Vergilər Nazirliyinin "Qanun" nəşriyyatı ilə bağlı apardığı yoxlama kitap çapı ilə məşğul olan bu müəssisənin 150 min manat cərimələnməsiylə nəticələnib. Bu qərarı eşidən məlumatsız adam istər-istəməz düşünəcək: bu nəşriyyat nə qədər kitab çap edir, nə qədər pul qazanır, nə qədər gəliri vergidən yayındırıb ki, belə fantastik məbləğdə cərimələnib?
"Fantastik" sözünə bəlkə güləcəksiniz, çünki bu ölkədə maaşı 1-2 min manat olan məmurların övladları nəinki 150 min manatlıq, hətta milyon yarım qiyməti olan maşınlar sürür, Vergilər Nazirliynin kəsdiyi cərimə məbləğində vəsaiti bahalı restoranlarda "şot" verirlər. Amma bu məbləğ kitabçılar üçün həqiqətən fantastikdir; çünki bizim ölkədə kitablar yüz, iki yüz, beş yüz, bir milyon tirajla çap olunaraq, yazıçı və şairlərə, tərcüməçi və redaktorlara, naşir və kitab tacirlərinə böyük gəlirlər gətirib, onları məmləkətin ha-lal, həqiqi və qanuni yolla varlanan sakinlərinə çevirə bilmir. İnkişaf etmiş xarici ölkələrdən fərqli olaraq Azərbaycanda şairlər, yazıçılar, tərcüməçilər, redaktorlar, bir sözlə, yazı-pozu əhli bahalı villalarda yaşa-yıb, bahalı restoranlarda şam etmirlər, onların əksəriyyətinin nəinki bahalı, heç ucuzlu maşını da yoxdur, bizdə xaricdəki kimi istedadlı adamların layiq olduğu lüks həyatı məmurlar və onların gül balaları yaşayır-lar... Səbəb çox sadədir. Bir ölkədə ki min oyundan çıxsan da, kitabın tirajını min ədəddən yuxarı qaldırmaq mümkün deyil, orada kitab əhlinin nəinki yüksək, heç ortabab yaşamasından da söhbət gedə bilməz. Bizim məmləkətin şair və yazıçıları, tərcüməçi və redaktorları qışda soyuqdan donmamaq, yayda istidən bişməmək üçün işıqpulu, qazpulu dərdi çəkirlər, bu ölkənin yazarı ürək dərmanını vaxtlı-vaxtında ala bilmədiyi üçün qəfil kompüterin qabağında keçinəcəyindən qorxur, bu ölkənin şairi borclu olduğu dükan sahibinin onu görməməsi üçün evinə gedəndə yolunu dəyişir, bu ölkədə tərcüməçilər kirayə qaldığı ev sahibinin qınaq və məzəmmətlərini başlarını aşağı dikib dinləmək zorundadırlar... Bu ölkənin yazıçısı yazdığı kitablarla fəxr edə və başını dik tutub gəzə bilmir, çünki hər an, hər məclisdə, hər toyda-yasda böyürdən bir Nadir Qafarzadə çıxıb ona soyuducusunun boş olduğunu xatırlada bilər. Bu ölkədə heç kəs övladının gələcəkdə şair, yazıçı olmasını istəmir, hətta qələm əhli özü də bunu balalarına rəva və məsləhət görmür...
Ona görə ki, onun min bir əzab-əziyyətlə, yuxusuz gecələr hesabına ürəyinin qanıyla yazdığı əsərinin oxucusu, istehsal etdiyi məhsulun alıcısı yoxdur, yox dərəcəsindədir. Bir yazıçının ortabab bir romana iki il vaxt sərf etdiyini, həmin romanın min tirajla çap olunaraq 6-7 manata, tutaq ki, lap hamısının satıldığını və satışdan əldə olunan məbləğin hamısının müəllifə verildiyini fərz etsək, yazıçı ən yaxşı halda, 6-7 min manat vəsaitə 2 il yaşamağa məcburdur, yəni ayı təxminən 300 manata. Amma kitabların hamısının satılmadığını, satışdan əldən olunan məbləğin, təbii olaraq, hamısının müəllifə çatmadığını, əlli yerə bölündüyünü nəzərə alsaq, həm müəllifin, həm də bu cüzi vəsaiti idarə etmək zorunda qalan naşirin hansı acınacaqlı durumda olduğu hər kəsə bəlli olar. Həmin cüzi məbləğlə həm yazarları razı salmağa çalışan, həm texniki işçilərə maaş verən, kağız, rəng, yapışqan, nə bilim əlli cür poliqrafik vasitə alan, işıqpulu verən, avadanlıq alan, onu təmir etdirən və mənim bilmədiyim xeyli sayda digər proseduru həyata keçirən naşir hələ vergi də ödəməli, bu vergini "lazımi şəkildə" ödəmədiyinə görə, onu çökdürəcək fantastik cəriməyə də məruz qoyulmalıdır.
Kitab bazarının bu cür ölü durumda olduğu dövlətin ərazisində kitabdan vergi (ƏDV) tutulması absurd bir şeydir. İstər-istəməz düşünürsən: yəni bu ölkəni idarə edənlər, onun qanunlarını qəbul edənlər bu millətin gələcəyini heç düşünmür? Axı elmin, biliyin, intellektin hər bir xalqın taleyində ən mühüm rol oynadığı çağdaş dünyamızda kitaba bu cür düşməncəsinə münasibət göstərən ölkənin və millətin gələcəyi necə işıqlı ola bilər? Ölkədə mütaliə mühitini azacıq olsa da canlandırmağa nail olan, azsaylı oxucuları böyük çətinliklər bahasına kitabla təmin edən, ölkə vətəndaşını klassik və müasir dünya ədəbiyyatı nümunələriylə böyük çətinliklər hesabına az-çox tanış edən və bu sahədə tək fəaliyyət göstərən "Qa-nun" nəşriyyatı kitabdan əlavə dəyər vergisi (ƏDV) tutulmamasıyla bağlı dəfələrlə səlahiyyətli dövlət orqanlarına, Milli Məclisə müraciətlər ünvanlayıb. Ancaq dövlətimiz, onun səlahiyyətli qurumları ölkədəki kitab bazarını genişləndirmək, mütaliə mədəniyyətini və mühitini təşviq etmək üçün ƏDV-ni ləğv etməkdənsə, Vergilər Nazirliyi qəflətən kitab müəssisəsinə basqın edir və bir aydan sonra ona fantastik məbləğdə cərimə kəsir. Əgər Vergilər Nazirliyi bu qədər yaxşı işləyirsə, ticarət və iaişə müəssisələrinin vergidən yayınmasını dayandırsın. Onlarla restoran, mağaza, bazar, sex və sair müəssisə tanıyıram ki, vətəndaşlara heç bir qəbz vermir. Tələb edəndə belə, adama əyri-əyri baxırlar. Vergi müfəttişləri Bakı-nın ucqarlarında yerləşən və kassa aparatı olmayan yüzlərlə dükandan aylıq "haqq" alırlar. Həmin pullarla ciblərini doldurub villalar alan, bahalı maşınlar sürənlər büdcəni kasıb kitabçıların hesabına doldurmaq yolu tutublar. Yazıçılar, tərcüməçilər, redaktorlar, kitab çap edənlər, kitab satanlar nə pul qazanır ki, belə fantastik cərimələr də ödəsinlər?
Dövlət kitab istehsalçılarına yardım etməkdənsə, onları daha da sıxır, onların cüzi qazanclarını əlindən almaq yolu tutur. Budurmu sosial siyasət? Mən cənab prezidentin bu cür siyasəti himayə etdiyinə, onu dəstəklədiyinə inanmıram, bu mümkün deyil. Əksinə, bu cür hərəkətlər cənab İlham Əliyevin apardığı islahatlara tamamilə ziddir və onun nüfuzuna xələl gətirir.
Kitab mədəniyyətdir, elmdir, tərəqqidir, işıqdır, ölkəmizin və millətimizin gələcəyi, dünyada özünə la-yiqli yer tutması məhz kitabla, mütaliə ilə, ədəbiyyatla, elmlə bağlıdır. Ona görə də, şəxsən mən cənab prezidentin bu ədalətsiz cəriməni bağışlayaraq, kitabsevərləri sevindirəcəyinə inanıram. Kitabımız bağlanmasın!
