Azərbaycanda 2016-cı il dekabrın 16-dan "Nağdsız hesablaşmalar haqqında” qanunun qəbul edilməsi, daha sonra Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının bu barədə banklara göndərdiyi tövsiyə məktubu biznes sektoru ilə yanaşı QHT və media sektorunu da iflic edib.

Mia.az xəbər verir ki, "Yeni Müsavat” yazır ki, mətbuat orqanları, vətəndaş cəmiyyəti institutları bu absurd göstərişdən çıxılmaz duruma düşüb.Qəzetin rəhbəri Rauf Arifoğlubildirib ki, yaranmış bu vəziyyət medianın durumuna da mənfi təsir göstərir: "Hazırda ölkənin biznes sektoru iflic vəziyyətinə düşüb. Bununla bağlı ən çox QHT-lərin səsi eşidilir, lakin qəzetlərin də vəziyyəti elə də yaxşı deyil. Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasından gələn məktub əsasında banklar artıq bizim öz pulumuzu da verməməyə başlayıblar. Azərbaycan Respublikası prezidentinin ölkədə yazılı mətbuatı ayaqda saxlamaq üçün ayırdığı qrantları belə dövlət büdcəsindən gələn maliyyə vəsaiti qismində qeyd edib, onlara da limit tətbiq edirlər və istifadəsinə məhdudiyyət yaradırlar. Bu, onsuz da ağır vəziyyətdə olan və kommersiya fəaliyyəti göstərən hüquqi şəxs olmasına baxmayaraq, heç bir biznes gəlirləri olmayan yazılı mətbuatı çətin duruma salır”.

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədovqəzetə bildirib ki, bu qanunun qəbul edilməsi vacib olsa da, tətbiqi ilə bağlı müəyyən vaxt verilməli idi: "Çünki Azərbaycanda nağd hesablaşmaların miqdarı həddindən artıq çox idi. Nağdsız hesablaşmaların faizi isə çox aşağı idi. 70-80 faiz hesablamalar nağd formada, 20-30 faizi isə nağdsız formada aparılırdı. Ona görə də bu iqtisadiyyatda ciddi problem yaratmışdı. Bu səbəbdən belə bir qərar verildi. Bu qanunun qəbul edilməsi düzgün idi, amma buna hazırlıq lazım idi. Ən azından bir il müddət vermək lazım idi ki, hazırlıq görülsün, hər yerdə pul köçürmə yolu ilə, kartla, qəbzlə işləmək mümkün olsun. Ondan sonra bu qanunun tətbiqinə başlamaq olardı”.

Hüquqşünas Əkrəm Həsənovisə bildirib ki, qanun bankdan pul çıxartmaqla bağlı yox, nağd ödənişlə bağlı məhdudiyyət tətbiq edir: "Bu qanunda söhbət sahibkarların ödəniş edərkən xərclədiyi vəsaitə qoyulan məhdudiyyətdən gedir. Məsələn, sahibkar kiməsə ödəniş edirsə, onun yalnız 15 min manatını nağd şəkildə ödəyə bilər, ondan artıq vəsaiti isə köçürmə yolu ilə ödəməlidir. Ancaq həmin qanun demir ki, sahibkar bank hesabından da məhz bu qədər pul çıxara bilər. Vətəndaş bank hesabından istənilən qədər pul çıxara bilər, 1 milyon manat belə çıxara bilər. Sadəcə o çıxartdığı pulu kassasında saxlamalıdır. Yəni ay ərzində bu limitdən artıq nağd qaydada ödəniş etmək qadağandır.

Ancaq Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası özbaşınalıq edərək banklara belə bir məktub göndərib ki, ümumiyyətlə limitdən artıq pul çıxartmağa da icazə verməyin. Bu tövsiyə məktubunu da qeyri-rəsmi formada belə izah edirlər ki, əgər həmin hüquqi şəxs onsuz da ay ərzində 1 min və ya 30 min manatdan çox ödəniş edə bilməzsə, o pulu nə üçün çıxarır? Bu sualı vermək özü bir qanunsuzluqdur. Ona görə ki, Konstitusiyaya görə mülkiyyət hüququ qorunur. Mən özüm bilərəm ki, pulumu bankda saxlayıram, yoxsa ofisimdəki kassamda saxlayıram. Əsas odur ki, mən limiti pozmuram. İstənilən vaxt yoxlama keçirilsə və mənim limiti pozduğu ortaya çıxsa bununla bağlı məsuliyyəti mən daşıyacağam”.

Əkrəm Həsənov MBNP-nin bu addımı atmasının üç səbəbini önə çəkib: "Birincisi, Palatanın bu əməli qanunsuzdur. Faktiki olaraq, bunu ona görə edir ki, bəzi bankların vəziyyəti çox pisdir. Kreditləri yığa bilmir, əmanətlər çıxarılır. Banklarda müəyyən qədər pul qalsın deyə , bunu edirlər.

İkincisi, palata dövlət büdcəsindən maliyyələşmir, bankların hesabına maliyyələşir. Buna görə də, burada şəxsi məqsədlər də güdür.

Üçüncü və ən vacib səbəb: İki həftə öncə bank qanunvericiliyinə çoxsaylı dəyişikliklər oldu. Həmin dəyişikliklərə əsasən Palata elə səlahiyyətlər əldə edib ki, istənilən bankı sağlamlaşdırma və sair adı ilə nəzarətə götürəndə bankın öhdəliklərinin icrasını dayandıra bilər. Bu da faktiki imkan yaradacaq ki, sonra banklar sahibkarların pulunu ümumiyyətlə qaytarmasınlar. Palata ciddi şəkildə buna hazırlaşır. Güman edirik ki, hazırda müflis həddində olan bir neçə bankı bir neçə ay sonra müflis elan edəcəklər. Sağlamlaşdırma, öhdəliklərin restrukzasiyası adı ilə həmin bankdakı pulları da qaytarmayacaqlar. Sonradan bunu elan edəcəklər. Sadəcə, bu prosesə hazırlaşdıqları üçün sahibkarları pullarını çıxartmağa qoymurlar ki, sabah o pulları ümumiyyətlə qaytarmasınlar".

Məsələyə münasibət bildirəniqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovqeyd edib ki, nağdsız hesablaşmaların genişləndirilməsi vacib addım olsa da, bu şəkildə həyata keçirilməməli idi: "Təbii ki, nağdsız hesablaşmaların genişləndirilməsinə ehtiyac var və əslində biz də nağdlı ödənişlərin optimallaşdırılmasının tərəfdarıyıq. Amma problem ondadır ki, bu qadağalar iqtisadiyyatın mövcud strukturuna uyğunlaşdırılmayıb. Bu səbəbdən biznes strukturları, sahibkarlar, QHT rəhbərləri bir sıra çətinliklərlə qarşılaşırlar. Birinci çətinlik odur ki, aylıq nağdlaşdırma ilə bağlı qadağalar iş adamlarının illik dövriyyəsinə uyğunlaşdırılmayıb. Yəni 250 min manat illik dövriyyəsi olan şirkət ilə dövriyyəsi 25 milyon manat olan biznes subyekti üçün limitlər eynidir. Halbuki limitlər 1 milyon manatadək, 1-5 milyon, 5-10 milyon və 10 milyon manatdan artıq dövriyyələr üzrə fərqləndirilməli idi”.