20-12-2016 [10:22]
Məhəmməd TALIBLI
FED-ın mahiyyəti və hədəfi
Federal Rezerv Fondu çox zaman "sistem” məzmunu daşıdığından FES kimi də ifadə olunur. ABŞ-ın bank sütunu olan FED öz ölkəsindəki özəl banklarına satdığı dolların uçot dərəcəsini müəyyənləşdirir.
Beləliklə minlərlə (üç min) kommersiya bankı üçün satdığı dollar həddini dəyişməklə iqtisadi proseslərə yön verir. FED-in bu addımı məzmun baxımından monetar alət olsa da, əslində fiskal siyasətə (büdcə-vergi) də ciddi təsir gücün özündə saxlayır. Bu baxımdan son qərar da məhz ABŞ iqtisadiyyatında mövcud reallıqlar nəzərə almaqla atılıb. ABŞ iqtisadiyyatında makroiqtisadi indikatorları (iqtisadi artım1,9%, inflyasiya 1,5% və işsizlik4,7%) yaxşılaşdırmaq və yeni korreksiyalar etmək məqsədilə bu qərar verilib. Əgər ötən ili nəzərə almasaq, FED son 8 ildə ilk olaraq qərarına yenidən baxdı. Ötən il 0,25 faiz bənd artıraraq 0,5 faizə, 14 dekabr qərarı iləsə 0,75 faiz həddində uçot dərəcəsini müəyyənləşdirdi.
Bu qərar nəyi dəyişə bilər?
Birinci: FED-in bu qərarı dollar tələbini artıracaq. Dollar digər valyutalar qarşısında daha da möhkəmlənəcək. Dolların xüsusilə onunla rəqabət apardığı avronun dəyərini aşağı salmağa məcbur edəcək. Artıq son 4 gündə avronun 0,3 faizlik dəyər itirməsi buna sübutdur.
İkinci: ABŞ iqtisadiyyatında makroiqtisadi göstəriciləri nisbətən yaxşıya doğru dəyişəcək. ÜDM-də artım, işsizliyin azalma templəri, inflyasiyanın isə templərinin azalması ilə müşahidə olunacaq.
Üçüncü: Dollar və təbii resursların qiyməti arasında tərs mütənasiblik formulası üzrə tendensiya davam edəcək.Qızılın qiymət enişini də bura daxildir. Dolların dəyər qazanması neftin qiymətinin aşağı düşməsi ilə müşahidə olunacaq ki, bu da təbii resurslardan asılı olan dövlətlərin büdcə daxilolmalarını və milli gəlirlərinin azalmasına gətirib çıxaracaq.
Dördüncü: Dollara tələbin artması, ABŞ-ın makroiqtisadi parametrlərinin yaxşılaşması investisiya cəlbediciliyini artıracaq. Bu isə Asiya və Avropa investisiyalarının Qərbə doğru axmasını stimullaşdıracaq. Bu baxımdan ABŞ-da investisiya və kredit cəlbediciliyi bir az da yaxşılaşacaq.
Beşinci: Əgər ABŞ-ın maraqları üçün gözlənilən müsbət dəyişiklər baş verərəsə bundan ABŞ-ın rəqibləri resurs "lənətinə” daha da çox tuş gəlsələr, "dişi” bala batan ABŞil boyu FED-in uçot dərəcəsinin artıracağı ilə bağlı psixoloji təhdid alətindən istifadə edəcək.
Azərbaycanla bağlı gözləntilər:
Altıncı: Dollarmilli valyutamız olan manat üzərində təzyiqini gücləndirəcək.Manat bir az da dəyərdən düşəcək. Üçüncü devalvasiya gözləntilərini stimullaşdıracaq.
Yeddincisi: Dollar dəyərinin artması bu valyutaya yönəlik yığımların və investisiyaların artmasına, nəticədə dollar tələbinin güclənməsini təşviq edəcək. Bu isə ölkə iqtisadiyyatının dollarlaşma səviyyəsini bir az da artıracaq.
Səkkizinci: Dəyişən valyuta bazarındakı trendlərə adekvat olaraq rezervlərin idarə edilməsi qərarlarımıza yenidən baxmalıyıq. Neft Fondunun aktivlərinin ABŞ dollarında olan aktivlərində(48%) dəyər qazanması, yerdə qalan (xüsusuilə avroda) hissəsində dəyərsizləşmə baş verəcək. Bu isə NF-nun valyuta səbətinin strukturu ilə bağlı çevik investisiya siyasəti həyata keçirməyi zəruri edir.
Doqquzuncu: Bahalaşan dollarla maliyyə öhdəliyi olan kommersiya banklarının beynəlxalq maliyyə qurumları qarşısında, Azərbaycan vətəndaşlarının və biznes subyektlərinin isə kommersiya banklarından götürdüyü kreditlərin ödənişində ciddi problemlər yaranacaq. Bu isə xarici öhdəliklərin icrasında və daxildə isə toksit (qeyri-sağlam, problemli) kreditlərin artmasına təkan verəcək.
Onuncu: Xarici ticarət əməliyyatların dollarla həyata keçirildiyini nəzərə alsaq, idxal olunan məhsulların qiymətində bahalaşma yaradacaq ki, bu da ölkəyə xaricdən idxal olunan inflyasiyanın artmasına və əhalinin sosial həyatına neqativ təsir göstərəcək.
On birinci: Milli valyutanın dollar qarşısında ucuzlaşması Azərbaycandan məhsul ixrac edən sahibkarların vəziyyətini məhdudlaşdıracaq. Xüsusilə yaxın qonşu ölkələrin bazarlarına məhsul ixrac edən sahibkarların gəlirləri azalacaq. Demək, təkcə neft ixracatından daxilolmalar azalmayacaq, həm də qeyri-neft ixracatının diapazonunu daralacaq.
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
İspaniya klubları türk oyunçunu almaq istəyir
“Gələcəyini Qur!” təhsil təqaüdünü qazanmış abituriyentlərlə “Veysəloğlu Şirkətlər Qrupu”nda görüş keçirildi - FOTOLAR
QƏRARGAH RƏİSİ QANDALLANDI - Hərbi ekspertlik edən Ədalət Verdiyev iki maddə ilə tutulub
Qarabağ zonasında daha 1457,4 hektar ərazi minalardan təmizlənib
Hakan Fidanla NATO-nun baş katibi görüşüb - Ankarada
Deputat əmisi qızını işdən çıxarıb - Yerinə öz xanımını təyin edib
“Sabah”da baş məşqçi təyinatı olub
Zahid Oruc Milli Məclisdə: "Bəlkə azad torpaqlara traktor parkı bağışlayan Belarus kənd təsərrüfatı mütəxəssislərindən xahiş edək ki..."
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Aktrisa: "Qardaşım "ləyaqətsiz vərəsə" kimi məni məhkəməyə verib"
Bakıda hansı vacib qərarlar qəbul olundu? - Zahid Oruc yazır
"Çelsi" "Qalatasaray"ın qolçusunu alır - 75 milyon avroya
İordan çayının qərb sahilində daha 29 fələstinli saxlanılıb
Azərbaycan Ordusunun qırıcıları havalanıb - VİDEO
31 il əvvəl törədilmiş qəsdən adam öldürmə cinayətinin üstü açıldı
“Dayanıqlıllığın təmin edilməsində təşkilatların rolu” mövzusunda panel müzakirəsi keçirib - FOTOLAR
Türkiyənin yeni 500 və 1000-lik əskinazları təqdim olunub - FOTOLAR
“Sabah” baş məşqçi ilə vidalaşdı
Perinatal Mərkəzdə 7 uşağın ölümü... - Məhkəmə prosesi
NATO-nun baş katibi: "Ərdoğanla görüşü səbirsizliklə gözləyirəm"
Nazir və komitə sədrlərinin qəbul günləri açıqladı - CƏDVƏL
TƏBİB-ə 4 zərbə: 303 minlik tender ləğv edilib
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə müdir axtarılır
Prezident İlham Əliyev Gövhər Baxşəliyeva “Şöhrət” ordeni ilə təltif etdi - Sərəncam
Bələdiyyələrlə bağlı əlavə qanunlar təsdiqləndi, yeni bələdiyyələr yaradıldı və... - SİYAHI (Yenilənib)
Çində soyuq hava - Qarla bağlı əhaliyə xəbərdarlıq edilib
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində yeni təyinat olub
İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyində diqqətçəkən media reklamı: 1.8 milyon necə və kimlərə ayrılıb?
Sabah yağış yağacaq
Azərbaycan Ordusu ilə SEPAH bir arada: "Araz - 2024" birgə taktiki təlimi başlayıb - FOTOLAR
5 SAATLIQ ƏYLƏNCƏ ÜÇÜN 60 MİN MANAT: içki, çeşidli yeməklər və... - Dövlət Agentliyi mina əvəzinə, hotel gəzir
RƏİS VƏ BİZNESMENLƏRİN GİZLİ İŞBİRLİYİ İFŞA OLUNUB - Prokurorluq detalları açıqladı
Fransada "Bert" fırtınası: 9 əyalətdə "həyat sönüb"
Saytlara pul ayrılacaq - Müsabiqə
Daşqın və sel olacaq - Xəbərdarlıq
"Kartdan karta" üsulu ilə işləyən daha 258 sahibkar cərimələnib
Kiçik, orta, böyük qrant müsabiqələrinə layihələrin qəbulu başlayıb
Bu ölkələrdən ölkəmizə ət məhsullarının idxalına məhdudiyyət qoyulub
Gürcüstan prezident seçkilərinə hazırlaşır
Estetik cərrah Ülviyyə İlyasovadan şikayət var - Səbəb + VİDEO
Səadət Partiyasının sədri istefa verdi, yeni sədr seçildi - "Səhhətim vəzifəmi icra etməyə mane olurdu" - FOTOLAR
Əli Əsədov qərar imzalayıb - Meşələrə vurulan ziyanla bağlı