da, yazıçı da, sürücü də. O cümlədən Qənirəxanım da. Lakin sevgi al-maqdan çox verməyi tələb edən bir hisdir. Azərbaycanlılar da verməkdən daha çox almağı xoşladıqlarına görəonların sevgiyəmünasibəti öz xarakterlərinəuy-ğundu.
Biz "sevgiyləqarın doymaz" sözünü işlətməyi sevən bir camaatıq. Bu söz azər-baycanlıların sevgiyəsəmimi münasibətidir. Lakin ortada həm dəiddia var. De-məli, həm heç bir fədakarlıq etməməlisən, həm dəguya özünü sevmiş kimi gös-tərməlisən.Ќəticədəortaya sevginin imitasiyası çıxır. Hərəöz rolunu bacardığı qədər məharətləoynayır. Ona görədəbizim insanların təbiət sevgisi, romanti-kası səmimi deyil. Onlar özlərini sadəcəromantik kimi göstərirlər.
Qayıdaq kitaba. Təsəvvür edin, Könül xanım öz sevgilisinəQənirəPaşayeva-nın sözlərinəyazılmış mahnını göndərir. Yəni müəllif özəsərindəöz sözlərinəyazılmış mahnınıəsərdəki adama göndərir. Sonra Könül xanım sevgilisinəyaz-dığı məktubda Qəbələdəkeçirilən musiqi festivalından söz açır vəregionların inkişafı proqramı haqqında məlumat verir, ölkəmizi regionun lider dövləti kimi qiymətləndirir.
Onu da deyim ki, Könül xanımın sevdiyi adam Türkiyəvətəndaşıdı, özü dəmusiqiçidi. Müəllif hətta sevgi mövzusunda yazdığıəsərdədəAzərbaycan həqi-qətlərini Türkiyəvətəndaşına çatdırmağı özünəborc bilir. Qənirəxanım hətta sevgi mövzusunda yazdığıəsərdədəöz deputat fəaliyyətini unutmur.
Kitabda bir çox yazıçıların, fikir adamlarının sevgi haqqında sözlərindən geniş istifadəolunub. Bu sözlərin çoxu yerindəişlədilməyib. Hiss olunur ki, kitabı yazan kimdirsə, hətta başqalarının fikirlərindən dədüz-əməlli istifadəetməyi hələöyrənməyib.
Kitabın tən yarısı dualardan vəqarğışlardan ibarətdir. Hislər var, hadisə, hərə-kət yoxdu. Ölürəm, darıxıram, havam çatmır, boğuluram, lakin biz heç cür mü-əllifin yaşayışından xəbər tuta bilmirik.
Mən bir ara girib bizim sosial şəbəkələrdəmövzular axtardım. Heç nətapma-dım. Hislər var, hadisələr yoxdu. Səbəb yazmayıblar. Mövzu vermirlər.
Mən bu kitabı oxudum vəmüəllifin həqiqətən dəsevdiyinəinanmadım. Onu da deyim ki, hətta Qənirəxanımınətrafındakı adamlar da bu kitabda yazılanlara inanmırlar, nəinki inanmırlar, bu kitabda yazılanlar lətifəmövzusuna çevrilib. Hətta kitabın adını dəyişərək, "Onun sevgi məktubları"əvəzinə"Onun sevgi zı-rıltıları" qoyublar.
Çox acınacaqlı vəziyyətdi. Bunu düşmənimədəarzu etmirəm. Sevəsən vəheç kim sənin sevginəinanmaya... İnanmaqları bir yana, hətta sənin sevgini lağa qoyalar. Qənirəxanım bu haqda düşünməlidi. Niyəonun sevgisinəinanan yox-du? Bəlkəo, bu vaxta qədər xeyli doğru olmayan sözlər danışıb, ona görə...
